Đạo diễn Aaron Toronto là một nhàlàm phim người Mỹ đã sinh sống tại Việt Nam được 18 năm, từ năm 27 tuổi. Anh cómột bề dày nhất định với điện ảnh, đặc biệt là quá trình làm việc ở Việt Nam.
Khán giả đại chúng có thể cảm thấycái tên Aaron Toronto xa lạ nhưng thực chất anh là một trong những người đứngsau thành công của nhiều bộ phim “Em chưa 18”, “Để Mai tính”, “Tấm Cám – Chuyệnchưa kể”, “Tèo Em” với nhiều vai tròkhác nhau như sản xuất, biên kịch, phó đạo diễn, dựng phim...
Phải đến năm nay, Aaron Toronto mớicó bộ phim đầu tay trong vai trò đạo diễn là “Đêm tối rực rỡ!”. Bộ phim khôngcó ngôi sao hạng A, ekip nổi tiếng hay một chiến dịch PR rầm rộ, nhưng từng bướcchinh phục khán giả bởi sự xuất sắc đến từ kịch bản, đề tài và diễn xuất chânthực của dàn diễn viên.
PV:Sau một tuần công chiếu,“Đêm tối rực rỡ!” nhận được rất nhiều tình cảm và đánh giá tích cực từ khán giả.Cảm xúc của anh lúc này như thế nào?
Aaron Toronto: Tôi cảm thấy rất vui. Bộ phim giống như đứa con củamình vậy. Ba mẹ nào mà chẳng chủ quan, thấy con mình đẹp nhất, tốt nhất... Chonên khi con mình được công nhận bởi người khác thì đương nhiên mình cũng thấy hạnhphúc. (cười).
PV:Tang ma là một trong nhữngphong tục lâu đời của người Việt. “Đêmtối rực rỡ!” là phim Việt đầu tiên khai thác tường tận nét văn hóa tiêu biểu, đặcsắc này trên màn ảnh. Ý tưởng làm phim với bối cảnh một đám tang của anh xuấtphát từ đâu?
Aaron Toronto: Lúc mới sang Việt Nam và tham dự một đám tang, tôiđã rất bất ngờ. Có nhiều nghi thức và quy trình, cũng như rất nhiều sắc tháitrên gương mặt những người đến dự. Họ tổ chức nghi lễ tiễn đưa người đã mất mộtcách long trọng nhưng không qua loa. Đau thương, mất mát vẫn ở trong tim mỗingười nhưng cách họ trân quý những giây phút cuối cùng của người thân bằng mộtđám tangrựcrỡthựcsự đã khiến tôi không thể quên.
PV:Rấtbất ngờ vì một đạo diễn ngoại quốc như Toronto lại thể hiện được một đám tang cầukỳ, lố lăng nhưng sát với thực tế đến như thế. Bí quyết của anh là gì vậy?
Aaron Toronto: Một con cá nhiều khi không hiểu được tính chất củanước nó đang bơi là sao, thấy rất bình thường. Nhưng một con chim bắt cá lại thấynước là môi trường mới, thấy nhiệt độ của nước ra làm sao, thấy được vị mặn ngọtcủa nước…, hiểu được môi trường đó từ góc độ bên ngoài. Cũng giống như tôi, cóthể thấy được những điều hay ho của một đám tang Việt Nam mà người Việt cho làbình thường.
Qua tìm hiểu thì tôi thấy đámtang mỗi vùng miền lại có sự khác biệt. Đám tang ngoài Bắc khác trong Nam. Đámtang trong Nam với tôi rất độc đáo có 1-0-2, không ngờ có văn hóa như vậy.
