Cuộc tấn công phủ đầu của Israel nhằm vào các cơ sở hạt nhân và hạ sát nhiều tướng lĩnh cấp cao của Iran, không chỉ đẩy khu vực Trung Đông đến bờ vực chiến tranh toàn diện mà còn gây ra những hệ lụy sâu rộng cho cuộc xung đột Nga-Ukraine. Theo các chuyên gia quốc tế, sự leo thang này có thể vô tình mang lại lợi ích chiến lược và kinh tế cho Nga, giúp nước này tiếp tục duy trì chiến dịch quân sự kéo dài tại Ukraine.
Giá dầu tăng trở lại: “Phao cứu sinh” cho ngân sách Nga?
Có thể nói, cuộc tấn công của Israel vào Iran có thể là ‘món quà trời cho” đối với ngành dầu mỏ đang suy yếu của Nga, vốn đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn hai năm qua.
Ngay sau khi Israel không kích các mục tiêu tại Iran, giá dầu Brent đã tăng vọt từ mức 69 USD lên gần 75 USD/thùng, và được dự báo có thể vượt ngưỡng 80 USD nếu tình hình căng thẳng tiếp diễn. Theo ông David Fyfe, chuyên gia kinh tế trưởng của hãng phân tích năng lượng Argus Media, điều này có thể giúp giá dầu Ural của Nga – loại dầu đang bị giảm giá mạnh do lệnh cấm vận hồi phục đáng kể.
Trong bối cảnh các biện pháp trừng phạt của phương Tây và mức trần giá dầu do G7 áp đặt khiến Nga thất thu khoảng 150 tỷ USD trong ba năm qua, bất kỳ sự biến động nào trên thị trường dầu mỏ đều có thể tác động lớn đến nguồn thu ngân sách quốc gia – vốn từng chiếm 35–40% tổng thu ngân sách của Nga trước khi xảy ra xung đột với Ukraine.
Nếu giá dầu tiếp tục tăng, giới phân tích nhận định có khả năng nhóm G7 sẽ phải tạm hoãn kế hoạch hạ trần giá dầu xuất khẩu của Nga từ 60 USD xuống còn 45 USD/thùng – một động thái được Điện Kremlin đặc biệt hoan nghênh.
Theo giới chuyên gia, tác động lớn nhất đối với thị trường năng lượng toàn cầu sẽ xảy ra nếu Iran chọn biện pháp cực đoan là phong tỏa eo biển Hormuz – nơi trung chuyển khoảng 20% nguồn cung dầu mỏ thế giới. Mặc dù khả năng này được đánh giá là khó xảy ra do ảnh hưởng nghiêm trọng đến chính xuất khẩu của Iran, nhưng chỉ riêng nguy cơ đó cũng đã đủ khiến thị trường dầu tăng giá mạnh.
Lịch sử cho thấy mỗi đợt căng thẳng tại Trung Đông đều kéo theo biến động lớn về giá năng lượng - yếu tố đóng vai trò huyết mạch cho nền kinh tế Nga trong thời chiến.
Tác động đến viện trợ quân sự cho Ukraine
Bên cạnh yếu tố năng lượng, một hệ quả khác mà Ukraine phải đối mặt là nguy cơ mất dần sự ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Từ lâu, Mỹ đã là đồng minh thân cận nhất của Israel, bất kỳ sự leo thang nào trong cuộc xung đột đều có khả năng làm dịch chuyển trọng tâm chiến lược địa chính trị của Nhà Trắng.
Giới phân tích cho rằng Washington có thể phải tái phân bổ nguồn lực quân sự để hỗ trợ Israel, trong bối cảnh quốc hội Mỹ đã gặp nhiều khó khăn trong việc thông qua các gói viện trợ mới cho Kiev.
Ông Serhii Danylov, chuyên gia tại Hiệp hội Nghiên cứu Trung Đông Ukraine cho biết: “Ukraine sẽ khó khăn hơn trong việc tiếp cận vũ khí từ Mỹ vì Washington nhiều khả năng sẽ tăng cường viện trợ quân sự cho Israel”. Ông nhận định Israel sẽ trở thành ưu tiên hàng đầu trong chiến lược an ninh của Mỹ nếu chiến tranh mở rộng, và điều này có thể khiến nguồn viện trợ Washington dành cho Kiev sụt giảm – đặc biệt là các hệ thống phòng không và tên lửa tầm xa.
