Năm nay đã bước sang tuổi 98, nhưng Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Tiến Hà - nguyên Phó trưởng Ban liên lạc Đoàn Thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu vẫn rất minh mẫn và đặc biệt sôi nổi khi được hỏi về những ngày tháng lịch sử của Thủ đô.
Mỗi dịp tháng Mười lịch sử, ông Nguyễn Tiến Hà lại bật nhạc khúc bất hủ "Tiến về Hà Nội" trong căn phòng nhỏ của mình. Ký ức những ngày cùng đồng đội về tiếp quản Thủ đô 70 năm về trước cũng theo dòng nhạc dội về rõ rệt. Ông kể, cánh quân của ông được lệnh di chuyển về đóng quân tại Thanh Trì trước vài hôm. Do thông thạo cả tiếng Anh và tiếng Pháp, ông có nhiệm vụ phụ trách Trại hàng binh Âu-Phi, chủ yếu thực hiện việc tuyên truyền chính sách của Việt Nam với tù bình, hàng binh. Càng sát tới thời điểm ngày 10/10, ông và đồng đội càng náo nức, cả đêm không sao ngủ được.
Ngày 10/10/1954, Ủy ban quân chính thành phố và các đơn vị quân đội nhân dân gồm bộ binh, pháo binh, cao xạ, cơ giới mở cuộc hành quân lịch sử từ 5 cửa ô tiến về Hà Nội. Trước mắt ông Nguyễn Tiến Hà là cờ, hoa rực rỡ, hân hoan chào đón đoàn quân chiến thắng. Cả Hà Nội ngập tràn niềm vui giải phóng, niềm tự hào vô hạn.
Ông Nguyễn Tiến Hà nói: "Đoàn quân đi giải phóng về thì đồng bào chạy ra ôm những người chiến sĩ giải phóng, không phải là người nhà mình. Có những người mừng mừng vì được gặp người nhà, nhưng tủi là người ruột thịt không còn nữa, hi sinh trong kháng chiến. Nhưng hòa vào niềm vui chung nên mọi người phấn khởi. Hà Nội như ngày hội của toàn dân".
15h, còi trên nóc Nhà hát Thành phố nổi lên một hồi dài. Hàng trăm nghìn người dân Thủ đô dự Lễ chào cờ long trọng. Cờ đỏ sao vàng phấp phới tung bay trên cột cờ cổ kính. Trong thư gửi đồng bào Thủ đô nhân ngày thiêng liêng lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: "Tám năm qua, Chính phủ phải xa rời Thủ đô để kháng chiến cứu nước. Tuy xa, nhưng lòng Chính Phủ luôn luôn gần cạnh đồng bào. Ngày nay do nhân dân ta đoàn kết, nhất trí, quân đội ta chiến đấu anh dũng, hòa bình đã thắng lợi, Chính phủ ta lại trở về Thủ đô với đồng bào. Muôn dặm một nhà, lòng vui mừng khôn xiết" Tất cả mọi người đều rưng rưng xúc động. Ngày 10/10/1954 đã trở thành cột mốc lịch sử, ghi nhận bao nỗ lực, cố gắng, cả những mất mát, hy sinh mà quân và dân ta đã trải qua để giải phóng Thủ đô.
Giải phóng Thủ đô khỏi ách xâm lược của đế quốc Pháp là sự nghiệp cách mạng vẻ vang của toàn Đảng, toàn dân, trực tiếp là sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng bộ và nhân dân Thủ đô. Chiến đấu ở nơi trung tâm đầu não xâm lược của thực dân Pháp, cuộc kháng chiến ở Hà Nội là một nét tiêu biểu của sức mạnh chiến tranh nhân dân, là một điển hình kháng chiến toàn dân trên mặt trận đô thị.
Đại tá Dương Niết, Tiểu đoàn Bình Ca thuộc Trung đoàn Thủ đô, Sư đoàn 308 khẳng định: "Pháp có 2 trạng thái: thất bại ở Điện Biên Phủ thì hoang mang nhưng đồng thời lại căm thù. Cho nên chủ trương phá cho Hà Nội tan tành trước khi tiếp quản. Chúng tôi vào làm nhiệm vụ chống sự phá hoại đó. Nhiệm vụ thứ hai hạn chế lôi kéo dân ta hi sinh. Nếu không có nhân dân thì khó mà làm được việc. Bộ đội và nhân dân hợp lại thành sức mạnh, sức mạnh đó có được là dưới sự lãnh đạo của Đảng".
Với phương châm, nhiệm vụ công tác trong vùng bị địch tạm chiếm, Đảng bộ Hà Nội đã đoàn kết, huy động sức mạnh toàn dân đánh giặc, chăm lo xây dựng, bồi dưỡng lực lượng trong suốt quá trình kháng chiến; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền vận động các tầng lớp nhân dân, tuyên truyền vận động ngay trong hàng ngũ địch tạo nên sức mạnh tổng hợp giành chiến thắng.
Sự kiện lịch sử giải phóng Thủ đô đã mang đến nhiều bài học quý, đó là bài học về xác định rõ vai trò của Thủ đô trong triến trình kháng chiến; bài học về chuẩn bị tốt mọi mặt đợi thời cơ đến, thực hành tiếp quản thắng lợi, hoàn thành sự nghiệp giải phóng Thủ đô. Ngày giải phóng Thủ đô 10/10/1954 là một mốc son trong lịch sử xây dựng và phát triển của Thủ đô và đất nước, đánh dấu một bước ngoặt có ý nghĩa to lớn, mở ra thời kỳ phát triển mới, nhân dân lao động được làm chủ vận mệnh của mình.
Từ một thành phố đã chịu nhiều tổn thương từ chiến tranh, giờ đây sau 70 năm Hà Nội đang chuyển mình vươn lên mạnh mẽ để xứng đáng là trái tim của cả nước; trung tâm về kinh tế, văn hoá, giáo dục và khoa học có vị trí hàng đầu của cả nước. Chính quyền và người dân Hà Nội đang ra sức xây dựng Thủ đô hoà bình, Thủ đô "ngàn năm văn hiến". Điều này được nhiều người dân Thủ đô cảm nhận rõ nét.
Một người dân ở Hà Nội bồi hồi nói: "Qua 70 năm chúng ta thấy có rất nhiều sự thay đổi đối với Thủ đô Hà Nội. Những thay đổi đó cho thấy một bức tranh rất tươi sáng. Hà Nội trong thời gian vừa qua rất nhiều tôn vinh của Unesco "Thành phố vì hòa bình", "Thành phố sáng tạo". Tất cả vinh danh của thế giới cho thấy nỗ lực, cũng như như những giá trị của Hà Nội."
Một người dân khác cho hay: "Không cần nói 70 năm hay 50 mà ngay 10 năm trở lại đây thôi Hà Nội khác biệt rất rõ: đường sá, nhà cửa, trật tự...chiều sâu thì đó là trình độ, kiến thức, hiểu biết, văn hóa, kinh tế.... Tất cả đều thay đổi theo hướng đi lên tốc độ cao".
Thủ đô Hà Nội được giải phóng là sự kiện lịch sử trọng đại, là ngày hội lớn không chỉ của các tầng lớp nhân dân Hà Nội mà còn là niềm hạnh phúc lớn của nhân dân cả nước; là mốc son sáng chói đánh dấu sự thất bại hoàn toàn của thực dân Pháp tại Việt Nam, mở ra thời kỳ phát triển mới của Thủ đô và đất nước. 70 năm qua, nhân dân Thủ đô vững bước đi theo trên con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tiến tới mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh" mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn.
