Đọc truyện đêm khuya

Sau chiến tranh, những người lính trở về quê hương. Họ hòa vào cuộc sống hòa bình, xây dựng lại đất nước với biết bao ngành nghề khác nhau. Cuộc sống gia đình, công việc bận rộn khiến những người đồng đội xưa kề vai sống chết bên nhau nay chỉ còn liên lạc qua thư từ hoặc điện thoại. Mỗi người một phương trời, cuộc sống, số phận khác nhau nên đôi khi vài chục năm sau chiến tranh đồng đội mới có dịp gặp mặt. Cuộc điện thoại bất ngờ của người đồng đội cũ tên là Hà khiến biết bao sự kiện năm xưa bỗng ùa về trong tâm trí của nhân vật tôi...

"Cửa Bắc" được viết theo phong cách lịch sử, dựa trên biến cố bi hùng của thành Hà Nội, khi tổng đốc Hoàng Diệu quyết tử giữ thành vào năm 1882 và sau đó tuẫn tiết khi thành thất thủ. Không những vây, truyện còn đan xen cả dòng chảy của hiện tại, qua sự kiện đại úy Q đang chịu trách nhiệm thi công ở khu vực thành Cửa Bắc, chỉ huy các máy xúc, máy khoan mong thực hiện đúng tiến độ. Thế nhưng một loạt máy móc đang tỏ ra bất lực, không thể dịch chuyển được một khối kim loại rất nặng giữa lúc trời mưa tầm tã. Các phân đoạn của chuyện xưa và chuyện nay cứ thế xuất hiện đan xen nhau như ngầm gửi gắm một thông điệp: Lịch sử không phải là câu chuyện đã qua và khép chặt mà nó vẫn tiếp tục in dấu, xuyên chảy đến hiện tại và ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống tất cả mỗi chúng ta.

Cuộc đời nhân vật ông Tư Quắm có thể nói là khổ cực, bất hạnh. Ông có hai đứa con trai thì cậu lớn tên Thành bị sát hại dã man trong một vụ cướp, cậu út tên Danh bị ngã tổn thương cột sống mà tật bệnh cả đời. Phải chịu số phận bất hạnh như vậy nhưng nhân vật ông Quắm vẫn giữ được bản tính lương thiện của mình mà không căm hận cuộc đời. Vô tình biết được gã trai tên Vui trọ cạnh phòng có ý định tham gia một vụ cướp, ông Quắm nhờ Vui đưa con trai út đi cấp cứu để ngăn cản hành động dai dột của cậu ta. Vui sinh ra vốn nghèo khó, học hành dở dang nên khi ra đời mưu sinh không dễ dàng gì. Sau mấy lần bị vấp ngã, Vui thấy cuộc đời mình bế tắc, không biết làm thế nào để kiếm tiền. Nếu không có hành động ngăn cản của ông Quắm thì có lẽ Vui đã tham dự một vụ cướp và cuộc đời chàng trai trẻ không biết sẽ đi theo ngã rẽ nào.

Thế giới vô hình viết vắn gọn xoay quanh nhân vật chính không có tên cụ thể mà tác giả chỉ gọi là Bà. Chồng mất sớm, bà một mình ở vậy nuôi hai con nhỏ một trai một gái. Thế rồi không lâu sau, con trai cũng theo bố về thế giới bên kia. Bà chỉ còn cái Hĩn để mà nương tựa, trong nhà có mẹ có con. Nhưng cái Hĩn lớn lên cũng chẳng ở cùng bà. Hĩn theo bạn lên thành phố, rồi nó lấy chồng Tây và định cư ở nước ngoài. Thế là bà ở một mình hơn chục năm nay, làm bạn với con lợn con gà. Tiền cái Hĩn gửi về đều và rất nhiều, nhưng chẳng để làm gì, bà tự lo cho cuộc sống của mình được, thứ bà cần là tình cảm, là hơi ấm con người. Nhưng sao mà khó quá???

Truyện ngắn xoay quanh những mối tình khởi đầu từ ân nghĩa. Vì muốn đền đáp nghĩa tình sâu nặng của thế hệ đi trước mà người đàn ông vị nghĩa ấy đã cố sống thật tốt dẫu trong lòng hoang hoải mênh mông hơn cả thung lũng Tả Van thăm thẳm ngút ngàn mây. Đó là tình cảnh éo le của hai người đàn bà khi chỉ họ mới có thể thắp lên môi nhau nụ cười. Nhưng họ cố vùi nén rung cảm trái ngang ấy để làm tròn nghĩa vụ làm vợ, làm mẹ. Người bố kể cho con trai nghe về đêm trăng ấy nỗi tê tái đã ghim trong lồng ngực suốt bao năm nhưng vẫn rộng lòng thứ tha, thấu hiểu. Hình ảnh dòng thác Khuổi Chia chảy lạc giữa lưng chừng núi là ngụ ý cho những rung cảm trái ngang nhưng cũng là biểu tượng cho những khát khao yêu thương mãnh liệt.

Lão Cục có hai người con trưởng thành và lão cũng đã có cả cháu đích tôn là thằng Hòn đỗ vào đại học. Sau biến cố vợ lão Cục qua đời do đá rơi vào đầu, lão trở nên một hình ảnh quái gở, điên khùng trong mắt dân làng khi hàng ngày đi nhặt đá về chất đống trong góc nhà. Mà phải là những hòn đá đẹp, vuông vức, chắc chắn mới vừa mắt lão, thế nên hòn đá trấn ở miếu thổ thần lão cũng không tha, phải mang về cho bằng được. Mọi chuyện chỉ sáng tỏ trong phần cuối của câu chuyện, khi lão Cục vượt một chặng đường rất xa để về chết trong ngôi nhà của mình, nơi đã in dấu bao kỷ niệm của vợ chồng lão. Thì ra lão đã từng có một lời hứa với người vợ quê miền biển, rằng sẽ đặt ở mỗi hòn đảo quê vợ một hòn đá ở quê hương mình, để bày tỏ tấm lòng của người con rể, cũng là thể hiện lòng biết ơn với người vợ tần tảo hy sinh đã rời vùng quê biển trong một gia đình khá giả để về vùng quê nghèo này sống với lão suốt cả cuộc đời...

Ngay trong thời bình nhưng người chiến sĩ công an tên Thiên vần chưa có một phút giây được sống cuộc sống bình thường như bao người khác. Thiên không chỉ phải hy sinh hạnh phúc cá nhân mà còn phải làm đủ thứ nghề để che mắt, phải tập uống rượu như uông nước lã, chạy xe bạt mạng, nói tục như bọn đầu gấu và giao lưu kết bạn với cả thành phần bất hảo. Sống bao năm như vây nhưng Thiên vẫn giữ cốt cách trong sạch không dễ bị mua chuộc. Hai chuyên án được kể ở phần cuối truyện do đích thân Thiên chỉ huy cho thấy rõ phẩm chất của người lính trinh sát từng vào sinh ra tử, dày dạn kinh nghiệm, nhanh nhậy, tinh anh, có tài phán đoán và quyết đoán.

Truyện ký ‘’Người mất gốc’’ của tác giả Hữu Đạt khắc họa chân dung đời thường của một chiến sĩ công an tình báo. Bối cảnh là những năm tháng sau chiến tranh, đất nước đã hòa bình thống nhất nhưng tình hình xã hội còn vô cùng phức tạp, nhiều băng nhóm tội phạm chống phá vẫn ngấm ngầm hoành hành. Thiên- người chiến sĩ công an quê gốc Quảng Trị vẫn phải xa nhà, xa quê hương, người thân, mai danh ẩn tích, hoạt động đơn tuyến tại nội đô làm nhiều công việc kiếm sống, để nắm bắt tình hình từ đó góp phần triệt phá các băng nhóm tội phạm tại thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Vũng Tàu….

“Giông biển” của tác giả Trần Đức Sơn là một tác phẩm có thể thu hút người đọc ngay từ những dòng đầu tiên của câu chuyện. Mở ra bằng một vụ mất tích, đúng hơn là một cái chết, truyện đã tạo ra một sự ám ảnh không dễ xóa mờ. Điều đáng buồn là những cái chết đột ngột như thế lại chẳng phải là chuyện lạ ở xóm chài. Họ, bao đời, đã chung sống với nỗi bất an và sự mất mát. Câu chuyện của Rổn không mới. Nhưng câu chuyện của người ở lại là Rảng và người chị dâu tên Lựu lại rẽ sang một hướng khác - một phiên bản “Trầu cau” mới với rất nhiều dằn vặt và khó xử. Tuy vậy, cái kết nhân văn đã trở thành điểm nhấn của cả tác phẩm khi những xôn xao, ồn ào qua đi, để cả hai có thể bắt đầu một cuộc đời khác, bớt khổ đau hơn.

Yêu nghề viết, say mê văn hóa các dân tộc bản địa Tây Nguyên, gần 20 năm cầm bút, nữ nhà văn Niê Thanh Mai người dân tộc Ê Đê đã mang đến cho bạn đọc cả nước những trang văn đầy trăn trở, day dứt về những thân phận người trong dòng chảy biến đổi văn hóa. Ở đó có sự dùng dằng níu giữ nguồn cội, có sự va đập, đứt gãy văn hóa khi bứt phá để hội nhập.

"Đĩa bay" là một câu chuyện về hai ông bà già sống trong một viện dưỡng lão. Qua câu chuyện về những chiếc đĩa bay mà họ hóm hỉnh gọi là những chiếc bánh rán, hai người già sống cô đơn hiểu nhau hơn, thương mến và nương tựa vào nhau trong lúc cô đơn. Bà thì cả đời chưa lập gia đình, ông thì con cái cũng cần không gian riêng nên đêm giao thừa viện dưỡng lão chỉ còn hai ông bà. Họ trò chuyện với nhau trong đêm cô đơn và bà thích nghe ông kể chuyện về những chiếc đĩa bay. Việc kể cho bà nghe về sở thích của mình khiến ông như trẻ lại và bà cũng thấy vui lây. Khi đã ở tuổi xế chiều, điều quan trọng với con người chính là tình cảm, là sự vui sướng về mặt tinh thần. Hai con người đã qua cái tuổi yêu đương nồng cháy của tuổi trẻ. Họ trao gửi cho nhau tình cảm của hai người bạn già cần một nơi tâm tình, gửi gắm tình cảm.

Câu chuyện xoay quanh cuộc đời của nhân vật chính là bà cụ Tứ, hồi trẻ tên là Tư nhưng rồi sau khi lấy chồng làm nghề thợ ngõa thì mọi người gọi bà theo tên chồng. Vượt qua những dị nghị điều tiếng buổi đầu, bà Tứ cũng có một gia đình êm ấm với ba mặt con, các con đều phương trưởng. Nhưng trong lòng bà vẫn canh cánh một nỗi niềm mà phải cho đến trước khi sắp từ giã cuộc đời, bà mới thổ lộ với con trai. Ngày xưa, cũng vì những quan niệm khắt khe môn đăng hộ đối mà bà Tứ, lúc ấy còn là cô Tư thiếu nữ, phải chia tay với anh cả Cõi bởi mẹ anh làm nghề cắp thúng đi khâu mướn nên bố mẹ cô không đồng ý. Nhưng cuộc đời trớ trêu xô đẩy, cuối cùng bà lại làm vợ một ông thợ ngõa. Cho đến khi chồng mất, bà ở cùng gia đình con trai và ngày càng có những biểu hiện lẩm cẩm của người già. Nhưng riêng mối tình ngày xưa thì bà không thể quên...

Trung tá, nhà thơ Phạm Vân Anh sinh năm 1980 tại Hải Phòng. Hiện chị công tác tại Phòng Tuyên huấn – Cục Chính trị, Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng. Là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, Hội viên Hội Nhà báo Việt Nam, thành viên nhóm dịch giả nữ Hà Nội, nhà thơ Phạm Vân Anh đã có 13 tác phẩm văn học được ấn hành đủ các thể loại: Tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký, thơ; hàng chục kịch bản phim tài liệu, kịch bản chương trình truyền hình... Chị được trao nhiều giải thưởng văn học của Hội Nhà văn Việt Nam, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an cùng nhiều tác phẩm báo chí được trao giải thưởng Báo chí quốc gia. Dẫu làm thơ hay viết văn xuôi, hình ảnh người chiến sỹ biên phòng luôn hiện diện trong tác phẩm của chị. "Giữa tầng trời" cũng là 1 tác phẩm như vậy...

Truyện ngắn gợi lại không khí hào hùng, sôi sục của quân và dân ta những năm tháng chống đế quốc Mỹ, giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước. Đoàn quân chi viện từ miền Bắc vượt qua dãy Trường Sơn như dòng nước lũ cuốn phăng tất cả trở ngại để tiến về Sài Gòn. Trong giai đoạn cuối chiến tranh, người chiến sĩ giải phóng nào cũng muốn đóng góp một phần công sức của mình vào chiến thắng. Đúng thời điểm quan trọng này thì cô thanh niên xung phong tên An lại đổ bệnh. Dù không muốn nhưng An phải tuân theo mệnh lệnh cấp trên quay trở lại hậu phương để điều trị. Khi An đang bị căn bệnh sốt rét hành hạ trong một hang đá giữa rừng sâu thì bất ngờ gặp tên thám báo địch. Vì lý do cá nhân mà Nhơn, một người lính Cộng hòa đang đào ngũ tìm cách trốn tránh cuộc chiến. Hai người lính ở hai bên chiến tuyến từ đối đầu nhau, sống cùng nhau trong hang đá rồi nảy sinh tình cảm...

