Theo thống kê của Sở Xây dựng Bắc Kạn, hiện toàn tỉnh có 9.294 công trình kiến trúc nhà ở truyền thống, gồm gần 8.700 nhà sàn, hơn 600 nhà đất (dân tộc Tày, Nùng) và 8 nhà trình tường (dân tộc Dao). Tuy nhiên, hiện nguồn gỗ đủ tiêu chuẩn để làm nhà không còn, quỹ đất xây dựng cũng dần hạn chế, trong khi nhu cầu hiện đại hóa đời sống gia đình gắn với quá trình đô thị hóa nông thôn đã khiến nhiều kiến trúc nhà ở truyền thống bị thay thế bằng các mẫu nhà hiện đại.
Trước thực trạng này, tỉnh Bắc Kạn đã có nhiều giải pháp nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, kiến trúc truyền thống gắn với phát triển du lịch như: Có hướng dẫn quản lý tạm thời về kiến trúc, cảnh quan đối với các công trình nhà ở riêng lẻ xây dựng tại một số khu vực có tiềm năng du lịch, trong đó có phạm vi ảnh hưởng đến Khu di tích quốc gia đặc biệt Danh lam thắng cảnh hồ Ba Bể.
Năm 2023, Sở Xây dựng Bắc Kạn đã phối hợp Chi hội Kiến trúc sư tỉnh Bắc Kạn thiết kế 5 mẫu nhà sàn theo kiến trúc truyền thống, làm cơ sở để UBND các huyện tuyên truyền, phổ biến đến người dân tham khảo, sử dụng. Đặc biệt, Bắc Kạn đang triển khai đề tài khoa học “Đánh giá thực trạng và đề xuất thiết kế mẫu nhà ở truyền thống của một số dân tộc tỉnh Bắc Kạn”.
Ông Hà Minh Cương - Phó Giám đốc Sở Xây dựng Bắc Kạn cho biết: “Đề tài sẽ được triển khai giai đoạn 2024-2026. Thông qua đề tài không chỉ góp phần trong việc tuyên truyền, phổ biến rộng rãi đến các tầng lớp nhân dân, đồng thời, để nhân rộng xây dựng tại các điểm du lịch trên địa bàn tỉnh. Hướng dẫn các địa phương trong công tác quy hoạch xây dựng và quản lý kiến trúc nông thôn; tăng cường kiểm tra, thường xuyên rà soát, đánh giá việc lập và thực hiện quy hoạch, mục tiêu là bảo vệ cảnh quan, xây dựng kiến trúc đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc kế thừa và phát huy giá trị kiến trúc truyền thống, phù hợp với điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội, ứng phó với biến đổi khí hậu”.
