Mới đây, Bộ Khoa học và Công nghệ Philippines đã phải kêu gọi sự quan tâm đúng mức của chính quyền và cộng đồng đến bệnh suy dinh dưỡng thể thấp còi ở trẻ em, đang được ví như “đại dịch thầm lặng” đe dọa cuộc sống những người dân nghèo Philippines trong nhiều năm. Thực trạng này ở Philippines cụ thể ra sao, chính quyền Manila đã có những giải pháp gì cho vấn đề này?
1/3 trẻ em Philippines dưới 5 tuổi mắc bệnh suy dinh dưỡng thể thấp còi
Báo cáo của Ngân hàng thế giới năm 2021 cũng đã cảnh báo đây đã trở thành vấn đề cấp bách tại Philippines - với khoảng 1/3 trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể thấp còi. Điều tra Dinh dưỡng Quốc gia Mở rộng năm 2019 do DOST và Viện Nghiên cứu dinh dưỡng và thực phẩm Philippines (DOST-FNRI) thực hiện đã phát hiện thêm rằng cứ 10 trẻ em ở tỉnh Cebu thì có khoảng 3 trẻ bị thấp còi – tình trạng làm suy giảm tiềm năng tương lai của các em.
Những con số này khiến Philippines nằm trong nhóm 10 quốc gia có số lượng trẻ thấp còi cao nhất thế giới. Vấn đề thậm chí còn rõ ràng hơn ở các khu vực như Khu tự trị Bangsamoro ở Mindanao theo đạo Hồi, Mimaropa, Bicol và Western Visayas, nơi mức độ suy dinh dưỡng thấp còi đáng báo động - vượt quá 40% trẻ em dưới 5 tuổi.
Chị Isnaira Markakim - 25 tuổi đang bế cậu con trai Ansary - 2 tuổi trong một ngôi nhà gỗ ọp ẹp nơi cả gia đình chị sinh sống. Ansary và anh trai của cậu bé là Ashary - 5 tuổi, được chẩn đoán mắc chứng suy dinh dưỡng cấp tính nghiêm trọng (SAM). Ngôi nhà của gia đình chị Isnaira nằm cách trung tâm y tế của thị trấn tới 4 giờ đi bộ. Nếu không cưỡi ngựa hoặc đi xe máy, chị Isnaira sẽ phải mất cả ngày cho một chuyến đi khám bệnh. Thế nhưng, chi phí 200 Peso Philippines (PHP) cho một chuyến đi là số tiền mà gia đình chị không thể chi trả.
Chẳng đi thăm khám được vì không có tiền, chị Isnaira chỉ biết lo lắng cho các con: “Tôi rất lo lắng khi bọn trẻ bị thấp còi khá nặng. Chúng thường xuyên ốm đau, cảm cúm rồi nhiều bệnh khác nữa. Nhưng rồi mỗi khi bọn trẻ ho sốt, chúng tôi chỉ biết tự xử lý tại nhà, vì trung tâm y tế ở rất xa, rất khó để có được thuốc miễn phí. Chỉ 1 trong số 5 đứa con nhà tôi được tiêm chủng - và chỉ được tiêm 1 lần lúc cháu được 2 tháng tuổi. Chúng có lẽ cũng sẽ chẳng có cơ hội hoàn thành các mũi tiêm chủng đâu”.
Nguyên nhân tình trạng trẻ thấp còi trở thành vấn đề đặc biệt cấp bách ở Philippines
Theo một báo cáo gần đây của ngân hàng thế giới, nguyên nhân gây ra bệnh thấp còi ở trẻ em Philippines bao gồm dinh dưỡng kém, kỹ năng nuôi trẻ sơ sinh còn yếu, ít tiếp cận thực phẩm đa dạng, giàu dinh dưỡng, không được tiếp cận các dịch vụ y tế, môi trường sống thiếu lành mạnh và nghèo đói.
