Khoảnh khắc tăm tối nhất của cuộc xung đột
"Khoảnh khắc tăm tối nhất của cuộc xung đột chính là lúc này", một sĩ quan tình báo Ukraine nhận định. Dọc các tuyến đường ở miền Đông, xe vận tải chở xe tăng ì ạch tiến ra tiền tuyến trong khi xe cứu thương vội vã quay ngược trở lại. Trong những tuần gần đây, Nga gia tăng các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa nhằm vào các thành phố Ukraine trong khi lực lượng bộ binh của Moscow phát động một chiến dịch tấn công mới nhằm tìm kiếm đột phá ở miền Đông. Cùng lúc, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang chịu sức ép ngày càng lớn từ phía Mỹ để chấp nhận một kế hoạch hòa bình mà Kiev cho là có lợi cho Nga nhiều hơn.
Ngày 25/4, đặc phái viên của ông Donald Trump là ông Steve Witkoff, đã gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moscow. Ông Trump sau đó mô tả cuộc gặp này đã đạt được đồng thuận "trên hầu hết các điểm chính". Tổng thống Mỹ kêu gọi tổ chức một cuộc gặp cấp cao giữa Ukraine và Nga nhằm "kết thúc" cuộc xung đột. Tuy nhiên, hiện chưa có dấu hiệu cho thấy Kiev sẵn sàng chấp nhận đề xuất từ phía Mỹ.
Trên chiến trường, tuyến đường chính đi qua thành phố Pokrovsk đang bị Nga vây hãm đã buộc phải đóng cửa trong những tuần gần đây vì mức độ nguy hiểm, khiến Ukraine phải mở một tuyến đường vòng nhỏ thay thế.
Bản đề xuất ngừng bắn bị rò rỉ từ phía Mỹ đề cập đến việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Nga, đóng băng đường giới tuyến hiện tại và chính thức công nhận việc Nga sáp nhập Crimea. Một sĩ quan tình báo ở Ukraine đã thẳng thắn bày tỏ sự khinh miệt: "Không ai có lòng tự trọng lại ký vào thỏa thuận này". Ông khẳng định giới lãnh đạo chính trị và quân sự hoàn toàn ủng hộ Tổng thống Zelensky. Theo ông, Tổng thống Trump muốn có một thành tựu để tuyên bố nhân dịp 100 ngày đầu tiên trong nhiệm kỳ vào ngày 29/4, trong khi Tổng thống Putin đẩy mạnh chiến dịch quân sự để tìm kiếm chiến thắng trước thềm lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng 9/5. Tuy vậy, sĩ quan này tin rằng cả hai nhà lãnh đạo "sẽ phải trả giá đắt" trước sức kháng cự của Ukraine.
Tại tiền tuyến, không khí thực tế hơn nhiều. Binh lính Ukraine tập trung vào việc đánh bại các lực lượng của Nga và sinh tồn hơn là bàn luận về đại cục chính trị. Họ báo cáo rằng cường độ giao tranh đã tăng mạnh trong tháng qua, đặc biệt ở khu vực phía Nam thị trấn Kostiantynivka.
Dù có những điểm lực lượng Ukraine đẩy lùi được quân Nga, song tổng thể, họ vẫn mất nhiều lãnh thổ hơn là giành lại. Nga đã có thể tăng cường tấn công nhờ việc điều chuyển quân từ vùng Kursk, nơi gần đây các lực lượng của Moscow đã đánh bật các lực lượng của Kiev. Tuy nhiên, chỉ một phần nhỏ lực lượng này được điều động ra mặt trận miền Đông, do nhiều đơn vị vẫn phải ở lại bảo vệ vùng Sumy, nằm sát biên giới Kursk, hiện cũng đang chịu sức ép tấn công từ phía Nga.
Không ai hiểu điều gì đang diễn ra ở đây
Một sở chỉ huy của Tiểu đoàn Chống tăng số 91 của Ukraine hiện nằm trong một hầm trú ẩn hạt nhân cũ, bên dưới một nhà máy đổ nát ở một thị trấn mà vì lý do an ninh nên không nêu tên. Những chiếc lều quân sự lớn đã được dựng lên tại đây để làm khu vực nghỉ ngơi cho binh lính, còn trung tâm điều hành là một loạt phòng được trang bị màn hình và máy tính xách tay.
