Siêu bão Ragasa đã xuất hiện đầy dữ dội, trở thành tâm điểm của mùa bão năm nay, không chỉ bởi những tác động nó gây ra, mà còn bởi bản chất cực đoan của nó.
Tính đến ngày 23/9, Ragasa đã khiến hơn 700 chuyến bay bị hủy, nhiều thành phố phải tạm ngừng làm việc, học tập và giao thông, đồng thời hơn 40.000 người buộc phải sơ tán. Được mô tả là “cơn bão mạnh nhất trên Trái đất tính đến nay trong năm”, Ragasa được dự báo có thể gây thiệt hại hàng tỷ USD.
Để hiểu về Ragasa và lý do tại sao nó đặc biệt đáng lo ngại, cần phải làm rõ khái niệm “siêu bão” - cách nó khác với bão Đại Tây Dương (hurricane) và điều gì khiến cơn bão này nguy hiểm đến vậy.
Ragasa đe dọa hàng triệu người trên khắp châu Á
Ragasa hình thành giữa tháng 9 trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương. Tâm bão nằm ở phía Bắc đảo Yap, dần mạnh lên khi di chuyển qua vùng biển có nhiệt độ cao bất thường cùng điều kiện khí quyển thuận lợi. Đến ngày 22/9, bão đã đạt cấp siêu bão, với sức gió cực đại duy trì trong 1 phút lên tới 265km/giờ (tương đương cấp 5 theo thang bão Saffir-Simpson ở Đại Tây Dương).
Philippines, Đài Loan (Trung Quốc) và miền Nam Trung Quốc nằm trong đường đi của Ragasa. Tại Philippines, bão đã buộc chính quyền phải tổ chức sơ tán quy mô lớn, gây mất điện diện rộng, đồng thời phát đi cảnh báo mưa lớn, triều cường, lũ lụt và sạt lở đất, trong đó khu vực Bắc Luzon chịu tác động nặng nề nhất.
Dù vậy, bão Ragasa đã hạ cấp nhanh xuống cấp 8 khi đổ bộ vào Bắc Hải (Quảng Tây - Trung Quốc) trong sáng sớm 25/9.
Khác biệt giữa bão hurricane, typhoon và super typhoon là gì?
Tại Tây Bắc Thái Bình Dương, bão nhiệt đới được phân loại dựa vào tốc độ gió duy trì tối đa. Khi gió đạt từ 119km/h trở lên, nó được gọi là “typhoon”. Các nhà khí tượng cũng xem xét áp suất trung tâm và cấu trúc của bão như mắt bão, thành mắt bão và dòng thoát mây để đánh giá cường độ nhưng phân loại chính thức vẫn dựa trên sức gió.
“Super typhoon” (siêu bão) là cấp độ đặc biệt dữ dội trong nhóm này. Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp (JTWC), cơ quan của Mỹ chuyên theo dõi, phân tích và phát hành cảnh báo về bão nhiệt đới trên các đại dương, định nghĩa siêu bão là những cơn bão có sức gió cực đại 1 phút từ 240km/h trở lên. Cơ quan khí tượng Philippines cũng dùng thuật ngữ này, song ngưỡng gió có khác đôi chút, trong khi Cơ quan Khí tượng Nhật Bản không áp dụng khái niệm “siêu bão.”
Trong trường hợp Ragasa, dữ liệu của JTWC ghi nhận sức gió cực đại khoảng 265km/h. Điều này đặt Ragasa chắc chắn trong nhóm siêu bão, đồng thời tương đương về sức mạnh với một cơn bão cấp 5 tại Đại Tây Dương.
Bài học từ việc ứng phó với bão Ragasa
Điều khiến siêu bão Ragasa trở nên đáng chú ý không chỉ nằm ở việc nó đạt đến sức mạnh “siêu bão” mà còn ở tốc độ tăng cường nhanh chóng và vị trí mà hiện tượng này xảy ra. Cơn bão đã trải qua quá trình mạnh lên bất thường khi tiến gần phía Bắc đảo Luzon và các đảo lân cận, rút ngắn đáng kể khoảng thời gian dành cho sơ tán và chuẩn bị ứng phó. Tốc độ gió cực đại lên tới 265 km/h kèm theo những cơn gió giật mạnh hơn, trong khi các cộng đồng ven biển được cảnh báo về nguy cơ nước dâng do bão cao trên 3 mét tại những khu vực thấp trũng hoặc trống trải.
Vùng bị đe dọa bao gồm địa hình dốc, dễ sạt lở ở miền Bắc Luzon, các đảo nhỏ như Calayan và Batanes, cũng như những trung tâm dân cư lớn tại Nam Trung Quốc, Hong Kong và Đài Loan (Trung Quốc).
Dự báo chính xác quỹ đạo, phân bố lượng mưa, nước dâng và tác động của gió từ một cơn bão mạnh ở Tây Thái Bình Dương vẫn còn là thách thức phức tạp. Quỹ đạo hiện tại của Ragasa đã đặt nhiều quốc gia trong tình trạng cảnh báo, với khả năng ứng phó khác nhau về sơ tán, bảo vệ hạ tầng và khôi phục cung cấp điện.
Siêu bão Ragasa đạt cấp độ cao nhất trong thang bão nhiệt đới khu vực, với sức gió tương đương bão cấp 5, nguy cơ gây nước dâng nghiêm trọng, khả năng tăng cấp nhanh chóng và tiềm ẩn mối đe dọa lớn đối với hàng triệu người dân sinh sống tại các đảo và khu vực ven biển.
Trong bối cảnh mùa bão vẫn còn kéo dài, siêu bão Ragasa vừa là lời cảnh báo nghiêm trọng, vừa cung cấp những dữ liệu quý giá. Những cơn bão như thế này không chỉ giúp nâng cao khả năng dự báo, cải thiện phương thức thích ứng và hoạch định kế hoạch ứng phó khẩn cấp, mà còn là thước đo đánh giá mức độ sẵn sàng và hiệu quả trong việc chuẩn bị cho các cơn bão tiếp theo.