Tình trạng này càng trở nên trầm trọng hơn ở Philippines do đây là 1 trong những quốc gia chịu các tác động nặng nề bởi thiên tai và biến đổi khí hậu bậc nhất trên thế giới. Ngoài ra,Tỷ lệ tiêm chủng thấp và thiếu khả năng tiếp cận với nước sạch và các công trình vệ sinh cũng đe dọa sự tồn tại và phát triển của trẻ em ở Philippines.
Số liệu của UNICEF cho biết, mỗi ngày có 95 trẻ em ở Philippines tử vong do suy dinh dưỡng. Cứ 1.000 trẻ em Philippines thì có 27 em không vượt qua sinh nhật lần thứ năm. 1/3 trẻ em Philippines bị thấp còi, hoặc thấp hơn tuổi của chúng. Tình trạng thấp còi sau 2 tuổi có thể là vĩnh viễn, không thể hồi phục và thậm chí gây tử vong.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính đến năm 2025, khoảng 127 triệu trẻ em Philippines dưới 5 tuổi sẽ bị suy dinh dưỡng thể thấp còi, nếu xu hướng hiện tại vẫn tiếp tục. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 như hiện nay, sẽ còn nhiều trẻ em Philippines rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi nếu không có các biện pháp giảm thiểu được áp dụng.
Báo cáo của Tổ chức Cứu trợ Trẻ em Philippies cho biết, suy dinh dưỡng ở trẻ em khiến Philippines thiệt hại 7 tỷ USD hoặc gần 3% GDP trong một năm do chính phủ phải chi trả các khoản liên quan đến việc cải thiện tình trạng thấp còi ở trẻ em. Và đã từng có một báo cáo của Tổ chức này năm 2013 cho thấy tổng thiệt hại do tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em Philippines, cao hơn gấp ba lần thiệt hại do 15 trận thiên tai gây ra ở quốc gia Đông Nam Á này. Có thể thấy tình trạng trẻ thấp còi trở thành một vấn đề đặc biệt cấp bách ở Philippines.
Hậu quả của tình trạng bệnh thấp còi ở trẻ em nếu không sớm được giải quyết
Tiến sĩ Sally Bataclan, chuyên gia y tế và dinh dưỡng của UNICEF phân tích:“Bệnh thấp còi không phải là bệnh cần điều trị mà là bệnh cần phải phòng ngừa. Chiến lược để có thể phòng ngừa hiệu quả bệnh thấp còi ở trẻ đó là phải đặt mục tiêu cho từng giai đoạn, đặc biệt trong 1.000 ngày đầu đời.
Ví dụ, đầu tiên chúng ta phải đảm bảo phụ nữ mang thai phải mạnh khỏe, được chăm sóc đầy đủ. Trẻ phải được hoàn toàn bú mẹ trong 6 tháng đầu. Rồi các dịch vụ chăm cho bà mẹ trẻ em phải được đảm bảo cung cấp đầy đủ đến từng địa phương, hướng đến các tiêu chuẩn chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng cơ bản”.
Nkosinathi Mbuya, chuyên gia dinh dưỡng cao cấp của Ngân hàng Thế giới cũng nhấn mạnh: 1.000 ngày đầu đời là giai đoạn vàng để bổ sung sinh dưỡng, giúp trẻ phát triển cả về thể chất và trí tuệ. Nếu như không bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ em trong giai đoạn này có thể dẫn đến những tổn hại lớn và không thể phục, ảnh hưởng tới tăng trưởng thể chất, phát triển trí não và rộng hơn là ảnh hưởng tới nguồn nhân lực của Philippines.
Ndiamé Diop, Giám đốc quốc gia của Ngân hàng Thế giới phụ trách Brunei, Malaysia và Philippines, đơn vị tài trợ cho các chương trình chống lại đại dịch thầm lặng” từ tình trạng suy dinh dưỡng ở Philippines cho biết, thế hệ tương lai, những chủ nhân đất nước của Philippines mắc các bệnh suy dinh dưỡng, có xu hướng ốm yếu, học kém hơn, bỏ học nhiều hơn và năng suất làm ra kinh tế khi trưởng thành có thể bị giảm hơn 10% trong cuộc đời. Từ đó chất lượng cuộc sống không đảm bảo, ảnh hưởng tới việc đóng góp, xây dựng xã hội và đất nước.
