Nếu ai chưa từng trải qua sẽ không thể nào biết vào thời điểm đó, đài phát thanh phát ra từ chiếc đài nhỏ xíu của bà cháu tôi hay ho và diệu kỳ đến chừng nào. Đó chính là niềm vui vô tận của tôi và bà, là cả thế giới đầy màu sắc, đầy háo hức đợi chờ.
Đó là những ngày gió thổi riu riu sau hè, ngoài ruộng lúa đã cuối đầu ngậm căng phù sa châu thổ, bà tôi ngồi bên gốc cây chùm ruột, vừa lượm trái rụng vừa gọi tôi mang cái rổ đến để đựng mang vào chuẩn bị làm mứt. Tôi lúc đó khoảng chừng sáu bảy tuổi, tay chân cứ thoăn thoắt, miệng nói không ngừng. Tôi lấy rổ cho bà, sau đó trở vào lấy thêm chiếc đài con con bà để trên bàn máy may, từ chiếc đài con đó, chúng tôi có thể nghe phát thanh.
“Đây là Tiếng nói Việt Nam…” rồi kìa bà ơi, nhanh lên, nhanh bật lên đi. Tôi luýnh quýnh khi nghe âm thanh đó từ nhà bên phát lên. Bà cũng nghe theo lật đật bật lên, đúng ngay lúc có nhạc dân tộc, những giai điệu du dương, dẫn tôi vào những giấc ngủ trưa bay bổng. Tôi nằm trên bộ ván cạnh bà, gió thổi qua cửa sổ mát rượi, bà thì đang may vá, chiếc đài con đang ru những giai điệu bồng bềnh, gió mang cả hương ổi ngoài vườn vào cùng lắng nghe.
Nhịp sống ở vùng ruộng đồng đơn giản và chậm rãi, mỗi ngày trôi qua đều gắn liền với một âm thanh nhất định, rồi dần tôi và cả bà nữa, đều thuộc nằm lòng thứ mấy, mấy giờ đài phát thanh sẽ có những chương trình gì, giờ cơm chiều là tiếng nhạc nào, buổi tối là chuyên mục gì, bắt đầu ngày mới là âm thanh ra sao. Tất cả đều thuộc nằm lòng, mọi sinh hoạt gắn liền với những cung bậc phát ra từ một chiếc đài con con.
Bà tôi thích nhất nghe Đọc truyện đêm khuya. Hai bà cháu chui vào mùng để tránh muỗi rồi nằm nghe những câu chuyện đời qua giọng đọc mềm mại như lụa mà cứ dạt dào cảm xúc như suối như sông. Có khi truyện gay cấn quá tôi còn nắm chặt áo bà, có khi chuyện buồn thì tôi khóc lóc.
Có một lần tôi bảo bà là tôi sẽ viết truyện thật hay để truyện của tôi được lên mục Đọc truyện đêm khuya. Bà gật đầu cười, bà bảo tôi sẽ làm được. Ước mơ của tôi được gieo mầm từ đó. Mỗi ngày đều được tưới tẩm bởi những âm thanh, chuyên mục của đài.
Thuở đó, miệt đồng bưng xa ngái, con chữ với chưa tới, sách vở cũng hiếm hoi thì đài phát thanh là một người bạn, người thầy truyền cảm hứng, đã gieo mầm cho bao nhiêu hiểu biết và ước mơ trong tôi, và chắc hẳn còn nhiều đứa trẻ khác, có khi cả một thế hệ.
Tôi lớn lên và chạy theo guồng quay cuộc sống cho đến một ngày, giữa một thành phố lạ, tôi bỗng dừng lại vì một âm thanh phát ra từ chiếc loa nào gần đó. Bạn có biết cảm giác đó không? Cảm giác khi nghe một âm thanh hoặc giai điệu bất chợt, tất cả một quảng thời gian nào đó như bừng sống lại, không phải chỉ trong trí nhớ mà còn cả thứ cảm xúc của quảng thời gian đó, tất cả trở về với bạn đầy đủ, vẹn nguyên như chưa từng ngắt quãng. Tất cả giống như chỉ chờ mỗi âm thanh đó để sống lại, trở về như thác lũ. Đó chính là tôi mỗi khi vô tình ở đâu đó nghe được đài phát thanh, nghe những tiếng nhạc quen thuộc, những giọng đọc ấm áp, những chuyên mục mà tôi đã cùng bà nghe trong cả quãng đời thơ ấu ở miệt đồng bưng châu thổ. Tôi rưng rưng nước mắt vì mừng quá, những ký ức và cảm xúc còn nguyên đây, những âm thanh này đã giữ hộ tôi những ký ức quý giá còn sót lại, thứ duy nhất tôi còn có được sau khi bà đi về một thế giới khác. “Biền biệt hà phương”.
Vào năm 30 tuổi, tôi đã có thể viết truyện. Hôm truyện được đọc trên mục Đọc truyện đêm khuya, tôi cảm giác như bà đang gần kề. Hai bà cháu chúng tôi đang ngồi nghe đọc truyện, âm thanh của truyện đêm khuya đã cho tôi được trở về trong vùng năng lượng yên bình mỗi ngày bên bà và chiếc đài con. Tôi rơi nước mắt, tự dưng tôi cảm thấy xúc động với cảm xúc của mấy mươi năm về trước bên cạnh bà, tôi như lần nữa sống lại quãng đời vô lo êm đềm ấy.
Rồi tôi bỗng thấy đài phát thanh thật diệu kỳ, nó mang cho tôi những mong ước về thế giới ngoài kia, nó gieo mầm ước mơ và còn giữ hộ tôi ký ức và cảm xúc của cả quãng đời tươi đẹp bên bà. Giờ bà đã không cùng tôi bước đi mỗi ngày trong thế giới này, mỗi lần nghe âm điệu nào đó từng phát của đài phát thanh thời gian đó, tôi như thấy lại được ký ức của ngày xưa, dù chỉ là một chốc nhưng nó đã giữ lại những hồi ức quý giá mà tiền bạc không thể nào mua lại.
Sau mọi thứ xảy đến trong đời, tôi không có gì ngoài sự biết ơn, biết ơn tình yêu thương của bà, biết ơn vì cuộc đời đã cho tôi những tháng ngày êm đềm nơi ruộng đồng bát ngát phù sa, cảm ơn chiếc đài con con ngày ấy, cảm ơn những chương trình mang đến cho tôi những niềm vui bất tận và cả đài phát thanh, những âm điệu diệu kỳ đã gieo mầm mơ ước trong tôi, đã giữ giúp tôi những hồi ức mà dù thời gian có trôi chảy đến thế nào hồi ức đó vẫn vẹn nguyên bền vững như đài phát thanh đã đồng hành cùng cuộc sống con người cả thế kỷ vừa qua. Bền bỉ can trường.