Truyện ngắn lấy bối cảnh miền quê sông nước Tây Nam Bộ, gói gọn trong bốn nhân vật chính với hai câu chuyện tình: một trẻ trung chớm nở và một lỡ làng, muộn màng nhưng đều giống nhau ở một điều: đã thương thì thương hết mình, hết lòng hết dạ, thương mà không cần nói, chỉ mong ngóng cho người mình thương những điều tốt lành. Vì nỗi niềm thương ấy mà những nhân vật đã gắn bó cuộc đời với nhau, sống vì nhau. Trong tiếng miền Nam ngày trước và cho đến tận bây giờ, thương tức là yêu, thậm chí còn có nghĩa rộng hơn cả yêu với nhiều sắc thái tình cảm khác nhau, nhiều đối tượng khác nhau. Nghe chữ thương thấy có cả nghĩa, cả tình đằm thắm trong đó...

Ở truyện ngắn “Mùa gió ngang vai”, tác giả Lê Ngọc giúp người đọc, người nghe cảm nhận được rõ nhất những mảnh ký ức thời tuổi thơ ở làng quê Bắc bộ. Những khung cảnh, âm thanh, màu sắc đều được hiện lên một cách chân thực nhất: “Nắng chiếu ngoài sân. Nắng rơi mái bếp. Tiếng chim hót lảnh lót, véo von trên hàng cau ông trồng vui vẻ hát mừng. Dưới chân giàn mướp xanh mướt lấp ló đôi chùm hoa vàng tươi mời gọi đàn ong mật…”. Hay: “Mùa hè nghiêng nghiêng trút nắng vàng oi ả từ đầu trưa tới cuối chiều". Và nhiều khi nhập nhoạng tối, người ta vẫn phe phẩy quạt nan thều thào than phiền: "Trời ơi, nóng quá!" Ấy thế mà, mùa hè lúc nào cũng thật hấp dẫn đối với tụi trẻ con. Chúng háo hức chờ đợi những khoảng trời đỏ cháy hoa phượng, chờ tiếng ve rạo rực bên tai, chờ kỳ nghỉ dài thỏa thích chạy chơi…

Mới 16 tuổi, Định đã khai 18 tuổi và viết đơn tình nguyện nhập ngũ. Những trường hợp như Định không hề hiếm trong chiến tranh khi nhiều thế hệ thanh niên hòa chung không khí hào hùng, sẵn sàng ra trận chiến đấu vì lý tưởng cao đẹp của đất nước. Nhưng chính vì khai sai tuổi khi nhập ngũ nên khi chiến tranh kết thúc, Định trở về cuộc sống đời thường đã gặp nhiều khó khăn trong việc làm giấy tờ hưởng quyền lợi thương bệnh binh. Gần 40 năm trôi qua, hàng chục vết thương vì bom đạn vẫn còn trên người Định. Những vết thương chiến tranh còn đó nhưng vì vấn đề giấy tờ mà Định vẫn chịu bao thiệt thòi. Vết thương trên cơ thể Định có lẽ không đau xót bằng nỗi đau trong lòng anh khi bị mọi người hiểu lầm, dè bỉu. Sau mấy chục năm mệt mỏi vì những giầy tờ, thủ tục, có lẽ Định đã âm thầm cam chịu cuộc sống của mình...

“Ngôi nhà trên núi” của nhà văn Roman Ivanytchouk gây cho người đọc, người nghe một cảm giác miên man, diệu vợi. Số phận người cha và người con gái như những thước phim buồn. Khung cảnh hoang vu, xa vắng của núi rừng, của quy luật cuộc sống sinh tồn tự nhiên và khắc nghiệt – Tất cả khảm vào mỗi chúng ta những cảm xúc thường tình mà vẫn rất ngưng đọng. Dịch giả Nguyễn Hữu Vỹ đã chuyển tải cơ bản chất văn đặc trưng của một nhà văn Xô Viết luôn đắm mình trong thiên nhiên Nga kỳ vĩ. Khuất sau những câu văn lý trí, đầy tỉnh táo là cả một sự ngậm ngùi, xót xa cho thân phận con người...

Truyện ngắn được tác giả viết chắc tay, tiết chế và có ý đồ rõ ràng. Điều thú vị là ngoài cái giọng lạ thì tác giả đã khéo léo chuyển tải một thông điệp ngầm trong đó. Và cái thông điệp ấy ẩn ngay trong nhan đề truyện ngắn-một hình ảnh ám ảnh: Con voi nuốt cái vòi tự tử. Tác giả đã dựng nên thế giới ý niệm biểu trưng cho góc khuất nội tâm của con người trong xã hội hiện đại. Tuy xuất hiện ít, nhưng nhân vật ông Hiệu phó được khắc họa khá rõ nét. Ông Hiệu phó lúc nào cũng mặc sơ mi dài tay màu trắng và thắt cà vạt đỏ, luôn ở trong phòng làm việc, tựa một sự sắp đặt không thể thay thế hay dịch chuyển. Cứ như người đàn ông này được cố định mãi ở vị trí này, trong bộ quần áo ấy; ông ta không muốn và cũng không thể ra khỏi chỗ ngồi của mình. Vẻ như ông ta luôn cảm thấy không hoà nhập được với đời sống, với cộng đồng; tự xây nên một tòa kén trầm lặng của riêng mình. Trái với nhân vật ông Hiệu phó tự cô lập bản thân với ốc đảo cô đơn, thì nhân vật kể chuyện xưng Tôi lại muốn hòa nhập với thế giới thực, tìm niềm vui sống ở mọi lúc, mọi nơi, mọi sự việc…

Thảm họa diệt chủng tại Campuchia xuất hiện sau năm 1975 đã giết hại hơn 2 triệu người dân Campuchia. Không chỉ mất nhân tính khi giết hại chính đồng bào mình, chế độ Polpot leng Sary còn xâm phạm chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, gây ra nhiều tội ác với người dân vùng biên giới Tây Nam nước ta. Qua lời kể lại của nhân vật Út Liên, một người phụ nữ sinh sống ở ngoại ô Phnom Pênh, chúng ta thấy được phần nào tội ác của chế đô diệt chủng Polpot với người dân Việt Nam và Campuchia. Để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, bảo vệ cuộc sống bình yên nơi vùng biên cũng như giúp đỡ người dân Campuchia, hàng vạn thanh niên ưu tú của đất nước đã nhiệt huyết lên đường chiến đấu. Nhân vật tôi cũng như người đồng đội, người bạn tên Ngọ cũng hòa vào không khí hào hùng của đất nước. Dù Ngọ thuộc dạng miễn nghĩa vụ quân sự vì là con trai độc nhất của liệt sĩ nhưng anh vẫn quyết tâm lên đường thực hiện nghĩa vụ cao cả...

"Nước lớn triền đê" được mở ra bằng bi kịch của Nhiên. Sau một buổi tối, Nhiên bỗng trở thành góa bụa, phải ngậm ngùi nuôi con một mình khi Khoa, chồng Nhiên bất ngờ bị tai nạn, ngã đập đầu xuống đường do kẻ nào đó tông vào mà công an chưa tìm ra manh mối. Nhiên mang nặng trong lòng nỗi uẩn khúc, u uất về cái chết của chồng nên cứ cuối tháng lại đạp xe lên tỉnh để hỏi công an xem đã có thông tin gì mới về vụ điều tra hay chưa. Thời gian thấm thoắt trôi đi, cuộc sống hàng ngày của mẹ con Nhiên có sự giúp đỡ đùm bọc thân tình của những người hàng xóm, trong đó có anh Hai, con thím Bảy. Anh Hai đem lòng yêu Nhiên và muốn cưới cô, nhưng Nhiên đã quyết định rằng, khi nào chưa tìm ra hung thủ thì cô chưa thể đành lòng đi bước nữa...

Giống như mọi ngả đường đều có thể dẫn đến tình yêu, câu chuyện ngoại tình cũng có nhiều lý do: người vì hết yêu, kẻ vì sa ngã trước cám dỗ hoặc tham lam, muốn có được nhiều hơn. Nhưng dẫu vì lý do gì, ngoại tình vẫn đem đến một cảm giác nặng nề khi lời hứa thủy chung bị quên lãng, bị vứt bỏ, bị giày xéo. Tình yêu tưởng như thiên trường địa cửu bỗng chốc tan vỡ vì những điều nhiều khi vụn vặt, tầm thường… Kể lại câu chuyện ngoại tình từ góc nhìn của người bị phản bội, “Hương say” của tác giả Hồ Loan đem đến nhiều xót xa. “Nàng” và Hiền đều là những người đẹp. Họ đã từng được theo đuổi một cách si mê nhưng cuối cùng, vẫn bị đối phương “cắm sừng”. Hai người đàn bà, hai câu chuyện cay đắng...

Qua lời kể của nhân vật tôi, cuộc chiến đấu giải phóng đất nước, bảo vệ biên giới Tổ quốc của người dân Tây Nguyên hiện lên đầy hào hùng. Nổi bật nhất là người anh hùng dân tộc Gia Rai tên là A Tin. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ông đã bắn hạ bốn xe tăng, bắn rơi hai máy bay cánh quạt, ba trực thăng và trở thành một huyền thoại của dân làng Gia Rai. Ngày hòa bình lập lại, người anh hùng A Tin trở về làng Lơ Bơ sống giản dị như một người bình thường. Ông sống quãng đời còn lại trong không gian yên bình, quen thuộc trên mảnh đất cả đời mình đã gắn bó. Cái chết của ông cũng lặng lẽ như bao người dân Gia Rai khác nếu không có sự việc chính quyền muốn cải táng mộ ông về nghĩa trang liệt sĩ của huyện. Thế nhưng khi anh hùng A Tin qua đời, theo phong tục bỏ mả của người Gia Rai, ông được chôn chung quan tài với hàng chục người khác khiến việc cải tang cho ông bất thành...

Truyện ngắn “Dưới đá lặng im” của Đào Thu Hà một lần nữa đưa người nghe tìm về những vùng day dứt, thương xót của những ai đã đi qua cuộc chiến; chạm vào nỗi đau chinh chiến của sự khốc liệt; rung lên tiếng ngân của tâm khảm với những mất mát; hoài vọng cho cuộc trở về dẫu chẳng lành lặn, dẫu chỉ là xương cốt hòa vào đất đá quê hương. Tuy viết về cuộc chiến, viết về hành trình đi tìm hài cốt liệt sĩ, nhưng Đào Thu Hà quyến dụ chúng ta bằng một lối viết khoan nhặt xoáy sâu vào cảm xúc, đi tận cùng những chi tiết nội tâm và bằng thủ pháp mượn cảnh tả tình. Người đọc, người nghe như trầm mình vào không gian được bày biện một cách khéo léo để từ đó thấu cảm theo nhân vật. Lối xây dựng không gian đồng nhất với tâm trạng nhân vật, tình tiết truyện và diễn biến mạch truyện khiến chúng ta bị cuốn hút, càng nghe càng đắm đuối, càng nghe càng chẳng thể rời đi được...

Huy, Nhân và Hạnh là bạn thân. Huy và Nhân đều thầm yêu, trộm nhớ Hạnh, nhưng chưa ai dám ngỏ, dường như người này đợi (hay nhường) người kia ngỏ lời trước? Thế rồi Huy đi bộ đội, tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Tưởng Huy đã hy sinh, Hạnh nhận lời lấy Nhân. Hai người có cậu con trai, song Nhân đã bỏ hai mẹ con Hạnh để đi tìm chân trời mới. Nhân có nét giống bố của Huy khi cũng bỏ mẹ con Huy ra đi khi cậu mới chào đời. Nhưng, Huy không giống bố, anh nhiều lần muốn nhận làm bố của đứa trẻ. Tuy nhiên, Hạnh đều từ chối, vẻ như cô không muốn làm tổn thương, không muốn ảnh hưởng đến tương lai, sự nghiệp của anh; song trong sâu thẳm, có lẽ cô vẫn hy vọng Nhân trở về. Cuối cùng, hai mẹ con Hạnh ra đi, Nhân cũng không trở về, chỉ còn đó tấm lòng nhẫn nại, bao dung của Huy...

Cuộc đời của ông Hưởng được trần thuật lại với những thành công và cả thất bại. Khi còn trẻ, ông Hưởng học hành cũng bình thường nhưng nhờ tài ăn nói nên sau mấy chục năm công tác, ông Hưởng cũng lên được chức giám đốc. Nhưng để có quyền, có chức vụ, có danh lợi, ông Hưởng cũng phải đánh đổi bằng sức khỏe của mình. Khi biết mình mang bệnh nặng, bỏ ngoài tai lời khuyên của nhân vật tôi nên nghỉ hưu sớm chữa trị bệnh, ông Hưởng vẫn cố tại vị để lo cho con trai. Đáng buồn thay, cậu con trai tên Lộc lại khiến ông Hưởng vô cùng thất vọng. Những ngày cuối đời, ông Hưởng bị bệnh tật hành hạ lại chịu sự ghẻ lạnh của bà vợ hai. Âu cũng là cái nghiệp của ông Hưởng khi ngày xưa đã bỏ bà Nhu, người vợ gắn bó từ thủa đại học. Người vợ thứ hai của ông Hưởng là bà Hiền đến với ông từ việc hám danh, hưởng lợi nên khi ông nghỉ hưu, bị bệnh bà mới lộ bản chất thật. Hành vi ứng xử thay đổi chóng mặt của bà Hiền trước và sau khi ông Hưởng không còn làm giám đốc khiến nhân vật tôi ngỡ ngàng...