Thứ trưởng Bộ Nghiên cứu và Công nghệ Philippines, Tiến sĩ Rowena Cristina Guevara cho biết nhu cầu bổ sung dinh dưỡng cho 3,64 triệu trẻ em thấp còi của đất nước mỗi ngày hiện nay là 54 triệu Peso tương đương khoảng hơn 1 triệu USD. Hiện nay, chính phủ Philippiness chỉ có thể đáp ứng 2,04% nhu cầu này. Chính phủ Philippines đang đưa ra lời kêu gọi hỗ trợ khẩn cấp từ của khu vực tư nhân để giúp lấp đầy khoảng trống kinh phí khổng lồ trên. Tình trạng thấp còi nếu không sớm giải quyết sẽ là "một vấn đề nghiêm trọng" cản trở sự phát triển kinh tế và con người của đất nước.
Như vậy có thể thấy, ngoài ảnh hưởng tới chính tương lai, chất lượng cuộc sống của chính đứa trẻ, tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em Philippines còn gây ảnh hưởng tới sự thịnh vượng của đất nước cũng như nền kinh tế Philippines sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.
Lộ trình xây dựng các chương trình chống dinh dưỡng quốc gia Philippines
Chính quyền Philippines đang đưa ra các biện pháp để đối với “cơn sóng ngầm” bệnh thấp còi ở trẻ em, hướng tới giảm dần gánh nặng đối với đời sống kinh tế đất nước. Chương trình chống suy dinh dưỡng quốc gia của Philippines được triển khai từ năm 2011 là sự phối hợp giữa chính phủ và khu vực tư nhân như một dự án trách nhiệm xã hội hàng đầu.
Chương trình này đưa ra các gói hỗ trợ dao động từ 120.000 peso, đủ để nuôi 50 trẻ em trong 120 ngày sử dụng các sản phẩm thực phẩm do Bộ Nghiên cứu và Công nghệ và Viện Nghiên cứu dinh dưỡng và thực phẩm Philippine (DOST-FNRI) phát triển. Gói hỗ trợ có thể lên đến 25 triệu peso - để cung cấp thiết bị cần thiết cho sản xuất thực phẩm dinh dưỡng cao.
Các công ty tư nhân cũng có thể hỗ trợ bằng cách cung cấp đất đai hoặc các tòa nhà đặt cơ sở sản xuất hay phương tiện đi lại, đưa các sản phẩm thực phẩm đặc biệt hỗ trợ phát triển này đến gần hơn với những trẻ em đang cần sự giúp đỡ, đặc biệt trẻ ở vùng sâu, vùng xa. Ngoài ra, Philippines còn thực hiện các chương trình đào tạo nhân viên y tế địa phương về các kiến thức dinh dưỡng cơ bản, mang thai an toàn, cho con bú, cho ăn bổ sung, lập kế hoạch bữa ăn và an toàn thực phẩm.
Kể từ khi Chương trình chống suy dinh dưỡng của DOST-FNRI được triển khai vào năm 2011, một số tiến bộ đã đạt được với các cơ sở chế biến thực phẩm đang hoạt động tại 33 tỉnh trên toàn quốc và một số cơ sở khác sẽ sớm được thành lập ở các vùng khó khăn và cô lập như tỉnh Sulu và Tawi- Tawi.
Tuy nhiên, tỷ lệ thấp còi vẫn ở mức cao cho thấy Philippines cần phải làm nhiều hơn và nhanh chóng hơn. Điều này đang đặt ra những thách thức không nhỏ cho chính quyền Phillipines để có được những chiến lược tổng thể, dài hơi, hướng tới một thế hệ thanh thiếu niên mạnh khỏe, phát triển toàn diện sau này.
Thực tế trên tạo cơ hội cho chính phủ nhiệm kỳ kế tiếp có những tác động tích cực tức thì bằng cách khai thác các nguồn lực của chính phủ và huy động tất cả các cấp chính quyền, cũng như xã hội dân sự và khu vực tư nhân cùng hợp tác để giảm mạnh tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi ở quốc gia Đông Nam Á này./.