Nhưng dù có sống ở Việt Nam lâu đến mấy, quan sát và thấu cảm nhữngvấn đề thuộc về mặt đời sống, văn hoá kĩ đến mấy thì tôi vẫn là một người ngoạiquốc. Thế nên khi thực hiện “Đêm tối rực rỡ!” tôiphải mượn vốn sống của Nhã Uyên vợ mình rất nhiều. Nhưng điều khiến tôi hạnhphúc nhất chính là có được những đồng đội và anh em cùng làm nên bộ phim. Họcho mình mượn kinh nghiệm, vốn sống, văn hoá, tư duy mỹ thuật, ánh sáng, hình ảnh…mọi thứ họ có để bộ phim có được “đời sống” riêng biệt và đậm đặc tính thuần Việt.
Tôi và Uyên chú trọng nhất trongnghệ thuật là sự thật. Cho nên tôi và Uyên cũng tìm hiểu kỹ về địa phương mìnhquay, thuê đội làm đám hiếu từ địa phương đó, nghiên cứu đúng tại chỗ đó đeokhăn tang như thế nào, làm lễ ra sao, ít nhất đúng với địa phương đó. Chúng tôicố gắng tìm hiểu sự thật như thế nào thì nó sẽ ra như thế.
PV:Từng đứng sau thành côngcủa nhiều bộ phim giải trí ăn khách như “Em chưa 18”, “Để mai tính”, “Gái già lắmchiêu V”…, nhưng với tác phẩm đầu tay làm đạo diễn, vì sao anh lại chọn một đềtài khá gai góc là bạo lực gia đình?
Aaron Toronto: Việc chọn đề tài của bộ phim cũng giống như chọn ngườiyêu vậy. Đâu phải lúc nào mình cũng chọn được người mình yêu. Mình có duyên vớiai thì yêu người đó. Ở đây cái mà tôi chọn là quy mô sản xuất của bộ phim. Tôibiết là mình không kêu gọi được quá nhiều vốn. Phim đầu tay đâu ai muốn chomình mấy chục tỷ đâu. Mình phải tự thể hiện mình trước đã. Vì thế cho nên tôichọn một ý tưởng nhỏ hơn, hợp với số vốn mà mình kêu gọi. Mình chọn quy mô sảnxuất nhỏ thôi.
Còn đối với nội dung của câu chuyện,đã chọn tôi. Bởi vì nhiều khi mình không biết mình sẽ yêu ai, gặp ai ở đâu đóthì sẽ yêu người đó. Câu chuyện này và tôi đã gặp nhau, yêu nhau, dính nhau đếnbây giờ.
Bạo lực gia đình là vấn nạn màgây quá nhiều đau khổ cho xã hội. Mình có thể làm ngơ, có thể bỏ qua một bên,nhưng như thế tôi rất khó chịu. Không hiểu sao nhưng tôi cảm giác có gì đó thôithúc, khiến mình phải làm về vấn đề này.
“Đêm tối rực rỡ!” là cái tên đúngnhất với câu chuyện mà tôi nghĩ ra trong đầu. Chuyện phim hoàn toàn xoay quanhmột đám tang, với bối cảnh diễn ra trong suốt một đêm trắng, có rất nhiều nhữngcâu chuyện, ánh sáng và đủ loại âm thanh rộn rã. Thế nhưng đằng sau sự rực rỡđó chính là xung đột và đổ máu, sự đau thương đang chực chờ bùng nổ. Nhưng rồi ẩnsau sự tang thương kia, lại là một sự rực rỡ khác, của tình yêu và gia đình. Cácthành viên trong gia đình buộc phải trải qua cái đêm tăm tối đó thì mới thấy đượcsự rực rỡ và hạnh phúc.
PV:Xem phim cũng là một hìnhthức giải trí mà khán giả tìm đến để giải tỏa bớt căng thẳng trong cuộc sống,nhưng với “Đêm tối rực rỡ!”, lại mang đến cảm xúc ức chế vì khá nặng nề. Vì saoanh không thêm một vài yếu tố gây cười để mạch phim được giãn ra?