"Cái bớt" lấy bối cảnh cuộc nội chiến Nga giai đoạn 1917-1922. Trong cuộc chiến này, ngoài sự đối đầu giữa Hồng quân Nga và nhóm Bạch vệ, chính quyền Xô viết non trẻ còn phải đối phó với lực lượng quân phỉ Kadắc ở vùng sông Đông và Cuban. Nhân vật chính trong truyện là Nhicônca, một người lính trẻ mới 18 tuổi nhưng đã được giữ nhiệm vụ chỉ huy đội kỵ binh trong chiến dịch tiễu trừ quân phỉ. Mẹ mất sớm, bố của Nhicônca cũng vì chiến tranh mà bặt vô âm tín. Nhận thông tin của lão nông Lukich rằng bọn phỉ vừa đến nhà lão cướp phá, Nhicônca cùng đồng đội lập tức lên đường... Nhưng thủ lĩnh của nhóm phỉ với kinh nghiệm chiến đấu dày dặn đã bắn hạ Nhicônca. Khi thủ lĩnh của nhóm phỉ tháo đôi ủng từ chân Nhicônca đã phát hiện cái bớt ở mắt cá chân Nhicônca và nhận ra đó là con trai mình...

“Hải trình” kể về chuyến đi biển dài ngày của một nữ nhà báo trẻ đến quần đảo Trường Sa. Tuổi thơ của cô luôn ám ảnh về người cha đã khuất của mình, ông vốn là một thương binh, lính hải quân đã từng sống và chiến đấu tại quần đảo này. Có nhiều nhân vật xuất hiện trong chuyến đi của cô, đó là những người lính đảo chân thành, mộc mạc, là người đàn bà góa phụ đang thực hiện di nguyện của chồng muốn được rải tro cốt trên vùng biển ông đã từng chiến đấu. Đặc biệt là sự xuất hiện của một người lính bí ẩn, đã cứu nữ nhà báo khỏi bị đuối nước trong một lần tắm biển đêm. Anh đã cùng cô đồng hành và kể cho cô nghe câu chuyện về những người lính đã chiến đấu anh dũng trên vùng biển này...

Nhà văn Vũ Đảm sinh năm 1966 tại Thái Bình, là Cử nhân văn chương, thạc sĩ văn hoá. Nhà văn hiện sống và làm việc tại Hà Nội. Ông đã xuất bản 7 tiểu thuyết, 11 tập truyện ngắn, 1 tập phóng sự. Với trải nghiệm thấm đẫm tình người, cùng một trái tim luôn rung động thổn thức những yêu thương, luôn biết ngân lên giai điệu đồng cảm, xót xa với phận người, với cuộc đời, nhà văn Vũ Đảm đã chưng cất, chọn lọc những “gồ ghề”, những “hạt sạn”, những điển hình trong cuộc sống để bối cảnh, tình tiết truyện, ngôn ngữ thoại hiện lên sống động, tự nhiên...

“Trên chuyến tàu đêm” giống như một bộ phim, được chuyển cảnh liên tục. Các nhân vật từ cặp tình nhân trẻ tuổi đến người chồng quyết bỏ nhà ra đi vì giận vợ. Họ có câu chuyện của riêng mình nhưng đều chú ý tới một người đàn bà xinh đẹp, cùng chuyến tàu – một người phụ nữ có chuyện tình như tiểu thuyết. Mỗi người đem đến một mảnh ghép về “cô ta”, giúp người đọc, người nghe có được một bức tranh hoàn chỉnh. Họ là những mảnh đời khác nhau, nhưng dường như cũng có thể đại diện cho từng giai đoạn trong cuộc đời của một con người hoặc từng cung bậc trong một mối tình: lúc say đắm với tình yêu, lúc chán nản vì mâu thuẫn và khi đã buông bỏ hoàn toàn vì bị phản bội. Nhân vật người chồng và người đàn bà đẹp có thể nhìn thấy mình của thì quá khứ ở cặp tình nhân. Và ngược lại, cặp đôi kia cũng có thể thấy tương lai của mình trong sự u buồn ủ dột của hai người trung niên cùng chuyến tàu…

Cuộc đời của Ngoan được tái hiện lại từ khi anh còn ngồi trên ghế nhà trường, chiến đấu trên chiến trường rồi đất nước hòa bình, Ngoan trở thành bác sĩ, giám đốc bệnh viện. Trước khi nhập ngũ, Ngoan bị kỉ luật vì tội lấy trộm đồ của bạn. Trời đất đưa đẩy thế nào, ở chiến trường Quảng Trị, Ngoan gặp lại thầy Lư, người thầy đã nghiêm khắc đuổi học mình. Những hiểu lầm, những khúc mắc được hai thầy trò chia sẻ trước lúc thầy Lư hi sinh. Nếu ngày đó thầy Lư bớt nghiêm khắc hơn, cho Ngoan một lời giải thích thì có lẽ cuộc đời anh đã theo một ngã rẽ khác. Anh có thể trở thành một sinh viên đại học, sẽ không gặp được cô gái người Mường khi bươn chải kiếm sống hay bước vào cuộc chiến đấu với một tâm thái khác hơn. Một cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa Ngoan và thầy Lư để rồi chia ly mãi mãi. Kỉ vật của người thầy là chiếc bút máy đã theo Ngoan cùng vượt qua chiến tranh khốc liệt, qua quãng thời gian đại học và trưởng thành. Chiếc bút máy là tình cảm, là sự gắn kết của hai thầy trò, hai người lính. Giọt thời gian vô tình và lặng lẽ có thể xóa nhòa nhiều thứ nhưng tình cảm chân thành thì luôn luôn khắc ghi trong trái tim mỗi người...

Cuộc đời con người hẳn ai cũng có lúc mắc phải sai lầm, chỉ là sai lầm nhỏ hay to, sửa sai được hay không mà thôi. Lão Điểu - nhân vật chính trong truyện không phải mắc một mà hai sai lầm, song rất may là lão biết đứng dậy và kịp thời làm lại. Lần thứ nhất, lão phải lòng Loan - người đã có một đời chồng và một đứa con, dẫn đến việc phản bội đồng đội, xóm làng, quê hương, làm tay sai cho quân Pháp. Lần thứ hai, lão định theo bọn phản động trong nước… Cả hai lần lão đều phải trả giá là mất đi hai ngôi nhà to. Nhưng cái mất lớn hơn đối với lão không phải là giá trị vật chất mà là lòng tin…

Truyện ngắn có thể xem là một thiên hồi ký chân thực và cảm động của nhà văn Ngọc Giao. Ngọc Giao mồ côi mẹ từ rất sớm, khi vừa bảy tuổi. Nỗi nhớ về người mẹ gắn liền với kinh đô Huế, mảnh đất ông được sinh ra và nơi ấy còn một người giữ vai trò như sợi dây liên hệ khăng khít giữa nhà văn Ngọc Giao với mẹ, đó là ông ngoại. Vô tình, Ngọc Giao tìm thấy tấm ảnh của một thiếu nữ xinh đẹp trong ngăn tủ kê góc tường mà không hề biết đó chính là mẹ mình. Chỉ khi nghe ông ngoại kể lại tường tận thì mọi chuyện mới vỡ òa ra trong niềm xúc động, đúng như tác giả tự bạch rằng “bây giờ tôi mới được trông mặt mẹ, vì tự thuở lấy chồng, mẹ tôi không hề chụp một tấm ảnh nào”.

Vũ và Ngân - cặp vợ chồng có một cuộc sống gia đình hạnh phúc cùng hai đứa con. Thế nhưng, chỉ vì một hiểu lầm nhỏ, ai cũng vì cái tôi quá cao mà không hạ mình xuống cất công tìm hiểu nguồn cơn, không sẵn sàng trò chuyện, chia sẻ, cứ giữ ấm ức trong lòng, dẫn đến sự việc trầm trọng, tâm lý chán nản, bất cần. Vũ hiểu lầm Ngân có người mới, còn Ngân thì cho rằng chồng mình có bồ. Thực ra, Ngân không có ai cả. Còn Vũ chỉ vì cả nể, không tránh khỏi những phút yếu lòng mà cho Hà một đứa con chứ anh không hề yêu cô. Nhưng vì thái độ thờ ơ, bất cần và xa lánh của Ngân mà Vũ quyết định ly dị vợ để đến với Hà. Trong cuộc tình tay ba này có lẽ chỉ có Hà là người tỉnh táo nhất. Cô biết Vũ không yêu mình, cô cũng biết anh cưới mình không phải do cô và đứa con, vì thế Hà quyết định không chung sống với Vũ...

“Ranh giới mong manh” là câu chuyện của 3 người, với tình huống khá trớ trêu khi Hoàn và Tuyết lấy nhau lâu rồi mà chưa có con. Điều đó khiến Hoàn dằn vặt, vừa thương vợ, vừa trách mình. Hoàn nghĩ nhiều cách và cuối cùng, anh nhờ Quân - đồng nghiệp của anh, đến nhà mình ở bản chơi một thời gian, để gặp Tuyết và quan trọng nhất là giúp anh một việc hết sức khó nói, rất tế nhị: cho Tuyết một đứa con. Quân ban đầu từ chối, nhưng sự khẩn khoản của bạn đã khiến Quân không nỡ chối từ...

Câu chuyện diễn tiến với nhiều tình tiết gay cấn, Hoàn để Quân ở lại với Tuyết trong nhà mình và hai người ấy trở nên khó xử. Sự đấu tranh trong tư tưởng của Quân, vừa muốn giúp bạn, vừa lưỡng lự vì không thể cư xử như vậy, Quân mất ngủ vì suy nghĩ. Về phía Tuyết, người phụ nữ rất yêu chồng, cũng biết ý đồ của chồng khi dẫn Quân về, cô cũng mở lòng và gợi ý cho Quân biết. Những ngày ở nhà bạn, Quân có nhiều thiện cảm với Tuyết, tình cảm giữa hai người đã có những vấn vương nhưng chưa vượt quá giới hạn vợ chồng. Tình huống hai người ngồi sát lại gần nhau, muốn trao nhau tình yêu tự nguyện mà không hẳn là sự gửi gắm, cậy nhờ của Hoàn thì Hoàn trở về... Mong manh, chênh vênh, khắc khoải, tiếc nuối là những trạng thái mà Quân đang tự giày vò, cả Tuyết cũng vậy...

Cốt truyện của "Rời Bình Đa" không mới, tóm gọn vào mấy câu là xong, motip cũng quen, một cô gái làm nghề rót bia, rượu ở vũ trường, sống đời buông thả, sớm muộn cũng gặp những bi kịch trái ngang và cái kết bị ruồng bỏ. Điều khác lạ, tạo đặc biệt cho truyện ngắn có lẽ là ở giọng kể. Tác giả chọn giọng kể của một nhân vật vô hình, có thể gọi là một con ma nam trú ngụ trong căn phòng cô gái trẻ. Từ góc quan sát vô hình đó, nhân vật tôi cảm nhận hết được đời sống nội tâm thầm kín, mặt khuất lấp của một cô gái kiếm sống bằng thân xác. Đằng sau những cuộc ăn chơi buông thả ồn ã, đầy mùi bia và xác thịt, ánh đèn màu lấp lóa là những dằn vặt, sám hối, những lời xưng tội, khát khao hướng tới một cuộc sống thiện lương, hạnh phúc...

Xằn sống một mình đã lâu bởi chồng bỏ đi Lào rồi lấy vợ bên ấy. A Lếnh muốn cưới Xằn về cho bố để có người chăm sóc bố, và bố Lếnh là lão Sé cũng muốn như vậy. Xằn không muốn làm vợ một ông già đã gần đất xa trời. Người mà Xằn muốn xây dựng hạnh phúc là Lếnh chứ không phải lão Sé. Lềnh nắm được tâm lý này nên đã dùng cách nói mập mờ “Xằn đồng ý về làm dâu nhà họ Vừ nhé” để kéo bằng được Xằn về làm vợ lão Sé. Oái oăm ở chỗ khi kéo được Xằn về thì lão Sé cũng qua đời ngay sau đó. Vậy là cho dù Lếnh cố hết sức để tỏ lòng hiếu với bố nhưng lão Sé cũng chẳng được hưởng cái hạnh phúc ấy. Bản thân Lếnh cũng bị giằng xé bởi tình cảm dành cho Xằn và chữ hiếu đối với cha. Giờ đây, khi lão Sé đã qua đời, Xằn về mặt danh nghĩa là mẹ kế của Lếnh, chẳng còn cách nào để Lếnh xây dựng hạnh phúc với Xằn nữa...

Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ có hàng vạn người lính đã hi sinh cho nền độc lập của đất nước. Sau khi đất nước hòa bình vẫn còn nhiều người lính mất tích, thất lạc thông tin. Người cựu chiến binh Lê Chí Hữu trong câu chuyện là một trong rất nhiều trường hợp thất lạc giấy tờ trong chiến tranh. Cuộc chiến khốc liệt, đồng đội người còn, người mất, đơn vị chuyển đổi liên tục…, rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan khiến Lê Chí Hữu không chứng minh được mình đã từng là một người lính chiến đấu, cống hiến cho đất nước. Không có giấy tờ tùy thân, người cựu chiến binh sống gần như bên lề xã hội. Anh không được hưởng những chính sách đền ơn đáp nghĩa, bị mọi người coi thường...

"Vì sao tuổi thơ" viết về đề tài người lính-quân tình nguyện Việt Nam chiến đấu tại chiến trường Campuchia. Người chiến sĩ tên Nhân với những giấc chiêm bao về bức điêu khắc tuyệt mỹ trong đền Ăng Co, mơ về những người vũ nữ với thân hình mềm mại và điệu múa uyển chuyển. Anh thoát khỏi hiện thực chiến tranh tàn khốc để mơ về cái đẹp vĩnh hằng ở nơi sâu nhất trong tâm tưởng. Người đẹp Stieeng - cô vũ nữ Avin xuất hiện với nhiệm vụ ám sát Nhân, món quà cô gửi tới anh là quả mìn zip cài dưới đế giày. Thế nhưng vẻ đẹp và quá khứ đau thương của Avin khiến Nhân muốn dập tắt đi những hận thù trong mắt nàng sâu thẳm. Trong giấc mơ, Nhân và Avin ngồi bên nhau, hai người trong cuộc chiến nói về những ước mơ từ thuở thiếu thời. Khi tan mộng, hiện thực ùa về, Avi cùng một nhúm tàn quân Pôn Pốt ở ngay trước mắt. Là người chỉ huy Nhân phải hành động để cứu anh và đồng đội. Chỉ một tích tắc thôi, Nhân giật nhẹ quả mìn là cô vũ nữ cùng đám tàn quân sẽ bị quét sạch. Nhưng anh dừng lại, và thầm nghĩ “ta có thể chết đến hai lần chứ không thể hủy hoại một vẻ đẹp ngần kia”...