Chỉ huy trưởng Sheriff cho biết, ở khu vực ông phụ trách, quân Nga đã gia tăng sức ép bằng chiến thuật mà ông ví như “kỵ binh thời hiện đại”. Trong một đợt tấn công, khoảng 100 lính Nga sử dụng 50 chiếc xe máy đã ồ ạt lao vào trận địa Ukraine. Sheriff mô tả việc chống trả các đợt tấn công này giống như tham gia một trò bắn bia.
Theo sĩ quan tình báo Ukraine, những gì ông Sheriff chứng kiến phản ánh thực trạng chung tại mặt trận miền Đông: Nga đang tập trung lực lượng quy mô lớn để giành bằng được các mục tiêu chiến lược. Dù tới 80% quân số trong các đợt tấn công được dự đoán sẽ thương vong nhưng với số lượng áp đảo, một phần lực lượng Nga vẫn có thể xuyên thủng phòng tuyến Ukraine. Khi nguồn lực phòng thủ không đủ, Ukraine buộc phải từng bước lùi dần. Sheriff thừa nhận ông mong muốn có một lệnh ngừng bắn, không phải để bảo vệ lãnh thổ, mà là “để cứu mạng người”.
“Craft”, phó chỉ huy một tiểu đoàn thuộc lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine, cho biết lực lượng của ông gần Ocheretyne hiện đang giao tranh tại khu vực bị Nga chiếm đóng trên một cao điểm ở phía Nam Kostiantynivka.
Ông dự báo họ có thể sẽ buộc phải tái bố trí đội hình. Craft nhấn mạnh, đây không phải là rút lui mà là nhằm đưa quân vào vị trí thuận lợi hơn để loại thêm nhiều lính Nga khỏi vùng chiến đấu. Tuy nhiên, Nga chắc chắn sẽ coi động thái này là một chiến thắng, vì điều đó đồng nghĩa với việc Kostiantynivka có nguy cơ thất thủ. Nếu Kostiantynivka bị mất, các tuyến đường chiến lược vào sâu vùng Donbass sẽ rộng mở cho lực lượng Nga.
Tại Toretsk, một trong những thị trấn nằm trong vùng chiến sự, tình hình gần như đã ngã ngũ. Ivan, một binh lính vừa rút khỏi tiền tuyến và đang nghỉ ngơi tại thị trấn Druzhkivka lân cận cho biết, khu vực của anh chịu sức ép lớn từ các cuộc tấn công bằng bom lượn và máy bay không người lái của Nga. Tuy nhiên, đó chưa phải là thách thức duy nhất.
Suốt hai tuần qua, Ivan cùng đồng đội đã nỗ lực hỗ trợ 5 binh lính Ukraine đang mắc kẹt dưới đống đổ nát của một ngôi nhà bị phá hủy, cách phòng tuyến Ukraine mới lùi về 2,5 km và chỉ cách vị trí gần nhất của Nga khoảng 70 mét.
Ivan và đồng đội liên tục sử dụng máy bay không người lái để thả đồ tiếp tế gồm thực phẩm, nước uống và pin cho nhóm binh lính bị vùi lấp. Nhưng họ chưa tìm ra cách giải cứu trong điều kiện mà bất kỳ ai di chuyển đều có thể trở thành mục tiêu của máy bay không người lái.
Không có lệnh ngừng bắn nào thực sự được thực thi tại đây, kể cả trong ngày lễ Phục sinh khi ông Putin tuyên bố một lệnh ngừng bắn đơn phương.
Những người lính bị mắc kẹt đang bị thương, mất phương hướng và liên tục hỏi làm thế nào để họ được cứu thoát.
"Về mặt tâm lý, đây là một áp lực khủng khiếp. Không ai thực sự hiểu được những gì đang xảy ra ở đây", Ivan nói.
