Người xưa có câu “Trăng đến rằm thì trăng tròn” để nói về quy luật của tự nhiên, nhưng cũng có ý muốn nói đến sự trưởng thành tất yếu của nam, nữ khi đến tuổi dậy thì. Tuy nhiên, vẫn có những bạn trẻ đã đến tuổi “trăng rằm nhưng chưa tròn” mà chúng ta thường gọi là dậy thì muộn và điều này thì khiến các bậc cha mẹ rất là lo lắng.
Dậy thì muộn ảnh hưởng đến sức khỏe và chức năng sinh sản như thế nào và khi nào cần điều trị nếu các bạn trẻ chậm phát triển về giới tính. Bác sĩ Hà Ngọc Mạnh, Giám đốc phụ trách chuyên môn Bệnh viện Nam học và hiếm muộn Việt Bỉ, sẽ giải đáp những thắc mắc vấn đề về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục.
Theo bác sĩ Mạnh, ngày càng nhiều các bạn trẻ trong độ tuổi từ 13-15 đến các cơ sở y tế thăm khám về các vấn đề liên quan đến dậy thì muộn. Dân gian thường nói “Nữ thập tam, nam thập lục”, tức là đến tuổi 13, nữ giới đã trải qua dậy thì rồi, còn nam giới là khoảng 15.
Y học hiện đại ngày nay cũng có quan điểm tương tự, khi họ coi độ tuổi dậy thì của nữ dao động khoảng 13-15 tuổi, còn nam giới khoảng 15-18 tuổi. Đồng nghĩa với đó, khi nữ giới trên 15 tuổi mà chưa hết dậy thì, có thể coi đây là những trường hợp dậy thì muộn, còn nam giới là trên 18 tuổi.
Dậy thì muộn thường sẽ có những biểu hiện bởi những triệu chứng như tinh hoàn không hoạt động, không mọc lông ở bộ phận sinh dục, với nữ giới thì có thêm biểu hiện là ngực không phát triển.
Nguyên nhân dậy thì muộn
Nguyên nhân dậy thì muộn do tuyến nội tiết hoạt động không được tốt hoặc không hoạt động. Tuy nhiên, cần phải tìm những nguyên nhân nào gây ra ảnh hưởng rối loạn nội tiết này.
Nguyên nhân đầu tiên, do vấn đề về sinh hoạt hằng ngày. Nếu chúng ta cho trẻ tập thể dục, thể thao sớm, tập căng thẳng quá thì có thể ảnh hưởng đến trục nội tiết này.
Nguyên nhân thứ hai là chế độ ăn uống, sinh hoạt, ăn uống thiếu dinh dưỡng hoặc là ăn uống không điều độ, không cân bằng các chất dinh dưỡng. Ví dụ chúng ta ăn quá nhiều chất béo, làm cho trẻ béo phì, điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng mà dậy thì của trẻ.
Ngoài ra, nguyên nhân có thể còn liên quan đến các bệnh lý di truyền, nội tiết. Rất nhiều những bệnh lý có thể gặp được và có thể ảnh hưởng đến khả năng dậy thì của trẻ.
Bác sĩ Hà Ngọc Mạnh cũng đưa ra lời khuyên, khi các bạn gái đến tuổi 15,16 mà chưa xuất hiện kinh nguyệt, các bậc cha mẹ nên đưa con em mình đến các cơ sở y tế để thăm khám càng sớm càng tốt. Việc thăm khám này sẽ giải đáp được thắc mắc lý do tại sao dậy thì muộn và cách điều chỉnh lại việc dậy thì muộn ở các trẻ.
Dậy thì là một giai đoạn rất quan trọng, đánh dấu sự phát triển, hoàn thiện một cơ thể. Và lúc này, việc các em gái bắt đầu phát triển những đường cong, các em trai nở nang hơn về cơ bắp. Điều này sẽ tạo ra sự hấp dẫn về giới tính cho các em khi bước vào tuổi thanh niên.
Đối với những bạn trẻ dậy thì muộn hẳn sẽ có sự thiệt thòi không ít khi không có sự hấp dẫn này so với các bạn cùng trang lứa. Bởi điều này sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến vấn đề ngoại hình của trẻ. Giới trẻ bao giờ cũng tò mò về giới tính, đôi khi điều này sẽ gây ra sự tự ti với con trẻ.