Nhà văn Đỗ Văn Nhâm, sinh năm 1952 tại Vụ Bản, Nam Định, tốt nghiệp Khóa 3 Trường Viết văn Nguyễn Du, đã xuất bản tập truyện ngắn “Bạn bè – Làng xa”. Đỗ Văn Nhâm là một người lính đã tham gia ba cuộc chiến tranh: chống Mỹ, làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia và chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc, từng giữ chức Phó Giám đốc Điện ảnh Quân đội với quân hàm Đại tá. Là một người trực tiếp cầm súng trên nhiều chiến trường, và là người nặng lòng với quá khứ chiến tranh nên hầu hết sáng tác của ông đều bám chặt đề tài này, và ông luôn tìm ra được những góc nhìn độc đáo, khác lạ. Một trong những truyện ngắn thành công nhất của ông phải kể đến "Làng xa"...

Một câu chuyện buồn nhưng không bi luỵ. Bất kì người đàn bà nào sinh ra trên thế gian này cũng có quyền làm mẹ, dù họ có tật nguyền hay lâm vào bất kỳ hoàn cảnh nào. Người mẹ có thể khiếm khuyết nhưng đứa con là hạt ngọc đối với họ, người mẹ nào mà không yêu thương đứa con mình đứt ruột đẻ ra. Một người mẹ bị khiếm khuyết về thể chất và tinh thần, đứa con nhỏ, thơ ngây được người mẹ ấy sinh ra lại càng là niềm an ủi lớn lao, là điểm tựa để họ sống...

Nhân vật ông Độc bỏ phố lên rừng, nuôi một đứa trẻ mồ côi, nhặt được một đàn chó mới sinh, đi rừng phát hiện được một loại cây dược liệu quí có tác dụng cải lão hoàn đồng, bắt đầu làm giàu bằng việc trồng cây dược liệu đó. Nhưng loài cây này có một đặc điểm là thu hút thú dữ. Và rồi một cuộc giao tranh sinh tồn diễn ra. Điều gì xảy đến với cây Mạ ly quí giá, với lũ chó, với ông Độc. Việc sở hữu cây dược liệu quí vô hình chung nuôi dưỡng cái ác, sự tham lam ích kỷ khiến con người ta trở nên mù quáng và hành xử ngày càng vô lối. Từng cấp độ của tội ác, từng nút thắt của xung đột được nhà văn dụng công xây dựng, đẩy dần lên tới đỉnh điểm là hành động chọc mù mắt những con chó. Cây Mạ ly như biểu tượng cho thứ dục vọng điên cuồng, thứ tham vọng có thể hủy hoại nhân cách, khiến con người trở nên thú tính. Và chính bởi dục vọng cùng sự ích kỷ, con người đã phải trả giá đắt...

Nhân vật chính là thầy giáo Vận, lên dạy học ở vùng cao ba năm. Chừng đấy thời gian, anh đã kịp quen với bản làng và nuôi một con khỉ tên là May, gần với tên Mai của người yêu… Khác với những truyện ngắn viết về việc gieo chữ, “Nước mắt dành cho ai” tập trung vào mối quan hệ giữa Vận và May. Việc Vận đem con khỉ nhỏ về nuôi xuất phát từ lòng tốt nhưng lại đem đến những hệ lụy không ngờ. Vận dựa vào May để thích nghi với môi trường mới còn nhiều khó khăn, vất vả. May dựa vào Vận để thoát khỏi kiếp nấu cao. Nhưng mặt khác, sự tồn tại của nó bên cạnh Vận lại đem đến nhiều tình huống khó xử, nhất là khi con khỉ gần như đã mất hoàn toàn khả năng sống giữa rừng già…

Câu chuyện về tình mẫu tử trong “Những cơn gió băng đồng” đặc biệt vì nó có những hai người mẹ kép và hoàn cảnh lại rất khác thường. Mẹ là mẹ nhưng đồng thời là bà, chị là chị nhưng cũng chính là mẹ ruột. Một tình cảnh éo le và phức tạp mà có lẽ chỉ có tình mẫu tử mới giúp người ta vượt qua những đắng cay, tủi nhọc. Tình người, sự yêu thương đùm bọc, những đắng cay của số phận đến phút chót mới được tiết lộ hoàn toàn. Người mẹ nhỏ thật đặc biệt và lớn lao, người mẹ lớn lại càng cao cả, thầm lặng, hi sinh hơn nữa. Câu chuyện gần giống như cổ tích nhưng hoàn toàn có thể trong đời sống thật. Điều ý nghĩa nhất đối với người mẹ, người chị là tình yêu thương, sự hi sinh của của họ mang lại hạnh phúc, yên ổn cho đứa con, đứa em của mình. Niềm vui, cuộc sống bình yên của đứa con là phần thưởng lớn nhất dành cho mẹ, dù mẹ có phải âm thầm, lặng lẽ vượt qua bao nhiêu bão giông như thế nào.

Truyện ngắn đượm buồn về sự mất mát, cô đơn của một người đàn ông. Vốn là một gã đồ tể bán thịt lợn nhưng từ khi đứa con trai mất đi, ông già sống mòn mỏi, nửa tỉnh nửa mê. Có lẽ chính nghề giết lợn cũng một phần gây nên cái nghiệp cho ông già. Trong hình dáng hung dữ, xù xì kia là một tấm lòng nhân ái của một người cha. Ông hết lòng chăm sóc cho đứa con tật nguyện của mình, giả phụ nữ để ru con ngủ, mong ngóng con được chơi cùng những đứa trẻ khác. Vẻ ngoài cứng rắn nhưng ẩn chứa bên trong gã đồ tể là sự yếu ớt của tâm hồn nhạy cảm. Chính vì vậy, khi đứa con mất đi ông đã bị sốc, sống lay lắt nửa đời còn lại...

Những xung đột, mâu thuẫn trong gia đình nếu không được giải quyết, xoa dịu sẽ đẩy từng cá nhân trong gia đình vào vòng xoáy luẩn quẩn, giận hờn, oán trách, ghét bỏ nhau. Đó cũng là nội dung của truyện ngắn ‘Con dâu tôi’ của nhà văn Ma Văn Kháng...

Truyện về hai người bạn: Lênh và Pó. Thân thiết với nhau từ nhỏ nhưng Lênh chọn tiếp tục con đường học hành, còn Pó rẽ ngang, làm lâm tặc. Cả hai cùng thích một người con gái tên Xúa… Số phận với những ngã rẽ bất ngờ đẩy họ về hai phía khác nhau, thậm chí có lúc dường như đã trở thành hai đối cực đầy mâu thuẫn. Tuy nhiên, Pó không phải là một nhân vật phản diện. Anh chỉ là một người có suy nghĩ giản đơn, mong có cuộc sống đủ đầy với người mình yêu. Có điều, Pó đã đi sai đường và phải trả giá cho lựa chọn của mình. “Máu rừng” là một truyện ngắn có thể gây ám ảnh cho người đọc khi tác giả không né tránh mà đi sâu vào sự tàn bạo và độc ác của con người. Sự tàn bạo ấy không chỉ thể hiện ở việc tận diệt thiên nhiên mà còn bộc lộ qua cách người đối xử với người...

Lấy chồng - với hầu hết người phụ nữ như một canh bạc. Chỉ đến khi kết hôn, thậm chí sống một thời gian dài, người phụ nữ mới biết mình có may mắn không. Nếu kém may mắn, họ lấy phải người chồng xấu tính, ích kỉ, cờ bạc … cuộc sống thật bất hạnh. Ngược lại, nếu lấy phải người chồng tốt thì cuộc sống dù khó khăn, vất vả vẫn đầm ấm, hạnh phúc. Nhân vật người phụ nữ tên Yến Phi trong câu chuyện đáng buồn khi không có cuộc sống hôn nhân, gia đình hạnh phúc. Gia cảnh khá giả, con cái trưởng thành không phải lo lắng thì chồng sinh thói bồ bịch. Trớ trêu hơn cô bồ lại là bạn của Yến Phi. Khi con cái đã trưởng thành, đi tìm cuộc sống riêng nơi phương xa, chồng tìm niềm vui mới, Yến Phi với danh xưng là “nàng” cũng phải tự lo cho bản thân. Không ghen tuông, không trách móc, không đòi hỏi, nàng trải nghiệm cuộc sống cô đơn của bản thân. Cuộc sống yên bình ở Đà Lạt của Yến Phi bị phá vỡ bởi Út Nghĩa. Hai người gặp nhau như sự đưa đẩy của số phận khiến họ xích lại gần nhau. Út Nghĩa khiến nàng hồi xuân trở lại thời đôi mươi đầy sức sống...

Một câu chuyện về quá trình đô thị hóa nông thôn hiện nay. Làng xã đua nhau lên phố. Người người đua nhau xây nhà cao cửa rộng, kín cổng cao tường. Còn đâu những ngôi làng yên ả, thanh bình. Còn đâu đường làng ngõ xóm phong quang… Chứng kiến những mai một ấy ở nhiều làng quê, nhà văn Nguyễn Văn Học đã viết nên câu chuyện hiện thực, bằng ngôn ngữ khá uyển chuyển, những câu văn sắc nhưng vẫn rất gợi...

Một mối quan hệ yêu đương, thậm chí hôn nhân, vẫn luôn phải trải qua quá trình lựa chọn đúng – sai mà không ai cũng có đủ dũng khí để làm lại từ đầu. Bởi vậy, người đọc người nghe dễ có sự đồng cảm với Thùy, nữ nhân vật chính khi cảm giác bất an trong lòng cô như vết dầu loang. Xoay quanh một tình huống quen thuộc là lỡ dính bầu, tuy nhiên, chính cách viết hóm hỉnh về một chuyện không biết nên vui hay buồn lại đem đến nhiều trải nghiệm thú vị. Vòng xoáy tâm lí của nhân vật được mở ra: từ hạnh phúc tới hoài nghi, từ bất ngờ đến bàng hoàng, từ hụt hẫng đến nhẹ nhõm... Tâm trạng thấp thỏm của một cô gái chưa chồng mà chửa được khắc họa rất tốt, dù ở trong bối cảnh hiện tại điều này đã phai nhạt đi nhiều. Thùy như một người chênh vênh giữa tin và không tin, giữa hi vọng và thất vọng, để rồi cái kết như một dấu chấm than, khiến cả nhân vật lẫn độc giả phải ngỡ ngàng.

Dân gian ta có câu “thứ nhất đau mắt, thứ nhì nhức răng” thể hiện nỗi khổ, sự khó chịu của những ai mắc hai bệnh này. Bất hạnh thay, nhân vật chính của câu chuyện lại bị đau răng. Nhưng lạ đời là anh ta đi khám bệnh kiểu gì cũng không phát hiện ra đau ở đâu, vì sao lại đau, uống thuốc kiểu gì cũng không hết. Là một người có ý thức giữ vệ sinh răng miệng, đi khám răng thường xuyên nên “hắn” rất bất ngờ khi bị một cơn đau răng khủng khiếp. Được sự giới thiệu của đồng nghiệp, hắn đi khám một vị bác sĩ kì lạ. Nhưng cơn đau vẫn cứ hành hạ, chợt đến chợt đi không một quy luật, một lý do. Rồi cơn đau biến mất bất ngờ đột ngột cũng như cách nó xuất hiện. Đan xen trong những lời tâm sự về căn bệnh đau răng của “hắn” là hình ảnh của cô bạn gái cùng những cú điện thoại bí ẩn. Đến tận lúc khỏi bệnh “hắn” vẫn không biết nguyên nhân có phải do quan hệ bất chính với vợ của bạn thân hay không...

Nội dung nhẹ nhàng nhưng sâu lắng, văn phong giản dị, tình tiết truyện chân thực, chạm đến cảm xúc, rung động trong trái tim người đọc người nghe. Những nhân vật trong truyện: Phúc-nhân vật kể chuyện xưng “Tôi”, bố mẹ Phúc, Quân-anh trai và Bo-em trai Phúc, cô giáo Quỳnh đều là người tốt nhưng có lúc vì chưa hiểu nhau mà họ làm tổn thương nhau. Bản chất Phúc là đứa trẻ tình cảm, nhưng tính tình hiếu động, thích trêu chọc, nghịch ngợm, có lần Phúc đánh nhau bị rách môi bố tức giận đánh cậu một trận thừa sống thiếu chết. Bị nhiều trận đòn khác nữa, Phúc trở nên chai lì, mặc cảm tự ti, luôn nghĩ rằng mình là đồ bỏ đi, thế rồi nảy sinh tâm lý tiêu cực, chán nản. Đến trường cậu quậy phá, gây gổ đánh nhau, chán học, cúp tiết, lang thang…

Truyện ngắn là câu chuyện về gia đình Mai. Bố mẹ chia tay, ngăn cách bằng một hàng rào tre khiến Mai mỗi lần sang thăm bố đều bị xước hết người. “Hàng rào” vừa là một hình ảnh có thực, vừa là ẩn dụ về những vấn đề trong hôn nhân khiến người ta dần trở nên xa lạ với nhau. Những chuyện tưởng chừng như cỏn con, những vết xước nhỏ… lâu dần trở thành sự dồn nén, ức chế và bùng nổ, khiến người ta cay nghiệt, thậm chí tàn nhẫn với người mà mình đã từng hết lòng hết dạ yêu thương. Ở một góc nhìn khác, có lẽ vì đã từng yêu, từng kì vọng nên trong hôn nhân, khi mọi sự mơ mộng được gỡ xuống, chúng ta dễ thất vọng. Và nếu không được giải tỏa, đốm lửa nhỏ ấy hoàn toàn có thể làm tan vỡ một gia đình...