Aaron Toronto: Tôi coi làm phim cũng như nấu ăn vậy. Với tôi, khilàm một món ăn gì đó, tôi muốn làm cho nó thật đậm đà. Có thể tôi bị ảnh hưởngbởi ẩm thực của Mỹ, mặn thì nó mặn, ngọt thì nó thật ngọt, cái gì ra cái đó.“Đêm tối rực rỡ!” thuộc thể loại “thriller” (giật gân, ly kỳ) thì là “thriller”tới bến luôn. Cho nên khi tôi đã nắm bắt được khán giả, tôi sẽ không bao giờ thảra.
PV:Anh không nghĩ phim sẽkhó bán vé hay sao?
Aaron Toronto: Thật ra, từ xưa tôi đã tin rất nhiều thể loại có thểthành công được, bởi vì nó đã được chứng minh trong thị trường Việt Nam. Đươngnhiên có một số thể loại có tiềm năng thành công cao hơn. Nhưng thể loại nàocũng có thể thành công và thể loại nào cũng có thể thất bại. Phim này tôi biếtlà nó rất nặng nề, và nhiều người nghĩ rằng nó khó coi. Nhưng câu chuyện này rấtthu hút. Và với bộ phim “thriller”, tôi sẽ làm càng lúc càng căng. Câu chuyệnđược thiết kế tăng dần, khiến cho khán giả bị hút vào bộ phim mà không thể dứtra được.
Khó coi không phải là thấy chán,mà khó coi ở đây là mình thấy quá hồi hộp, quá ngạt thở. Không muốn coi nhưngphải coi. Tôi tin là khán giả Việt sẽ ủng hộ những bộ phim hay bất chấp thể loại.
PV:Những tác phẩm độc lập thườngít gây được nhiều chú ý trong giai đoạn đầu. Anh có lo lắng bộ phim khó đạtdoanh thu cao?
Aaron Toronto: Áp lực doanh thu thì nhà làm phim nào cũng có. Nhàlàm phim nào cũng muốn làm phim tiếp theo sau phim đầu tay. Nhưng từ lúc đầu,tôi đã có niềm tin kỳ lạ vào phim này. Có thể nói là lòng tin chủ quan, tin lànó sẽ không lỗ. Với sự chào đón của khán giả trong thời gian qua, tôi cũng tinlà phim sẽ đạt mức doanh thu tốt.
Và bạn thấy đó, tính đến ngày15/4, phim đã đạt doanh thu 12 tỷ đồng. 12 tỷ không phải là một con số kỷ lục,nhưng lại là con số ý nghĩa đối với bộ phim độc lập vốn vẫn thường được cho làkhó tiếp cận khán giả đại chúng. Những ngày chiếu đầu, tôi cảm thấy khá lo lắngkhi nhìn doanh thu phim. Tuy nhiên chính các khán giả đã giúp tôi lan tỏa bộphim tới nhiều người hơn, để phim có những bước tiến đáng nể ở phòng vé. Đếnlúc này tôi đã cảm thấy nhẹ lòng hơn một chút và hy vọng phim sẽ sớm đạt mứchòa vốn.
PV:Đúng là mức doanh thu rấtbất ngờ đối với một bộ phim độc lập, nhất là lại không sở hữu bất kỳ một ngôisao phòng vé nào.Anh hài lòng với diễnxuất của dàn diễn viên của mình chứ?
Aaron Toronto: Tôi rất hài lòng với dàn diễn viên “Đêm tối rực rỡ!”.Ai cũng xuất sắc, kể cả dàn diễn viên phụ. Vai nào các diễn viên cũng làm ra chấtriêng của nhân vật đó, là một phần không thể thiếu của câu chuyện.
Không phải tôi không muốn phim củamình có diễn viên nổi tiếng mà quan trọng là tiêu chí hợp vai. Cũng có một vaitôi nhắm cho một diễn viên tên tuổi, nhưng trong thời gian quay phim bị gián đoạn,khi tiếp tục, diễn viên đó không thể tham gia. Nhưng lựa chọn sau đó của tôicũng đã rất phù hợp.
