Theo Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, khoảng 4 triệu đàn ông Việt sẽ không thể lấy vợ vào năm 2050. Đây là dự báo mới nhất vừa được đưa ra tại Hội nghị công bố kết quả Tổng điều tra dân số năm 2019. Điều này cho thấy tỷ số giới tính khi sinh hiện nay ở nước ta đang mất cân bằng nghiêm trọng.
Thực trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại Việt Nam
Có thể nói, mất cân bằng giới tính khi sinh ở nước ta đã và đang diễn ra khá mạnh mẽ. Đơn cử như tại trường mầm non Dư Hàng Kênh 1, quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng. Phần lớn những lớp tại đây số bé trai vượt trội số lượng bé gái.
Theo cô giáo Vũ Thị Chín, lớp học do cô phụ trách có 31 cháu trai nhưng chỉ có 16 cháu gái. Với số cháu trai gần như gấp đôi, cô Vũ Thị Chín cho biết, các cô giáo đã rất vất vả để quản lý lớp bởi các cháu trai nghịch ngợm, hiếu động hơn rất nhiều.
“Quản lý các cháu nam rất vất vả, các cháu nam thường hiếu động hơn các cháu nữ nên các cô giáo phải nhắc nhở các cháu nam rất nhiều.”, cô Vũ Thị Chín cho biết.
Theo thống kê tại quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng, từ cả chục năm nay, tỷ số chênh lệch giới tính khi sinh của quận tăng đều đặn từ 109 bé trai trên 100 bé gái lên 121 bé trai như hiện nay. Và sự mất cân bằng giới tính này điều này đã thể hiện ngay từ đầu vào của cấp học mầm non.
Cô Hoàng Thị Vân, Hiệu trưởng Trường Mầm non Dư Hàng Kênh 1, quận Lê Chân cho biết, mỗi năm học trường tiếp nhận gần 70 trẻ nhưng khoảng 2/ 3 trong số đó là bé trai.
“Chúng tôi đã rất cố gắng sắp xếp các cháu vào lớp cho cân đối tỷ lệ nhưng cũng rất khó khăn, bởi vì lượng đầu vào thì đã mất cân đối như thế rồi, cũng không thể từ chối nhận những cháu nam được”, Bà Hoàng Thị Vân cho biết.
Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh phổ biến ở hầu hết các địa phương trên cả nước. Ông Trần Ninh Thuận, Chi cục trưởng Chi cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Sơn La, một trong những địa phương có tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh cao nhất cả nước chia sẻ đầy lo lắng.
“Chúng tôi đã can thiệp ở mức độ rất lớn mà tỷ lệ giảm thiểu sự mất cân bằng giới tính lại rất chậm. Nếu không can thiệp sớm thì khoảng 5 đến 10 năm nữa khoảng 5000 đến 7000 nam giới tại Sơn La không có cơ hội có bạn gái.”, Ông Trần Ninh Thuận cho biết.
Không chỉ là vấn đề việc sinh con trai mai sau sẽ khó lấy vợ hơn mà mất cân bằng giới tính còn là thách thức rất lớn đối với xã hội, với những hệ lụy trong tương lai gần.
Có lẽ mất cân bằng giới tính khi sinh không còn là chuyện riêng của thành phố Hải Phòng hay Sơn La. Sơn La và Hải Phòng cũng chỉ là hai trong số khoảng 17 tỉnh có mức sinh có tỉ số giới tính khi sinh rất cao ở nước ta, tức là từ 115 cháu trai tương ứng với 100 cháu gái trở lên.
Tuy nhiên, hai tỉnh trên chưa phải là nơi có tỉ lệ mất cân bằng giới tính cao nhất nước ta. Cao nhất ở nước ta hiện nay là tỉnh Bắc Giang. Theo số liệu tổng điều tra dân số tại đây là 126 cháu trai, tương ứng 100 cháu gái và và tỉ lệ cao thứ hai nước ta là Hà Nam là khoảng trên 125 tương ứng 100 cháu gái và thứ ba là Hưng Yên khoảng 123 tương ứng 100 cháu gái.
Số tỉnh, thành phố có tỷ số giới tính khi sinh rất cao, tức là từ 115 bé trai trở lên tương ứng với 100 bé gái tăng rất nhanh. Giai đoạn 2010-2014 chỉ có 10 tỉnh có tỷ số giới tính khi sinh rất cao nhưng đến 2019 đã lên tới 17 tỉnh.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới
Theo Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Đình Cử, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất cân bằng này nhưng nguyên nhân sâu xa đến từ sự ảnh hưởng của nho giáo và bất bình đẳng giới. Nho giáo đã tồn tại ở nước ta 1000 năm Bắc thuộc và vì thế tư tưởng trọng nam hơn nữ đã thấm đẫm trong suy nghĩ người Việt.