Câu chuyện ám ảnh về tình người, tình đời. May - nhân vật chính của truyện kể về gia đình cô, về những tháng ngày nghèo khó của mẹ cha, về cái chết tội nghiệp của mẹ, cả về dì Hin – người đàn bà tứ chiêng về làm vợ bố. Những thân phận người ấy sao mà đáng thương, đáng được cảm thông và che chở - nhưng cũng bởi cái nghèo khó làm cho họ rời xa nhau. May nhận ra tình cảm yêu thương của dì Hin dành cho mình, dành cho gia đình cô khi cô đã trải qua những đắng chát của cuộc đời, sự bội bạc của người chồng, sự vô tâm của người đời. Quá khứ và thực tại đồng hiện, hoài niệm và mơ tưởng đan xen. Cứ ngỡ rằng ở đời ai biết tranh thủ lúc mưa thuận gió hòa thì sẽ có tương lai đủ đầy hạnh phúc. Cô ấy cũng đã tranh thủ đánh đổi tuổi thanh xuân và nhan sắc của mình nhưng rồi lại chỉ chuốc về những cay đắng muộn phiền...

"Người đi, trà lạnh" lấy bối cảnh và không gian sống của một gia đình chỉ có người cha (tên Mạnh) và cô con gái (tên An). Ông Mạnh một mình nuôi con gái từ lúc còn bé cho đến khi là một thiếu nữ trưởng thành và đang theo học đại học. Sự hy sinh của ông Mạnh thầm lặng, nhẫn nại đến mức ông sẵn sàng chịu oan, nhận tiếng xấu về mình để giữ lại hình ảnh đẹp về người mẹ trong lòng cô con gái. Sự hy sinh của ông Mạnh càng lớn hơn khi ông chấp nhận nuôi cả đứa con ngoài giá thú trong bụng An. Ông sẵn sàng làm một người lao động phổ thông, chạy xe ôm kiếm thêm tiền để trang trải cuộc sống. Tình huống éo le và trớ trêu ở chỗ kẻ gây ra cái chết cho ông Mạnh chính là Huy, người đã phụ bạc và chạy trốn An khi biết cô có bầu. Chỉ khi ông Mạnh không còn nữa, qua lá thư mẹ để lại tìm thấy trên người ông Mạnh, An mới hiểu sự hy sinh to lớn của cha mình nhưng tất cả đã quá muộn...

Trong chuyến đi thực tế để làm đề tài nghiên cứu phát triển giống dâu tiên xứ Truôi, Chất nghe được câu chuyện kì lạ về cây dâu cô đơn. Cây dâu hàng trăm năm tuổi độc đáo, kì lạ và cũng là hi vọng duy nhất để hoàn thành đề tài nghiên cứu của anh. Chất thả thính mồi chài cô gái xấu xí tên Hiên, con gái ông Hai với mục đích lấy được bí mật của cây dâu quý. Nhưng rồi Chất lại rơi vào cái bẫy của chính mình và trở thành chồng của Hiên. Chất phải nhờ men rượu cây dâu quý mới sống được với người vợ xấu xí của mình. Nhưng cũng như rượu cất lâu ngày mới lên hương, gắn bó một thời gian, Chất mới thấy được những điểm tốt đẹp của vợ...

Truyện ngắn “Bình minh Đắk D’Rao” được viết trong thời gian tác giả tham gia trại sáng tác văn học tại Đắc Nông do Bộ Công an tổ chức. Đây là truyện ngắn được lấy ý tưởng về một người nữ chiến sỹ công an mồ côi có cha là người Campuchia, mẹ là người Việt Nam. Trong một lần về cơ sở, cô gặp lại kẻ thù đã giết chết cha mẹ mình. Nỗi đau mất mẹ, mất cha từ thuở bé khiến cho Ngọc Vạn luôn bị ám ánh, đeo bám. Hơn hai mươi năm sau, cô đối mặt với kẻ thủ ác giết cha mẹ mình, đôi mắt cô căm phẫn, uất nghẹn, cô muốn trả thù cho cha mẹ. Kẻ thủ ác giờ đã là một sư thầy, ông ta ân hận vì những tội ác đã gây ra trong quá khứ và giờ đây, khi đối diện với cô gái, ông ta run sợ và chạy trốn, ông lao thẳng xuống vực sâu trong đêm đen. Chỉ có cái chết mới có thể xóa bỏ được sự hối hận, dẫu muộn màng của kẻ ác...

Truyện với sự đan xen giữa hiện tại và quá khứ, gợi mở dần về một bí mật được giấu kín của nhân vật Thảo – người phụ nữ cả cuộc đời bị mang tiếng phản bội chồng, có con với người khác. Hoàn cảnh chiến tranh khiến cho Thảo phải xa chồng. Kiềm – chồng cô lên đường vào mặt trận Bình Trị Thiên khói lửa, cô ở quê nhà đi học y sỹ rồi làm trạm trưởng y tế xã, chờ đợi chồng trong mỏi mòn. Tình huống truyện tạo sự xung đột là khi Kiềm – chồng cô đột ngột trở về làng trong đêm, trong tình thế phải giữ bí mật quân ngũ, hai vợ chồng gặp nhau mừng tủi trong chốc lát, rồi chồng cô lại vội vã đi. Chi tiết Kiềm chạy ào ra cửa, băng qua cánh đồng bị người làng trông thấy trở thành câu chuyện bàn tán xì xào về Thảo, họ đồn thổi cô ngoại tình...

Búa rìu dư luận càng tăng lên khi cô có thai. Không một ai tin cô, ngoài chồng và bố mẹ đẻ. Để bảo toàn bí mật cho chồng, Thảo đành cắn răng chịu tiếng oan, cô sinh con trai trong sự ghẻ lạnh, dè bỉu của bà con nội tộc, họ hàng, xóm giềng. Càng tủi phận hơn khi chính chồng cô cũng nghi ngờ về đứa con. Liệu Thảo có con với Kiềm không khi hai người chỉ gặp nhau trong chốc lát? Nỗi oan trái và tủi hờn khiến Thảo chán chường, cô độc, cô quyết định mang đứa con bỏ đi biệt xứ. Số phận của họ đổi thay nhờ sự cưu mang, đùm bọc của bà con dân tộc Tày...

Một truyện ngắn có cốt truyện đơn giản, không có xung đột kịch tính. Chỉ có hai nhân vật và cũng không có tên cụ thể, tác giả chỉ gọi chung là Bạn ở phố và Bạn ở quê. Tác phẩm đã đặt ra, miêu tả tinh tế một bi kịch của thời đại hôm nay, đó là: Cuộc sống bận rộn, vòng quay hối hả, lối sống thực dụng lên ngôi. Bạn ở quê ra chưa biết điều đó. Bạn ở phố thì biết rõ quy luật lạnh lùng này, dù quý Bạn ở quê và muốn đón tiếp thịnh tình như những gì mà bạn đã từng đối đãi mình, nhưng không sao thoát ra khỏi bi kịch này. Bạn ở quê ra lang thang, vạ vật, khổ sở trong cái nơi không phải của mình. Thế là Bạn ở quê ra lạc phố, Bạn ở phố cũng lạc mất con người tốt đẹp thủa nào. Rồi có thể bao con người khác nữa sẽ lạc mất đi cốt cách, tâm hồn tốt đẹp vốn có của mình...

Trong "Chuyến than cuối", các nhân vật Tư seo, Tám, Đô, Trung... được khắc họa khá rõ nét. Họ thực sự là những kẻ tứ cố vô thân. Vì miếng cơm, manh áo, bần cùng, họ phải mưu sinh một nghề vô cùng cực nhọc, nguy hiểm: vào rừng sâu, lén lút trong đêm tối, có thể gặp rắn độc, đốt lò than, mặt mũi tối thui vì hít hơi than. Nguy hiểm bởi đó là hành vi ăn trộm, chặt phá rừng nên bất kỳ lúc nào cũng có thể mất trắng nếu gặp cướp, hoặc bị lực lượng công an biên phòng bắt. Mỗi nhân vật đều ấp ủ những ước mơ bình dị, những dự định cuộc sống đời thường chính đáng sau khi có chút tiền dắt lưng: Trung về học sửa máy, Đô có tiền cưới vợ, Tư về nuôi má già, con nhỏ ăn học...

Nhà nghèo, kết hôn từ trẻ rồi chồng lại qua đời sớm, Mắn buộc phải trở thành trụ cột trong gia đình. Bịn rịn để lại đứa con thơ vừa cai sữa cho cha mẹ già chăm sóc, cô lên bưởng làm thuê kiếm đồng tiền lo cho gia đình. Là người con gái ít học, từ nhỏ quanh quẩn bên nếp nhà, Mắn không hiểu hết những rắc rối, hiểm nguy của cuộc sống rộng lớn. Trong suy nghĩ giản đơn của Mắn, công việc của cô là phụ giúp, chăm sóc ăn ở cho nhóm thợ của anh Chá, anh trai chồng mình. Mãi đến khi cả lán chạy trốn vào hang, Mắn mới hiểu công việc khai thác vàng của họ là trái phép. Nhưng cuộc sống mưu sinh đôi lúc không cho con người sự lựa chọn. Vì cuộc sống nghèo khó của gia đình, đàn em nhỏ, đứa con thơ, Mắn chấp nhận công việc hiểm nguy...

Nghề biển có khá nhiều gian lao, nguy hiểm. Biển cả thì bao la và rộng lớn, còn con người thì nhỏ bé, vì vậy, với những người sống bằng nghề biển, sinh mạng của họ luôn bị đe dọa. Mỗi lần họ ra khơi thì không biết trước những điều gì đang chờ đợi mình ở phía trước. Và không chỉ riêng họ, những người vợ ở nhà cũng sống trong tâm trạng lo sợ và cảm thấy bất an. Dù biết sinh mạng của người chồng lúc nào cũng bị đe dọa bởi thiên nhiên nhưng tình yêu của những người phụ nữ không vì thế mà thay đổi. Họ ở nhà chăm sóc cha mẹ, nuôi dạy con cái, chăm lo làm lụng không kể ngày đêm và luôn sẵn sàng cưu mang, giúp đỡ nhau. Không ai nói ra nhưng tất cả đều chung suy nghĩ bất cứ lúc nào cơn bão cũng có thể ập xuống...

Truyện ngắn đi vào những tâm tư, tình cảm, công việc vất vả mà thầm lặng của những người bảo vệ động vật hoang dã. Đang giảng dạy tại một trường học tư thục, Phan xin nghỉ để bắt tay vào công việc vất vả mà anh cho là ý nghĩa. Đan xen với thời gian khô khan khi nghiên cứu tập tục của đàn voi, theo dõi hướng di chuyển của đàn voi, chăm sóc chú voi con tên So So là những khoảng lặng xao xuyến khi nhớ về Dương - cô gái trẻ đã đem lòng yêu anh nhưng Phan vì trở ngại quá khứ mà từ chối cô...

Vì muốn bảo vệ thẻo đất của gia đình mà anh con trai của ông Củng bà Hai đã lừa bố mẹ lúc đi vắng để xây một bức tường bằng gạch chắc chắn chi chít mảnh sành. Trái với anh con trai, ông Củng lại tình nguyện hiến mảnh đất ấy cho xóm Chùa để xây dựng một con đường thẳng, thông thoáng, đẹp đẽ. Chỉ tội cho ông bị bà con xóm Chùa chê cười vì trong cuộc họp đã hứa hiến đất làm đường mà không làm theo. Tuy nhiên, mọi chuyện lại không hề đơn giản như vậy...

Truyện ngắn bắt đầu từ một cuộc trốn chạy thực tại của nhân vật chính – Hân. Cô đã quá chán nản, mỏi mệt, thất vọng và cảm thấy vô nghĩa khi sống trong chuỗi ngày phụ thuộc và vô bổ với người yêu cô, cô muốn tìm đến cái chết. Thật may, khi đang rơi vào hoàn cảnh trở trêu đó, Hân đã tìm đến vùng đất Tây Nguyên đúng mùa lễ hội, cô muốn tìm hiểu về thổ cẩm ở vùng đất này. Nhưng thật không may cho Hân một lần nữa, cô bị bắt cóc. Đây là tình huống mở ra nhiều tình tiết hấp dẫn và gay cấn cho câu chuyện. Hân bị nhóm tội phạm chuyên buôn bán ma túy, buôn bán người bắt giam trong một căn hầm bỏ hoang cùng với những người phụ nữ khác đến vùng đất này du lịch. Khi rơi vào trạng thái tuyệt vọng bởi cái chết đang cận kề, bị bủa vây bởi bóng tối, nỗi sợ hãi, hoảng loạn, Hân gào khóc và nhận ra cô muốn được sống...