Khi casting, diễn viên xuất sắckhông thôi là chưa đủ mà trước tiên phải hợp vai đã. Đó là thứ quan trọng nhấtvới mình, mình phải chung thủy với tác phẩm đầu tiên. Tôi tin nếu chung thủy vớitác phẩm, tác phẩm tự lo được cho mình, tự lên tiếng cho mình.
PV:Nhưng có được diễn viêntên tuổi vẫn tốt hơn chứ?
Aaron Toronto: Đương nhiên là thế, nhưng không phải cứ có ngôi saophòng vé thì phim mới thành công. Thực ra có thì tốt, miễn sao họ hợp vai. Tôilấy ví dụ từ “Em chưa 18”, khi đó, Kaity Nguyễn là gương mặt mới hoàn toàn vàKiều Minh Tuấn cũng chưa nổi tiếng lắm. Anh cũng thành công với nhiều vai phụ nhưngchưa phải cái tên để bán vé.
Nhã Uyên là người đầu tiên thấyKaity ở trên mạng và đề xuất cho cô bé casting “Em chưa 18”. Kaity diễn rất tựnhiên trước ống kính. Sau đó đạo diễn Charlie Nguyễn và Lê Thanh Sơn cũng cóxem diễn xuất của Kaity. Chúng tôi cũng đưa ra một số lựa chọn diễn viên kháccó tên tuổi hơn Kaity và Kiều Minh Tuấn, nhưng cuối cùng vẫn mạnh dạn quyết địnhlựa chọn hai người vì rất ăn ý với nhau. Như mọi người thấy đấy, phim sau đó rấtthành công.
Chọn diễn viên là một trong nhữnglựa chọn quan trọng nhất của đạo diễn, chọn đúng, chỉ đạo đúng thì câu chuyện sẽhấp dẫn.
PV: Điểm qua những thể loạiphim anh từng góp mặt trong nhiều vai trò khác nhau, từ sản xuất, dựng phim...như phim thương mại cũng có và phim nghệ thuật cũng có. Vậy dòng phim nào hấp dẫnanh hơn?
Aaron Toronto: Tôi không có sự phân biệt giữa phim nghệ thuật vàthương mại. Với tôi chỉ có phim hay hoặc dở. Có phim nghệ thuật dở và ngược lại,cũng có phim nghệ thuật hay. Phim thị trường cũng vậy. Mình cố làm phim để đigiữa hai cái đó. Đó là mục tiêu của tôi và tôi nghĩ nhiều người cũng có suynghĩ giống mình, làm một bộ phim vừa có tính nghệ thuật nhưng cũng hấp dẫn vớingười xem.
Bởi vì mình làm phim để khán giảxem. Tôi nghĩ phim là phương tiện để giao lưu, thảo luận, trao đổi giữa ngườinói và người nghe, giữa tác phẩm và khán giả. Tôi không muốn vất vả, hy sinh, đổmồ hôi, máu và nước mắt mà sau đó không ai xem phim của mình.
PV:Nhân vật Xuân Thanh củaNhã Uyên được coi là ngôi sao sáng nhất của “Đêm tối rực rỡ!” với kỹ năng diễnxuất và sự thấu hiểu với nhân vật.Việcchọn Nhã Uyên đảm nhận vai chính có phải sự ưu ái của anh dành cho bà xã?
Aaron Toronto: Ngay từ đầu, vai Xuân Thanh đã được viết để dành choNhã Uyên. Lý do Uyên viết kịch bản này là để Uyên có thể diễn được vì đến từ vốnsống của Uyên một phần. Nhưng Uyên cũng muốn có người cast khác. Mà là đạo diễnmình cũng phải có đạo đức nghề, để xem thực sự Uyên có là người sở hữu được vainày không. Trong số những diễn viên casting vai Xuân Thanh, cũng có những ngườixuất sắc. Chắc chắn tôi sẽ kêu gọi họ trong những dự án khác. Còn vai XuânThanh, Nhã Uyên thấu hiểu, cho nên cuối cùng Uyên đóng vai này.