“Người ta thường nói 10 cô con gái thì vẫn gọi là không có con, nhưng có một cậu con trai thì gọi là có con và đó là tư tưởng của Nho giáo hay là có ba cái bất hiếu thì cái bất hiếu lớn nhất là không có con trai. Những tư tưởng này đã ngấm vào đất nước mình hàng nghìn năm nay.”, Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Đình Cử lý giải.
Nguyên nhân thứ hai dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới tính ở nước ta đó là trình độ phát triển kinh tế xã hội của mình còn thấp.
“Các cụ thường nói là “Trẻ cậy cha già cậy con”. Ở nước ta, hiện nay khoảng gần 80 % người già không có lương hưu. Truyền thống văn hóa của Việt Nam mình là bố mẹ sống với con trai nên ít nhiều điều này cũng tác động đến sự mất cân bằng giới tính.”, Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Đình Cử cho biết thêm.
Nguyên nhân thứ ba đến từ sự lạm dụng khoa học công nghệ xác định giới tính. Hiện nay, tỷ lệ phụ nữ mang thai biết trước giới tính thai nhi tăng rất nhanh. Mặc dù pháp lệnh nước ta hiện nay cấm việc thông báo giới tính thai nhi nhưng theo thống kê khoảng trên 80% phụ nữ biết trước giới tính thai nhi.
Việc mất cân bằng giới tính thừa nam, thiếu nữ trong độ tuổi kết hôn khiến không chỉ các chuyên gia, những nhà nghiên cứu xã hội mà ngay cả những người dân cũng hết sức lo lắng bởi rất có thể Việt Nam sẽ phải “nhập khẩu” cô dâu giống như các nước Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan.
Ế vợ hay khó lấy vợ chắc chắn sẽ không còn là câu đùa vui nữa. Và nếu tình trạng mất cân bằng giới tính còn tiếp diễn thì Việt Nam sẽ phải “nhập khẩu” cô dâu có lẽ là không phải là chuyện quá xa vời.
Thực tế, tình trạng các thanh niên đến tuổi lập gia đình khó lấy vợ cũng đã có hiện tượng tại nước ta trong một vài năm trở lại đây nhưng chưa phải mức báo động. Mất cân bằng giới tính khi sinh ở nước ta chỉ mới xuất hiện khoảng hơn mười năm trở lại đây.
Trong khoảng 20 - 25 năm tới, chúng ta sẽ thấy rõ được hậu quả của việc mất cân bằng giới tính khi sinh. Vì vậy, hậu quả của việc này sẽ không đến ngay lập tức. Ví dụ, năm nay mất cân bằng giới tính khi sinh thì hậu quả chưa xảy ra ngay trong năm nay và mà phải từ 20 – 25 năm tới, khi họ đến tuổi xây dựng gia đình thì chúng ta mới thấy rõ hậu quả từ việc này.
Ngoài ra, việc mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ có những tác động xấu tới đời sống xã hội như tệ nạn buôn bán, bắt cóc hay mại dâm sẽ gia tăng theo chiều hướng xấu đi.
Thực trạng mất cân bằng giới tính khi sinh gây ra những hệ lụy rất khó lường về mọi mặt trong đời sống và để giải quyết triệt để được thực trạng này cần có sự chung tay vào cuộc từ nhiều lĩnh vực như công tác dân số, văn hóa, kinh tế, luật pháp. Vì vậy, làm tốt công tác dân số thì chỉ giải quyết được một phần.
“Ví dụ như vấn đề bảo hiểm xã hội hay an sinh xã hội cho người cao tuổi. Có nhiều trường hợp gia đình chỉ có một hoặc hai người con gái, mà với truyền thống trọng nam khinh nữ như vậy thì rõ ràng là rất là khó để thực hiện. Vì vậy, vấn đề như bảo hiểm xã hội phải làm thật tốt, phấn đấu làm sao 100 % người cao tuổi có được lương hưu. Như vậy, ngoài các biện pháp về thực hiện chính sách dân số thì chúng ta còn phải hoàn thiện an sinh xã hội nữa.”, Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Đình Cử cho biết.
Mất cân bằng giới tính đã và đang là nguy cơ chúng ta phải đối mặt cũng như cần có biện pháp trước mắt và lâu dài. Để đối phó với thực trạng này, ngoài việc tuyên truyền, giáo dục thay đổi hành vi, thay đổi tư tưởng, trọng nam khinh nữ thì cần hoàn thiện chính sách an sinh xã hội, chế độ bảo hiểm xã hội cho mọi lứa tuổi. Bên cạnh đó, ngành dân số cũng cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự tham gia tự nguyện của người dân./.