Truyện ngắn đọng lại trong lòng độc giả niềm vui, niềm phấn khởi trước việc Hằng - nhân vật kể chuyện xưng Tôi biết đứng dậy và sẵn sàng đối mặt với người chồng vũ phu. Truyện đã thể hiện chính kiến của nữ tác giả: trong cuộc kiếm tìm tình yêu, hạnh phúc, dù có nhọc nhằn, khổ đau nhưng người phụ nữ vẫn không từ bỏ, luôn chủ động, mạnh mẽ, đấu tranh đến cùng. Hằng luôn bị chồng đánh đập vô cớ. Cô âm thầm chịu đựng, song nỗi đau thể xác cũng không bằng nỗi đau tinh thần khi bà mẹ chồng hàng ngày chứng kiến cảnh con trai mình đánh con dâu mà không một lời nói, một cử chỉ can ngăn. Hóa ra, ngày trẻ bà cũng từng bị như thế, rồi kinh khủng hơn là Tiến - con trai bà ngày bé cũng từng bị cha đánh đập. Kể cả mẹ của Hằng cũng bị cha đánh đập đến nỗi phải bỏ nhà ra đi. Nạn bạo hành, có lẽ đã ăn sâu trong gia đình mẹ đẻ của Hằng, gia đình chồng cô và cả cái xóm lao động nghèo này nữa, đến nỗi ai cũng coi đó là chuyện bình thường. Trên đời này, có lẽ cái kinh khủng nhất là khi con người ta coi cái ác, cái xấu trở nên bình thường...

Bằng giọng văn dí dỏm, hài hước vốn có, tác giả đã kể một câu chuyện với những tình huống dở khóc, dở cười xoay quanh nhân vật chính làm trong ngành ngoại giao. Sắp đến Tết, ông nhận quyết định lên đường sang một quốc gia Nam Á giữ chức vụ Bí thư thứ ba của đại sứ quán mà trong truyện tác giả gọi là “ông bí ba”. Đi công tác nhưng ông được giao thêm nhiệm vụ vận chuyển hàng Tết, mà đâu phải cao sang gì, chỉ là ít nguyên liệu làm nem và gói bánh chưng. Tưởng đơn giản, nhưng ông cũng bao phen mất ăn mất ngủ, tốn không ít công sức để giữ gìn, bao bọc, thậm chí cố giấu kín mấy thùng hàng hóa đến mức có thể. Hơn chục ngày chờ quá cảnh ở Bangkok, cuối cùng ông bí ba cũng được lên máy bay để sang Nam Á. Ông thở phào nhẹ nhõm vì nhiệm vụ quan trọng sắp hoàn thành, hàng hóa sẽ đến được nơi cần đến. Nhưng hỡi ôi, ông trời lại cứ muốn trêu ngươi ông. Vì ngủ quên mà ông vô tình đi chuyến bay nối chuyến sang Tây Âu. May làm sao, lại vẫn do ông trời sắp đặt, mấy thùng hàng kia bị nhân viên ở sân bay Bangkok chuyển nhầm sang máy bay đi Tây Âu, thành thử ông lấy được mấy thùng báu vật này. Nhưng điều bất ngờ chưa dừng lại...

Phần mở đầu truyện ngắn khiến người đọc, người nghe nhớ lại vùng sông nước Miền Tây những năm cuối chiến tranh. Những trận càn ác liệt của quân địch, những mất mát, hy sinh của người lính giải phóng dân tộc. Thời gian qua đi, chiến tranh kết thúc nhưng vết thương lòng của nhân vật má Hai vẫn không nguôi. Bà đau xót trước cái chết của người em trai, đau buồn hơn khi người thương của mình là ông Tư Ngang mang tiếng phản bội. Suốt mấy chục năm trời, hiểu lầm trước chiến tranh khiến hai người yêu thương phải xa lánh nhau. Hai nhà tuy sát vách nhưng vết thương chiến tranh như bức tường vô hình khiến má Hai và ông Tư không thể vượt qua. Câu chuyện tình buồn nhẹ nhàng và sâu lắng, những nỗi niềm cảm xúc của nhân vật thể hiện từ ánh mắt buồn, tiếng thở dài trong đêm, những bối rối khó nói thành lời…

Nhà văn Vũ Đảm sinh năm 1966 tại Thái Bình. Anh là Cử nhân văn chương, thạc sĩ văn hoá. Nhà văn Vũ Đảm hiện sống và làm việc tại Hà Nội. Anh đã xuất bản 7 tiểu thuyết, 11 tập truyện ngắn, 1 tập phóng sự. Với trải nghiệm thấm đẫm tình người, cùng một trái tim luôn rung động thổn thức những yêu thương, luôn biết ngân lên giai điệu đồng cảm, xót xa với phận người, với cuộc đời, nhà văn Vũ Đảm đã chưng cất, chọn lọc những “gồ ghề”, những “hạt sạn”, những điển hình trong cuộc sống để bối cảnh, tình tiết truyện, ngôn ngữ thoại hiện lên sống động, tự nhiên...

Sự kiện anh bộ đội qua làng trong thời chiến và có mối tình với một thiếu nữ trong làng là motip đã từng bắt gặp trong nhiều truyện ngắn, tiểu thuyết viết về thời chiến. Thế nhưng cái tài của tác giả là tiếp tục dày công để phát triển số phận các nhân vật và tạo một đường dây liên hệ rất đặc biệt là âm nhạc. Sau mối tình chỉ gặp một lần duy nhất trong đời, Bá Lộc sinh ra Hoa và truyền được tình yêu âm nhạc cho con gái. Hoa từng suy sụp nặng nề khi mẹ qua đời mà vẫn chưa được gặp bố. Trong những giờ phút ấy, chỉ có âm nhạc mới vực được cô trở dậy. Xách cây đàn guitar kỷ niệm mà cha để lại thuở ban đầu gặp mẹ, Hoa đi khắp nơi để dò hỏi thông tin về cha mình mà không tìm được manh mối. Cuối cùng, cô trở về quê nhà và quyết định mở một quán café âm nhạc mang tên Cung tơ chiều...

“Liệu cô có nên tin vào một tình yêu lặng thầm, bền bỉ và vĩnh cửu như đã từng diễn giải về Cúc Họa Mi? Cuộc đời luôn có những cánh cửa là để chúng ta tự mở ra.” Câu kết của truyện thật ấn tượng và đặt ra câu hỏi, tại sao tác giả chọn “Cúc Họa Mi” mà không chọn một loài hoa khác, lại sáng tạo thiết kế cho riêng mình “cánh cửa họa mi”? Truyện dần mở ra một câu chuyện tình yêu rất nhẹ nhàng, tưởng chừng không có gì nhưng lại rất hấp dẫn từ đầu đến cuối, bởi rất nhiều cú twist kịch tính như một phim điện ảnh đan xen hiện tại, quá khứ, tương lai của hai nhân vật. Là 8 đoạn ngắn của truyện, có thể tách rời thành 8 câu chuyện nhỏ, cứ nghĩ không ăn nhập gì với nhau, nhưng thật sự lại gắn kết giống như từng mảnh ghép của một “cánh cửa” tình yêu.

Nhân vật Như, một trong ba người phụ nữ trong truyện đã trải qua đau đớn khi bị phản bội. Chị bàng hoàng, khó tin, khó xử khi người chồng lại ngoại tình với chính cô bạn thân tên Phương của mình. Những cảm xúc đau đớn dồn dập đè năng lên vai Như khi nghe tin chồng bị tai nạn thảm khốc, Phương thì bị mất mạng. Như mất phương hướng không biết phải làm gì khi hai người yêu mến phản bội mình, người thì ra đi mãi mãi, người thì cấp cứu không biết sống chết ra sao. Biết bao nỗi niềm cảm xúc giằng xé trong nội tâm của Như. Chị phải làm gì, oán hận hay tha thứ cho hai con người bất hạnh kia. Những kỉ niệm với chồng, kỉ niệm tình bạn từ thủa trẻ với Phương hiện lên như vết dao cứa vào lòng Như...

Tác phẩm như một cuốn phim chiếu chậm ký ức của nhân vật Tôi, toát lên nỗi đau, sự cô độc tột cùng của cô bé thiếu vắng hình bóng người mẹ, mong ước vòng tay ấm áp của người cha, thèm khát hơi ấm gia đình. Cốt truyện không theo diễn tiến sự kiện mà triển khai theo dòng tâm trạng của nhân vật. Một thế giới thiên nhiên - xã hội dù đẹp đẽ đến đâu vẫn có sự cô đơn, lạnh lẽo. Cũng có thể coi nó là biểu tượng cho không gian gia đình khuyết vỡ, không lành lặn, để lại tổn thương cho mọi thành viên, đặc biệt tạo nên vết thương khó lành trong trái tim trẻ thơ...

Nhà văn Nguyễn Thế Hùng gắn bó với binh nghiệp hơn 30 năm, vì thế sự nghiệp sáng tác của anh đậm nét về đề tài người lính. Với các tập truyện ngắn “Đàn chim về sau bão”, “Họ vẫn chưa về”, “ Người đi bỏ mặc câu thề”, “Ngược ngàn”, nhà văn Nguyễn Thế Hùng đã khẳng định được vị trí của mình trong làng văn nghệ cả nước khi đi sâu phân tích hình tượng người lính cách mạng và quê hương đất nước. Với quan niệm về nghề: “Văn như rượu quý, phải làm sao càng để lâu càng thấy ngon, vì vậy, nhà văn như là sự tổng hòa của: Tài nghệ người ủ mấu, men, nước, khí trời, gạo… nơi sinh ra thứ rượu ngon đó” nên truyện ngắn của anh luôn mang đến những thông điệp ý vị.

Truyện ngắn “Khâu trăng mùa khuyết” của nhà văn Vũ Ngọc Giao để lại nhiều ám ảnh cho người đọc. Nhân vật chính của truyện là Luyến, một người mắc bệnh mộng du. Cuộc sống của Luyến dường như đi giữa hai bờ hư thực. Cô vẫn sống giữa mọi người nhưng cũng có những chuyến đi trong đêm trăng đầy mộng mị… “Khâu trăng mùa khuyết” gây chú ý từ nhan đề, sau là tới cách kể chuyện. Tác phẩm ban đầu phảng phất yếu tố liêu trai. Đôi khi lại giống như một câu chuyện truy tìm sự thật – một sự thật mà dường như đến người trong cuộc cũng hết sức mơ hồ hoặc cố tình che giấu: Luyến tìm ai trong đêm trăng chăng? Đứa trẻ đến như phép lạ hay lại đem đến một bi kịch khác cho gia đình?...

Truyện ngắn về tình yêu của hai người lính trẻ trong thời bình. Thượng sĩ Việt và Bích Hà biết đến nhau khi cùng tham gia huấn luyện. Việt không cam lòng khi thấy mình thua kém Bích Hà mọi mặt. Sau đợt huấn luyện, hai người cùng được điều về đơn vị vô tuyến điện, học tập kĩ thuật truyền tin vô tuyến. Với lòng hiếu thắng của tuổi trẻ, Việt cố gắng ganh đua với Bích Hà nhưng cuối cùng phải công nhận cô ấy thật xuất sắc. Hình ảnh cô thượng sĩ xinh xắn, học giỏi ghi dấu ấn với Việt lúc nào mà anh không biết. Chỉ đến khi cô em gái tên Thủy gặng hỏi thì anh mới chợt nhận ra Bích Hà có một vị trí đặc biệt trong lòng mình. Và như một cái duyên đưa đẩy, Việt và Bích Hà được phân công đi thực tập tại Bình Định. Mấy tháng trời học tập, rèn luyện bên nhau như nước chảy thành sông giúp hai bạn trẻ nảy sinh tình cảm...

Thu xếp xong đám đồ đạc thì đã trưa, Ràng ngồi ngẩn ngơ nhìn ra trời. Cơn mưa kéo đến đen kịt. Chiều nay chị được bác sĩ cho ra viện. Cái lưng đau mãn tính của chị đã tạm ổn. Vả lại, đi xa nhà chục ngày, chị nhớ nhà cồn gan ruột, dù ở nhà, chỉ có hai mẹ con lầm lũi ra vào...

Câu chuyện về những người bé nhỏ ở một ngã tư thành phố lớn, nơi không ai quan tâm tới ai khi ngồi trên chiếc xe máy, cái công cụ giúp người ta di chuyển đồng thời tước mất phần lớn nhân tính. Những đứa trẻ bơ vơ về mặt tinh thần tìm đến nhau, thách thức cuộc sống và bị trả giá. Cha mẹ chúng không ở đó - họ ở chỗ tiền bạc sinh sôi...

Hai người con gái tuổi xuân thì đến với tình yêu đầu đời bằng bước chân hồi hộp, say đắm, và rồi cả hai cùng lỡ dở. Một người phải ra đi khi đang bụng mang dạ chửa. Một người lặng lẽ chôn vùi những khát vọng riêng tư, gắn bó với công việc dạy chữ cho những đứa trẻ nơi heo hút. Câu chuyện về tình yêu và thân phận của người phụ nữ trẻ vùng cao một lần nữa được tác giả Mai Dương Dương kể lại với nhiều ngậm ngùi, tiếc nuối, thể hiện góc nhìn của người trẻ tuổi còn nhiều bỡ ngỡ, lo sợ bị tổn thương trước va đập cuộc đời...

Là truyện ngắn viết bằng nỗi nhớ và kí ức nên hầu hết các nhân vật trong truyện đều được Nguyễn Phú nhào nặn từ các nguyên mẫu. Nhưng để có được một nhân vật hoàn chỉnh ông đã “thuổng” của đồng đội mỗi người một vài nét ngoại hình, tính cách. Trong truyện, tác giả đã đẩy nỗi mất mát của người lính biên phòng trong thời bình và gia đình họ lên đến tận cùng. Đó là sự hy sinh của Phong, nỗi tuyệt vọng vì mất con của người mẹ già, nỗi đau đớn của người vợ trẻ mất chồng...