PV:Thời điểm quay phim, NhãUyên mang bầu 8 tháng, vừa phải nhập vai nhân vật có tâm lý nặng, vừa phải quayphim triền miên trong đêm, hai vợ chồng có áp lực không?
Aaron Toronto: Lúc đó tôi cực kì áp lực, vì sơ sót của mình mà lịchsản xuất bị ảnh hưởng. Tôi suy sụp và trầm cảm. Uyên đã mang bầu 8 tháng, vai củaUyên còn là một vai nặng tâm lý, việc bấm máy khi ấy cực kì mạo hiểm. Nhưngchính Uyên đã tiếp sức mạnh cho tôi, hai vợ chồng cùng liều và cuối cùng thậtmay mắn vì quá trình quay rất suôn sẻ. Quay xong 2 tuần là Uyên sinh con.
Trong một cảnh đặc biệt của NhãUyên mà mọi người sẽ khó quên khi xem phim, tôi phải đánh thức Uyên dậy lúc 3giờ sáng. Cảnh đó được quay trong một không gian hẹp chỉ đủ đặt một máy quay. Đólà cảnh quay đòi hỏi Uyên phải diễn tâm lý nhân vật rất nặng nề, và không nhữngmột mà phải làm đến hai lần cho 2 góc máy khác nhau. Thật mừng là Uyên đã làm rấtxuất sắc. Diễn xong, Uyên lại đi ngủ tiếp.
PV:Anh và bà xã đã có sự kếthợp rất ăn ý để làm nên thành công của bộ phim. Bí quyết của cả hai là gì vậy ạ?
Aaron Toronto: Tôi và Nhã Uyên có duyên làm việc với nhau. Có nhiềucặp vợ chồng không làm được. Có lẽ vì thẩm mỹ của hai người quá hợp nhau. Mặcdù vậy, không phải phim nào mình thích vợ thích và phim nào vợ thích thì mình cũngsẽ thích. Nhưng hầu hết là như vậy (cười). Vì có gu thẩm mỹ khá giống nhau nênchúng tôi có nhều thuận lợi khi viết phim, sản xuất cùng nhau. Nếu bất đồngquan điểm về gu thẩm mỹ thì khó lắm.
PV:Gắn bó với Việt Nam lâunhư vậy, anh cảm thấy mình đã hoàn toàn thấu hiểu mảnh đất này chưa?
Aaron Toronto: Tôi đã ở Việt Nam gần 20 năm. Tôi có vợ con, bố mẹ vợ ngườiViệt Nam. Tôi thấy mình đã dính chặt với nơi này. Tôi coi mình là người ViệtNam rồi chứ không phải một người nước ngoài đến Việt Nam làm phim nữa. Nghệ sĩ ởđâu thì sẽ kể câu chuyện ở đó. Tôi tuy sinh ra ở Mỹ, nhưng bây giờ bảo tôi kể mộtcâu chuyện ở Mỹ thì tôi không làm được vì không có va chạm, không có cảm xúc. Tôinghĩ con người dù đến từ đâu cũng có khả năng thấu hiểu lẫn nhau, đó cũng làvai trò của người nghệ sĩ, làm sao mở được tâm hồn của những người này để ngườikhác có thể nhìn vào. Ví dụ người miền Bắc khi nhìn vào văn hóa miền Nam có nhiềuthứ không hiểu, thấy lạ. Mục tiêu của nghệ thuật là kết nối người với người.
PV:Anhcó thể chia sẻ về những dự định của mình với điện ảnh trong tương lai?
Aaron Toronto: Tôi đã 44 tuổi, mất mấy chục năm mới có thể ra được bộ phim đầu tay. Trong thời gian đó, có nhiều kịch bản tôi đã viết, muốn làm, rất nhiều câu chuyện mình muốn kể. Sắp tới có những phim khác với sự hợp tác cùng Nhã Uyên. Chắc chắn là phim tiếp theo sẽ giải trí hơn (cười).
PV:Xin cảm ơn anh!./.
