Ra đời từ những năm 1950 trong thời kỳ đỉnh cao của Chiến tranh Lạnh, Tu-95 ban đầu được thiết kế như một nền tảng mang bom trọng lực tầm xa. Tuy nhiên, các biến thể hiện đại của dòng máy bay này, đưa vào hoạt động từ đầu những năm 1980, đã được thiết kế lại để phóng tên lửa hành trình, giúp chúng trở thành khí tài quan trọng nâng cao khả năng tấn công tầm xa của Nga.
Theo thời gian, Tu-95 đã trải qua nhiều lần nâng cấp để đối phó với các mối đe dọa mới và bắt kịp những tiến bộ về mặt công nghệ. Phiên bản mới nhất Tu-95MSM tiếp tục xu hướng này, kết hợp động cơ, hệ thống điện tử hàng không và hệ thống vũ khí tiên tiến mới.
Một trong những thay đổi quan trọng nhất đối với Tu-95MSM là trang bị động cơ tua-bin cánh quạt NK-12MPM, loại động cơ mạnh nhất thế giới hiện nay. Cùng với đó, hệ thống cánh quạt cũng được gia cố và nâng cấp. Những thay đổi đó đã thúc đẩy đáng kể hiệu suất của máy bay ném bom, cho phép Tu-95MSM mang tải trọng vũ khí lớn hơn và mở rộng phạm vi hoạt động.
Động cơ mới không chỉ nâng cao hiệu quả sử dụng nhiên liệu mà còn gia tăng lực đẩy, cho phép máy bay mang tải trọng vũ khí lớn hơn mà không làm giảm tốc độ hay trần bay – vốn là yếu tố quan trọng trong xung đột hiện đại.
Tu-95MSM hiện có thể mang theo nhiều loại tên lửa dẫn đường chính xác hơn, trong đó có tên lửa hành trình Kh-101 và Kh-102 cũng như một số loại vũ khí có tầm bắn xa nhất trong kho vũ khí của Nga.
Những tên lửa này có khả năng tấn công mục tiêu ở khoảng cách xa hơn 5.000 km, giúp máy bay ném bom nằm ngoài tầm với của hầu hết các hệ thống phòng không và tránh rủi ro. Khả năng mang tải trọng lớn không chỉ giúp Tu-95MSM gia tăng sức mạnh tấn công mà còn tăng cường tính linh hoạt trong mọi tình huống. Điều đó cũng giúp Tu-95MSM có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau, từ răn đe thông thường đến răn đe hạt nhân.
Các nhà thiết kế đã gia cố khung máy bay, thiết kế lại cánh và cấu trúc máy bay giúp nó chịu được tải trọng lớn khi mang những loại tên lửa tiên tiến, lớn hơn và nặng hơn đáng kể so với các tên lửa thông thường. Điều này rất quan trọng, vì khả năng mang và phóng các loại tên lửa lớn là yếu tố quyết định hiệu quả hoạt động của máy bay ném bom.
Hệ thống thiết bị điện tử hàng không trên Tu-95MSM cũng trải qua một cuộc đại tu toàn diện, đặc biệt là sự nâng cấp hệ thống radar, hệ thống dẫn đường và liên lạc. Sự cải tiến này cho phép máy bay ném bom hoạt động với độ chính xác cao và phối hợp tốt hơn khi thực hiện các nhiệm vụ phức tạp.
Các cảm biến hiện đại cũng cung cấp cho phi hành đoàn dữ liệu chiến trường, cho phép họ đưa ra quyết định nhắm mục tiêu nhanh hơn và chính xác hơn. Bên cạnh đó, việc tích hợp các hệ thống tác chiến điện tử giúp Tu-95MSM có thể tự vệ trước các biện pháp phòng không và biện pháp đối phó tinh vi của đối phương, khiến nó có khả năng sống sót cao hơn trong môi trường chiến đấu.
Trong bối cảnh xung đột đang diễn biến phức tạp ở Ukraine, những tên lửa này đã chứng minh được khả năng thực hiện các cuộc tấn công tầm xa vào các mục tiêu có giá trị cao, cho phép Nga tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương và giảm thiểu rủi ro đối với máy bay chiến đấu. Bên cạnh khả năng tấn công tầm xa, tên lửa Kh-101 có thể được dùng làm "mồi nhử" để đánh lừa radar và hệ thống phòng thủ tên lửa của đối phương. Biện pháp đối phó này được coi là một công cụ quan trọng để vượt qua các mạng lưới phòng thủ tên lửa hiện đại.
Ngoài 2 loại tên lửa Kh-101 và Kh-102, máy bay ném bom Tu-95MSM vẫn duy trì khả năng mang các tên lửa cũ như tên lửa hành trình chống hạm Kh-22. Mặc dù Kh-22 không có độ chính xác cao như các loại tên lửa mới, nhưng đây vẫn là vũ khí hiệu quả do có tốc độ cao và đường bay khó đoán, rất khó bị đánh chặn.
Máy bay ném bom Tu-95MSM được cho là khí tài chủ chốt của lực lượng không quân chiến lược Nga cho đến những năm 2030. Tuy nhiên, khi Không quân Nga dần đưa vào sử dụng những oanh tạc cơ mới hơn, chẳng hạn như Tu-160M và máy bay ném bom tàng hình PAK DA sắp ra mắt, vai trò của Tu-95MSM trong phi đội có thể giảm đi. Dẫu vậy, những nỗ lực hiện đại hóa Tu-95MSM, đặc biệt là trong các lĩnh vực tích hợp vũ khí, thiết bị điện tử hàng không và khả năng tải trọng đang tạo tiền đề cho các máy bay ném bom tương lai của Nga.
Những bài học kinh nghiệm từ Tu-95MSM, đặc biệt là tích hợp các công nghệ mới hơn vào một nền tảng cũ, có thể sẽ định hình thiết kế và quá trình phát triển máy bay ném bom chiến lược thế hệ tiếp theo của Nga, đảm bảo rằng không quân Nga vẫn là một lực lượng đáng gờm trong thế kỷ 21.