Tác phẩm kể về người lính xe tăng Ê gô Đrê-mốp. Anh vốn là một thanh niên đẹp trai, tuấn tú, rất yêu thương cha mẹ mình. Anh cũng có cô người yêu Katya xinh đẹp ở làng mà anh coi như báu vật. Trên chiến trường, anh lập được nhiều chiến công nhưng vốn là người khiêm nhường nên không hay kể lể về thành tích của mình. Trong một trận đánh, xe tăng bị bắn cháy và Drê-mốp bị thương nặng. Anh phải trải qua nhiều ca phẫu thuật mới thoát được cái chết. Rốt cục gương mặt anh bị biến dạng, có nguy cơ bị loại ngũ. Tuy nhiên, anh vẫn kiên quyết đề nghị cấp trên cho anh trở lại trung đoàn cũ. Cấp trên cho anh nghỉ phép hai mươi ngày về thăm nhà trước khi lại ra chiến trường. Về quê cũ, không muốn làm cha mẹ phải đau đớn vì khuôn mặt đã bị biến dạng của mình, Đrê-mốp xưng là bạn của con trai họ. Và anh đã được gia đình tiếp đón rất tình cảm...

Cái quán cháo lòng ấy gắn bó với bữa điểm tâm sáng của tôi đã khá lâu, từ khi hai vợ chồng tôi ki cóp đủ tiền để mua một đám đất và xây một căn nhà cấp 4 mà nhập cư, làm dân của khu ổ chuột - theo cách gọi hết sức khiêm tốn của cư dân khu vực này. Rồi cùng với sự biến cải của thời gian, một vài cái ổ chuột cũng được nâng cấp, trong đó có cả căn nhà cấp 4 của tôi, nhưng quán cháo lòng ấy vẫn thế...

Sự va chạm giữa hiện đại và truyền thống đã được nhà văn Vũ Tuyết Mây “soi” khá kỹ trong truyện ngắn này. Từ chuyện nhà cửa đất đai, chuyện giáo dục con cái, chuyện hàng xóm, chuyện dòng họ… câu chuyện nào cũng đậm ưu tư, cũng thiên về góc tối hơn là ánh sáng. Bởi vậy, nhân vật Vũ, một viên chức nhà nước về hưu thấp thoáng bóng dáng giáo Thứ của nhà văn Nam Cao giữa một hiện thực xã hội còn nhiều bề bộn….

Siu đi học về. Hôm nay tan học muộn, 6h mới ra khỏi lớp. Mấy thằng bạn hôm qua bật nắp chai trúng thưởng, nhì nhèo kéo mấy đứa đi ăn nem chua. Đã 7h tối, Siu chỉ sợ về đến nhà bị bố mắng...

Truyện xoay quanh nhân vật Miền, người phụ nữ đi tìm gặp những người bạn thân thời đại học sau mười năm rời thành phố. Miền đi tìm lại những người bạn thân cũng là tìm lại những ký ức tươi xanh một thời, tìm kiếm niềm đồng cảm để xua tan những giây phút chán chường, buông bỏ một lần những phiền lụy nhân sinh khô khan, đeo bám cuộc sống hàng ngày, hàng giờ, để lại một lần được sống với thời thanh xuân mộng mơ, sôi nổi, đam mê, không toan tính, bon chen... Nhưng mỗi lần tìm gặp một người bạn, niềm tin ngây thơ, khờ khạo trong Miền lại rơi rớt và tàn lụi dần...

Nhân vật bà Tư Đất bẩm sinh đã có duyên với chó, trải qua biến cố cuộc đời bà lại càng nhận ra tình nghĩa của loài chó. Nhưng cũng chính trong những khoảnh khắc tình cảm dạt dào như tình mẫu tử không tách rời tới hơi thở cuối của bà Tư với những con chó mà bà gọi là “con”, là “mầy”, là “tụi bay”, xưng “má” ấy, chúng ta nhận ra hoàn cảnh chua chát của bà cụ có con cháu đề huề mà như người neo đơn không nơi nương tựa...

“Muối của rừng" là cuộc đi săn tìm lẽ sống, lẽ đời… Cuộc sống là cuộc đi săn tìm thói xấu trong bản thân ta để tự mình trục độc, tự mình thoát thân từ khỉ thành người…”. Tác phẩm đậm tính nhân văn xoay quanh nhân vật Diểu - người đàn ông chuyên đi săn thú rừng. Tác giả đã thành công trong việc miêu tả diễn biến tâm lý phức tạp của ông Diểu từ khi nhìn thấy con mồi cho tới lúc chứng kiến tình cảm giữa cặp khỉ hoang cùng ánh mắt cầu xin của chúng. Đó là một cuộc chiến âm thầm nhưng không kém phần dữ dội, quyết liệt giữa con người với thiên nhiên và quan trọng hơn là trong chính nội tâm con người. Với bản tính kiêu hãnh, thống soái, đầy danh vọng, đố kị, khi đối mặt với thiên nhiên, loài vật hồn nhiên, trong trẻo, đầy tính nhân bản, con người đã hoàn toàn bị đẩy vào một tình thế thảm bại, bi hài khó tránh khỏi. Thông qua tác phẩm này, nhà văn đề cao sự vị tha, hướng thiện của con người cùng vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo hóa...

Truyện “Mây giăng đỉnh trời” của tác giả Dương Giao Linh xoay quanh nhân vật Vy, một cô bé đang tuổi đi học thì bị bắt về làm vợ. Nhớ trường, nhớ lớp, nhưng bị hủ tục trói buộc, Vy gạt nước mắt bước vào một cuộc hôn nhân không tình yêu. Đáng buồn hơn, em cũng chưa có kiến thức gì về việc làm vợ, làm mẹ. Điều đó dẫn tới một cái kết đau lòng khi Vy không giữ được cái thai trong bụng… Ở Vy chưa có sự mạnh mẽ để vượt lên số phận khắc nghiệt. Em chỉ biết “hờn giận cái buổi chơi xuân, cái thằng trai bất chấp tất cả để bắt Vy về làm dâu nhà nó, đêm ngủ với nó, bóp chân, xoa đầu cho nó”. “Mây giăng đỉnh trời” khắc họa được một cách chân thật tâm tình của một cô bé tuổi còn thơ ngây. Chuyện đời Vy là một góc tối của nhiều bé gái, mà khi soi vào, người ta không khỏi cảm thấy xót xa...

Sau khi chiến tranh kết thúc, những người lính hân hoan trở về xây dựng quê hương, đất nước. Rời xa tiếng súng, họ phải đối diện với thử thách mới của cuộc sống thường ngày. Hơn 10 năm sau chiến tranh, đất nước bị tàn phá bởi cuộc chiến, nền kinh tế lạc hậu khiến đời sống người dân vô cùng khó khăn. Trước cảnh gần một ngàn gia đình của nông trường cam sống trong cảnh cơ cực, ông Thiềng -một cựu chiến binh thấy cần phải thay đổi để cứu mình và mọi người. Được sự tận tình giúp sức của đồng đội, ông Thiềng nhận khoán đất đồi nông trường, ông tìm giống cam mới, áp dựng những kĩ thuật nuôi trồng mới để đạt được thành công. Nhưng thành công đó cũng phải đánh đổi bằng bao tâm huyết, mồ hôi và cả tính mạng của người thân...

Nhà văn Đỗ Tiến Thụy được bạn đọc cả nước biết đến với các tập truyện ngắn như: “Gió đồng se sắt”, “Vết thương thành thị”, “Người đàn bà đợi mưa”, và các tiểu thuyết: “Con chim Joong bay từ A đến Z”, “Màu rừng ruộng”... Nhà văn Đỗ Tiến Thụy hiện là biên tập viên văn xuôi của Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Cùng nghe truyện ngắn “Gió quê mở sách”- tác phẩm đạt giải nhì cuộc thi “Trang sách tôi yêu” của nhà xuất bản Giáo dục...

Vùng đất Nghi Tàm, Thăng Long xưa vốn là nơi hội tụ nhiều văn nhân tài tử vang danh. Bà Huyện Thanh Quan – Nguyễn Thị Hinh là một trong số đó. Những giai thoại xoay quanh cuộc đời bà đều cho thấy chân dung một tài nữ hiếm có trong lịch sử văn học dân tộc ta. Những câu văn giàu hình ảnh, kết cấu câu chuyện liền mạch cho thấy tác giả đã thực sự đi sâu vào tâm tư, tình cảm của các nhân vật cũng như nỗ lực lột tả giai thoại từ góc nhìn ngưỡng vọng tới tiền nhân của một bậc hậu sinh hiểu sử và hiểu đời. Từ tích truyện gắn với tục tiến cống sâm cầm, truyện ngắn của nhà thơ Ngô Văn Phú tô đậm tấm lòng với đất và người Thăng Long xưa của Bà Huyện Thanh Quan, điều mà bà đã thể hiện trong nhiều áng thơ nổi tiếng...

Ở nhiều vùng quê, xuất khẩu lao động dường như là giấc mơ duy nhất để thay đổi cuộc đời. Đối diện với cuộc sống nghèo khổ, công việc bấp bênh, nhiều người đã lựa chọn ra nước ngoài kiếm tìm tương lai tươi đẹp hơn. Không ít gia đình quyết cho người thân, con cái xuất khẩu lao động bằng mọi giá dù là bán đất, bán nhà, vay mượn, thậm chí ra đi bằng con đường bất hợp pháp. Và rồi không ít người đã vỡ mộng trước giấc mơ mà họ nghĩ dễ dàng làm giàu. Gia đình hai anh em Thịnh, Tình trong truyện ngắn chính là trường hợp như vậy. Cả tin nghe lời dụ ngọt của người dì vẽ lên ước mơ trời Tây, bà mẹ quyết tâm đưa gia đình theo dì sang Đức. Bỏ mặc lời khuyên can của chồng, bà chấp nhận bán nhà để lao vào canh bạc may rủi, chấp nhận ra đi bằng con đường bất hợp pháp. Nhưng rồi ước mơ làm giàu trở thành ác mộng khi đặt chân tới nước Đức. Ba mẹ con sống cơ cực, không nơi nương tựa và cuối cùng cậu con út tên Tình lựa chọn cái chết để giải thoát bế tắc...

Nhà văn xứ Thanh Lê Ngọc Minh là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, hội viên Hội Điện ảnh Việt Nam, ngoài sáng tác kịch bản phim, ông còn viết tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký và lý luận phê bình. Nhà văn đã xuất bản các tiểu thuyết: “Động thổ”, “Nội tướng”, “Kẻ truy sát”; các tập truyện ngắn: “Tuần trăng mật”, “Mái nhà xưa”, “Đêm Noel”, “Người yêu đi lấy chồng”, “Mùa trái mù u”, “Trả gươm”, “Vai mang đãy bạc”, “Đám cưới tháng bảy”, “Tết đảo”, “Bản tình ca của những người yêu nhau”… Lê Ngọc Minh được đánh giá là cây bút với những truyện ngắn mang hơi thở dồn dập của đời sống hiện đại, những câu chuyện giản dị nhưng giàu tính nhân văn...

Khi đọc những trang đầu của “Lạc nhịp”, người đọc tưởng chừng sẽ bắt gặp một mô típ quen thuộc khi viết về dân tộc thiểu số ở vùng cao. Đó hẳn là một hành trình vượt khó, hoặc một chuyện tình vượt lên hủ tục. Tuy nhiên, “Lạc nhịp” lại là một câu chuyện khác hẳn khi có nhân vật chính là một người đồng tính. Lớn lên giữa núi rừng cùng cô bạn xinh đẹp Thẩm Hoa, cuộc đời A Phái dường như đã được định sẵn là trở thành chồng, thành cha. Tuy nhiên, thay vì chôn vùi bản năng, anh đã luôn trăn trở, băn khoăn, để rồi dũng cảm vượt lên mọi định kiến...

Yêu nghề viết, say mê văn hóa các dân tộc bản địa Tây Nguyên, gần 20 năm cầm bút, nữ nhà văn Niê Thanh Mai người dân tộc Ê Đê đã mang đến cho bạn đọc những trang văn đầy trăn trở, day dứt về những thân phận người trong dòng chảy biến đổi văn hóa. Ở đó có sự dùng dằng, níu giữ nguồn cội, có sự va đập, đứt gãy văn hóa khi bứt phá để hội nhập. Nhà văn Niê Thanh Mai hiện là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Đắk Lắk, Phó Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam. Trong sự nghiệp viết văn, chị đã có nhiều giải thưởng như: Giải tác giả trẻ của Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam năm 2005 với tập truyện ngắn: “Suối của rừng”, giải Nhì của Tạp chí Văn nghệ Quân đội năm 2006 trao cho truyện ngắn: “Giữa cơn mưa trắng xóa” và “Cửa sổ không có chắn song”...

Trong văn chương có không ít truyện ngắn viết về chuyện tình yêu tay ba. Nhưng cái tình tay ba trong “Hoa mía” éo le trắc trở, nó khiến người ta cảm thông hơn là tức giận, phê phán. Seo Mỷ - cô em gái tật nguyền nhưng rạo rực thanh xuân khi thương thầm nhớ trộm anh rể. Còn Seo Mây, người chị gái có tình thương lớn lao dành cho đứa em tật nguyền. Cô vừa là người cha, người mẹ, người chị, nhưng khi biết chuyện chồng và em gái có quan hệ với nhau, thì tâm trạng nhức nhối, quặn đau giữa yêu thương và thù hận...

Chiến tranh để lại biết bao mất mát, hi sinh, nhiều người lính nằm xuống nơi rừng sâu, đất hoang. Sau chiến tranh, hành trình đi tìm hài cốt người lính mất tích, quy tập các anh về nơi an nghỉ là trách nhiệm của người thân, đồng đội và toàn xã hội. Có nhiều trường hợp, di hài người lính được vô tình phát hiện khi người dân xây dựng công trình, làm ruộng, đi nương, vào rừng… Hài cốt hai người lính trong truyện được phát hiện như vậy. Nhân vật tôi là người thầu xây dựng một công trình thủy điện đang trong giai đoạn công việc, cuộc sống khó khăn. Bằng kinh nghiệm bao năm làm nghề cùng những kĩ năng độc đáo xây cầu từ thời còn là bộ đội đánh Mỹ, dự án xây dựng được nhân vật thu xếp khá ổn thỏa. Thế nhưng, việc công nhân phát hiện hai bộ hài cốt đã thay đổi tất cả...