Ví dụ với nam giới, các bạn sẽ thắc mắc khi các bạn đồng trang lứa, lông đã mọc nhiều ở bộ phận sinh dục, trong khi các em thì chưa. Hay ở các bạn nữ, trong khi các bạn sở hữu vòng 1 nở nang, một số bạn nữ vẫn chịu cảm giác “màn hình phẳng”. Tất cả những điều này sẽ khiến các em mặc cảm, tự ti và ảnh hưởng đến việc giao tiếp xã hội của các em.
Hoạt động dậy thì muộn chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sinh sản. Ví dụ nam giới dậy thì muộn, khả năng phát triển tinh hoàn sẽ không được tốt như trẻ cùng trang lứa. Khi dậy thì cũng cần có một thời gian để chuẩn bị cho hoạt hóa, chuẩn bị tinh hoàn hoạt động tốt trong vòng vài ba năm để tinh hoàn mới có khả năng sinh sản tốt được.
Với nữ giới cũng tương tự, khi dậy thì tử cung mới phát triển và hệ sinh dục phụ nữ phát triển để đảm bảo việc mang thai. Sau khoảng thời gian tầm 3 - 5 năm sau dậy thì, khả năng mang thai ở nữ giới mới được đảm bảo.
Những cách xác định nguyên nhân dậy thì muộn
Như vậy việc dậy thì muộn không chỉ khiến các bạn không có vẻ đẹp hấp dẫn của giới tính mà còn ảnh hưởng rất lớn đến khả năng sinh sản. Một trong những cách để xác định chính xác nguyên nhân vì sao các bạn trẻ dậy thì muộn đó là việc xét tiền sử bạn trẻ đó. Cụ thể, việc xét tiền sử xem bạn trẻ đó từng được sinh thường hay sinh mổ, có tiền sử gì không, sự phát triển tâm sinh lý như thế nào.
Sau đó, chúng ta cần khám lâm sàng để xem tinh hoàn, dương vật, hệ sinh dục phụ nữ phát triển thế nào, tiếp theo sẽ chỉ định xét nghiệm để đánh giá. Thứ nhất để đánh giá trục nội tiết của nam giới hoặc nữ giới để xem đã có hoạt động dậy thì hay là tiền dậy thì hay chưa.
Khi đánh giá sơ bộ các xét nghiệm, chúng ta sẽ kiểm tra các hoạt động của các tuyến trên tinh hoàn hoặc trên buồng trứng. Ví dụ như tuyến Yên, chúng ta sẽ làm các test kích thích tuyến Yên để xem có hoạt động hay không. Ngoài ra, có thể tìm những nguyên nhân về di truyền hoặc nguyên nhân sâu xa khác nữa. Từ những nguyên nhân chuyên sâu đó, chúng ta sẽ có được sự hiểu biết sơ bộ, có hướng điều trị cho các em.
Khi xác định được nguyên nhân dậy thì muộn, các bác sĩ sẽ có những can thiệp về mặt nội tiết để giúp các bạn trẻ phát triển được hoàn thiện về mặt thể chất. Khi sự điều chỉnh nội tiết được đảm bảo, mọi thứ sẽ trở lại bình thường. Ngoài ra, chúng ta còn có thể phát triển hệ sinh dục để đảm bảo chức năng sinh sản và chức năng tình dục của nam và nữ giới.
Một khi tuyến nội tiết được điều chỉnh cân bằng, hoạt động dậy thì sẽ trở lại bình thường. Ảnh: Internet.
Nếu như trước đây, độ tuổi dậy thì ở nam và nữ khoảng từ 13 cho đến 16 thì hiện nay độ tuổi này đã giảm xuống trong khoảng 11 đến 13. Do đó nếu thấy con cái độ tuổi mười lăm mười sáu vẫn chưa có dấu hiệu phát triển rõ rệt về giới tính, các bậc cha mẹ nên nghĩ đến khả năng dậy thì muộn nhằm can thiệp kịp thời./.