Theo chuyên gia Fabian Hoffmann từ Đại học Oslo, nếu Mỹ buộc phải tăng cường hỗ trợ quân sự cho Israel, Kiev có thể rơi vào thế bị động và thiếu hụt trang thiết bị trong thời gian tới.
Nga có tận dụng thời cơ để gia tăng tấn công?
Xung đột toàn diện xảy ra giữa Israel và Iran có thể chuyển hướng chú ý của truyền thông và dư luận quốc tế khỏi chiến trường Ukraine, sang khu vực Trung Đông. Động thái này được đánh giá là cơ hội để Nga gia tăng áp lực quân sự, trong bối cảnh các nỗ lực ngoại giao kêu gọi ngừng bắn có nguy cơ bị đình trệ.
Tiến sĩ Jenny Mathers, giảng viên chính trị quốc tế tại Đại học Aberystwyth (Anh), nhận định: “Sự chú ý của truyền thông toàn cầu và chính quyền Mỹ, đặc biệt là dưới thời Tổng thống Trump sẽ dịch chuyển khỏi Ukraine. Điều này có thể giúp Nga tránh được sức ép quốc tế, ít nhất là trong một khoảng thời gian ngắn hạn”.
Tuy nhiên, ông James Shea - chuyên gia Quốc phòng và An ninh tại Viện nghiên cứu Chatham House cho rằng không dễ để Nga mở rộng chiến dịch quân sự hơn nữa, do giới hạn về nhân lực và nguồn lực đã kéo dài hơn hai năm qua.
Tương lai mối quan hệ Nga–Iran
Iran hiện là một trong những đồng minh quân sự quan trọng nhất của Nga trong cuộc chiến với Ukraine, đặc biệt là trong việc cung cấp hàng nghìn máy bay không người lái cảm tử loại Shahed và các loại tên lửa đạn đạo tầm ngắn. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định phần lớn các loại máy bay không người lái mà Nga sử dụng hiện nay đã được sản xuất ngay trong lãnh thổ nước này, dưới sự hỗ trợ kỹ thuật từ Iran.
Dù vậy, các phiên bản Shahed mới như Geran-3 (Shahed-238) sử dụng động cơ phản lực có thể vẫn chưa được sản xuất hàng loạt tại Nga, và việc leo thang căng thẳng ở Trung Đông có thể ảnh hưởng đến khả năng chuyển giao các mẫu này.
Ngoài ra, Nga vẫn có mối quan hệ phức tạp với chương trình hạt nhân của Iran. Ông Michael Sahlin, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Hòa bình Stockholm, nhận định Nga có thể sẽ tránh đối đầu trực diện với Mỹ bằng cách không ủng hộ Iran một cách tuyệt đối, đồng thời cố gắng thể hiện vai trò trung gian hòa giải.
Tham vọng của người hòa giải
Một số nhà phân tích dự đoán Tổng thống Vladimir Putin sẽ tận dụng tình hình để tiếp cận Tổng thống Donald Trump, người đang đặt tham vọng tái lập vai trò hòa giải tại cả Trung Đông và Ukraine. Theo ông James Shea, ông Putin có thể muốn đóng vai trò “người hòa giải cao cả” cùng Tổng thống Donald Trump thúc đẩy lệnh ngừng bắn giữa Israel và Iran, qua đó tìm kiếm sự nhượng bộ từ phía Mỹ trong xung đột với Ukraine.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy những nỗ lực ngoại giao của ông Trump thời gian qua đều không mang lại kết quả rõ ràng. Bất chấp lời hứa chấm dứt mọi xung đột đem lại hòa bình cho thế giới của ông Trump, tình hình căng thẳng vẫn leo thang ở cả Ukraine lẫn Trung Đông.
Cuộc xung đột Israel–Iran, tưởng như chỉ giới hạn trong phạm vi khu vực, đang dần bộc lộ những ảnh hưởng lan tỏa đến cán cân quyền lực toàn cầu. Với Nga, đây có thể là cơ hội để phục hồi nguồn thu từ dầu mỏ và đẩy mạnh chiến sự ở Ukraine. Nhưng với Ukraine, sự kiện này lại tiềm ẩn nguy cơ mất đi sự hậu thuẫn quan trọng từ cả Mỹ lẫn phương Tây. Từng quả tên lửa rơi xuống Trung Đông đều có thể để lại tiếng vang đến tận Đông Âu - nơi xung đột Ukraine vẫn chưa có hồi kết.