Mượn câu chuyện hành trình đi tìm “bông súng đỏ” của một người lính, tác giả lồng ghép về những ám ảnh hậu chiến, những mất mát chiến tranh vùi lấp ẩn trong tâm khảm người đang sống, những định kiến, những thổn thức trong không gian man mác miền sông nước “Giữa dằng dặc chiến tranh tơi bời đạn lửa, những nỗi niềm nho nhỏ bị vùi lấp đi tuyệt mù vô tăm tích". Cái đặc sắc của truyện còn ở chỗ Trần Thị Tú Ngọc đã nhập vai hoàn chỉnh cho tác phẩm mang đậm hơi hướng Nam Bộ, thổi hồn cốt sông nước miền Tây vào câu chuyện rất tự nhiên, uyển chuyển, tài tình...

"Con nhà tông không giống lông thì giống cánh" - ý nói là cha con thì kiểu gì cũng có những điểm giống nhau. Ấy vậy mà nhân vật Thạch, người con thứ hai trong gia đình có tám anh em lại có tính cách không hề giống thày của mình chút nào. Trong khi 7 chi em khác có tính hiền lành, điềm đạm của thày u thì Thạch lại một mình một kiểu. Từ nhỏ, cậu đã vô cùng cứng đầu và tinh nghịch, bao lần ăn đòn roi của thày vì thói nghịch ngợm của mình. Thế nên, Thanh - cô chị cả đôi lúc nhủ thầm không biết Thạch có phải con riêng của U hay không. Sau trận đòn dữ dội của thày vì tội làm mất đàn lợn, Thạch bỏ nhà nhập ngũ vào miền Nam chiến đấu. Nhưng vì nhiều lí do khác nhau, thông tin Thạch nhập ngũ không được chuyển về địa phương nên làng xóm hiểu nhầm Thạch theo ngụy quân. Suốt mấy năm, gia đình Thạch phải chịu nỗi dè bỉu, chê bai, xa lánh của làng xóm. Thày u Thạch cắn răng chịu điều tiếng mà không một lời giải thích. Chỉ đến khi chiến tranh kết thúc, hòa bình lập lại, nhờ có anh Nam tìm được hồ sơ của Thạch thì sự thật mới được sáng tỏ...

Nhà văn Dương Thanh Biểu sinh ra và lớn lên trên quê hương xứ Nghệ, mảnh đất giàu truyền thống cách mạng và hiếu học. Đang học cấp 3 ở quê nhà, theo tiếng gọi của Đảng, Dương Thanh Biểu gác bút nghiên, lên đường nhập ngũ. Khi đất nước hòa bình, ông theo học ngành tư pháp và trở thành người lãnh đạo cấp cao trong ngành kiểm sát. Sự nghiệp văn chương đến với ông như một sự hội ngộ giữa niềm đam mê với đầy ắp tư liệu, viết về những vấn đề nhức nhối mà xã hội đang quan tâm. Những năm gần đây, nhà văn viết nhiều về ký ức người lính, những năm tháng mà ông đã từng tham gia chiến đấu ở mặt trận phía Nam.

Thời nữ sinh ai mà chả có một mối tình, chỉ là mối tình đó có đủ sức nặng để xuyên suốt thời gian và không gian hay không. Có mối tình thoáng qua, nhưng cũng có mối tình lại rất sâu sắc và theo chúng ta đi suốt cuộc đời...

“Đêm miền rừng chỉ nghe tiếng gió” của nhà văn Hồ Ngọc Quang bắt đầu từ tình huống nhân vật tôi – một người thầy bị hỏng xe dọc đường, xe máy bị xịt lốp ở cánh rừng không một bóng người. Thật may mắn khi anh gặp lại Thùy – cô học trò cũ trường sư phạm năm xưa, cô mời anh ở lại nghỉ qua đêm, giúp thầy sửa xe. Câu chuyện của họ ấm dần lên khi nhắc đến những học trò cùng lớp với Thùy, cuộc sống mưu sinh hiện tại của họ khá vất vả, khó nhọc. Nghe cô học trò kể về bạn bè, anh không khỏi băn khoăn, day dứt. Bao nhiêu năm mới gặp lại, bấy nhiêu kỷ niệm thân thương ùa về, biết hoàn cảnh của từng em học trò năm xưa, anh cảm thấy xót xa, buồn bã...

Trong lời đề từ của truyện, nhà văn Bão Vũ đã viết: “Tôi nhớ, có một nhà văn Pháp đã tự hỏi: “Không biết những bà già mà ta thường cho là lẩm cẩm, có thể làm ta khó chịu, đến một ngày nào không còn nữa thì đó là điều đáng vui hay đáng buồn?”. Câu hỏi bỏ đấy, không có câu trả lời. Nhưng riêng tôi, và tôi biết nhiều người khác nữa, sẽ thấy buồn, thậm chí rất buồn khi không còn những bà già ngày xưa. Bởi họ chính là hình ảnh của một nền văn hóa tinh tế đầy nhân ái mà ta sẽ chẳng còn thấy lại được một cách cụ thể khi họ mất đi. Khoảng trống vắng khi không còn họ sẽ chẳng gì bù đắp được. Tôi viết truyện ngắn này với nỗi thương tiếc vô hạn đối với bà nội tôi, người đã từng đưa tôi vào một thế giới cổ xưa dịu dàng mà ngọt ngào, dù có khi đẫm nước mắt: Những người muôn năm cũ/ Hồn ở đâu bây giờ?..

Cuộc sống muôn mầu nên số phận mỗi người không ai giống ai. Nhân vật Thúy trong câu chuyện - xinh xắn, hiền lành, tốt bụng, học hành tử tế tưởng rằng sẽ gặp được nhiều may mắn, hạnh phúc. Trớ trêu thay, cuộc đời Thúy chịu biết bao điều đau khổ. Thúy yêu Vinh hết lòng, dù biết anh mang bệnh tật nhưng vẫn muốn đến với anh. Vì tình yêu với Vinh, Thúy đã hi sinh cả tình cảm gia đình để trở thành vợ của anh. Cô hết lòng chăm sóc, cùng anh vượt qua bệnh tật nhưng cuối cùng chồng cô vẫn ra đi để lại nỗi đau khôn nguôi. Bé Ong là kết quả tình yêu giữa hai người, là nguồn sống và hi vọng, tương lai của Thúy. Nhưng một lần nữa cuộc đời thật bất công khi bé Ong bị bệnh tự kỉ, kém phát triển so với những đứa trẻ khác...

Nếu coi câu chuyện dân gian "Hồn Trương Ba da hàng thịt" là một tác phẩm thượng bản thì Chuyện Trương Bốn của Nguyễn Toàn Thắng chính là hậu bản của hậu bản, là một kế thừa xuất sắc từ tác phẩm của Lưu Quang Vũ bởi Nguyễn Toàn Thắng vốn là một nhà viết kịch bản sân khấu với các tác phẩm thuộc nhiều thể loại: kịch lịch sử, kịch thiếu nhi, ca kịch, cải lương, chèo, hài kịch hiện đại, kịch lãng mạn… Truyện ngắn của Nguyễn Toàn Thắng mang dấu ấn đậm nét của xã hội đương đại với những trò chơi online, đề tài dự án, điều hòa nhiệt độ, nghiên cứu viên, trưởng phỏng, trộm chó, nhạc jazz, đàn guitar, đầu gấu, đòi nợ thuê, con ông cháu cha… Một trong những chủ âm của truyện ngắn là chất giọng giễu nhại, hài hước, bắt đầu từ cái tên của nhan vật chính – Trương Bốn – như một sự chuyển dịch từ nhân vật nguyên mẫu Trương Ba trong truyện cổ dân gian...

Nhân vật chính của truyện tên Vui, nhưng không như cái tên, cuộc đời cô không vui, đó là những tháng ngày gắn với nỗi buồn, cô đơn ngập tràn. Mở đầu truyện ngắn “Lá mấn rơi ngoài sân”, chúng ta thấy cảnh tượng Vui quét lá, gom lá và chờ chị lao công đi qua nhà thu rác. Chờ để bỏ túi rác vào thùng, chờ để cho chị mấy vỏ lon, vỏ thùng các tông, chờ để nghe kể chuyện về mấy mẹ con chị lao công cuối ngày quây quần bên nhau. Bởi vì Vui buồn lắm, chồng đi làm trên huyện lâu lâu mới về, các con chị lần lượt đi học trên thành phố, một mình Vui với căn nhà trống hoác, lạnh lẽo. Chi tiết ngày nào Vui cũng quét lá, vun lá ngoài sân, ngoài ngõ, sắp xếp cẩn thận từng đôi dép trước thềm, đôi bẩn quay mũi ra ngoài, đôi sạch quay mũi vào trong… cho chúng ta cảm giác chông chênh trong lòng cô, cô thèm hơi người, thèm không khí đầm ấm của gia đình, chồng con. Nhưng mỗi lần chồng Vui về nhà, không gây gổ chuyện này thì cũng châm chọc chuyện kia, trong mắt chồng Vui, cô như cái gai, vừa quê mùa, vừa luộm thuộm, không làm được việc gì ra hồn...

Câu chuyện hậu chiến với những nỗi đau còn sót lại đã không còn xa lạ trong văn chương. Nhưng với “Người mang thánh giá”, độc giả lại có cơ hội tiếp cận một đề tài cũ từ một góc nhìn mới mẻ hơn – góc nhìn của con gái kẻ tội đồ. Lớn lên trong giáo đường, nhân vật “tôi” mang thân phận của một đứa trẻ mồ côi với nhiều ấm ức, thiệt thòi. Đến khi trưởng thành, khi đã tỏ tường gốc tích, cô lại đối diện với một gánh nặng tâm lý khác khi cha ruột chính là một kẻ giết người…

Sắc đẹp là món quà tạo hóa ban cho phái nữ. Trái ngược với cái đẹp chính là xấu xí. Và thật bất hạnh, cô gái Bông được ông trời cho gương mặt thật oái ăm. Đôi mắt búp bê to long lanh của Bông càng khiến những nét xấu trên gương mặt trở nên nổi bật. Nào là cái mụn ruồi to bằng hạt ngô, cái cằm nhọn, mũi tẹt, má hóp. Gương mặt xấu xí khiến Bông thiếu tự tin, luôn rụt rè và khép mình trước cuộc sống. Cũng tưởng rằng cuộc đời cô sẽ trở thành bà cô già hoặc cô sẽ lấy một anh chàng nghèo nào đó rồi sống bình yên qua ngày. Nhưng rồi cuộc gặp gỡ với chú Tài đã thay đổi cuộc đời cô gái quê mùa...

Há Khó Cho là tên một ngôi làng của người Mông ở vùng cao, trong đó có gia đình Hầu Mí Quả. Bố của Hầu Mí Quả là Hầu Mí Chơ, đã bỏ mẹ con Quả để đi ở cùng người phụ nữ khác. Cho đến khi bệnh nặng gần mất, ông mới tìm về nhà để mong được chết trong ngôi nhà gốc gác của mình. Nỗi bi phẫn, uất hận vẫn còn đè nặng trong lòng của mẹ Quả. Bản thân Quả cũng từng rất giận bố. Cho đến khi cái tin người yêu đi lấy chồng ngay sau đám tang bố Quả thì Quả không chịu được nữa, phải bỏ làng đi cho quên bớt những kỷ niệm buồn thương. Ba năm sau, Quả mới trở về, dắt thêm người vợ đang có bầu...

Thương trường như chiến trường. Để một công ty, xí nghiệp tồn tại thì không chỉ cần vượt qua chính mình mà còn phải vượt qua cả các đối thủ canh tranh. Lợi nhuận chính là mục tiêu cao nhất để một doanh nghiệp duy trì sự phát triển. Nhân vật tôi vào làm việc tại công ty tư nhân do chị Phương làm quản lý. Là người tràn trề sức trẻ, chị Phương thúc giục các nhân viên trong công ty làm việc hiệu quả. Biết bao cố gắng của cả ê kíp, từ quản lý, nhân viên marketing, nhân viên bán hàng… Thế nhưng, trong cuộc sống không phải lúc nào mọi việc đều thuận lợi như mong muốn...

Mượn câu ca dao: “Văn chương phú lục chẳng thông/ Trở về làng cũ cho xong học cày” làm lời đề từ cho truyện ngắn “Đồng xanh”, nhà văn Ngô Khắc Tài bày tỏ tâm thế thong dong của người dân quê khi còn có một nơi chốn để trở về. Bằng lời văn dung dị, lối sử dụng phương ngữ tự nhiên, thành thục, tác giả đã kể một câu chuyện diễn ra trong một không gian làng mạc miền Tây Nam bộ thời hiện đại nhưng vẫn còn đó những con người chân quê gắn bó với đất đai, đồng ruộng. Cuộc sống tịnh tiến lên hiện đại, sự thay đổi, biến đổi của nhiều người dân quê, nhất là người trẻ là lẽ đương nhiên. Nhưng may thay đâu đó ruộng đất bỏ hoang, ở Tây Nam bộ, ở đất An Giang vẫn còn đó những cánh đồng xanh bốn mùa lúa ngô trù phú, vẫn còn đó hương vị, cảnh sắc thanh bình, yên ả của nơi đã nuôi nấng bao thế hệ con người trưởng thành chọn ở lại hay cất bước ra đi...

“Hội xì gà” là một truyện ngắn đề tài đương đại. Với giọng văn “tưng tửng” đầy dí dỏm, nhà văn Trần Nhã Thụy đã vào vai một số nhân vật xưng “Tôi” để kể những câu chuyện về các nhân vật có tính cách, công việc và đời sống riêng nhưng họ có mối liên hệ với nhau bởi cùng thuộc Hội xì gà – một hội nhóm dành cho số ít người trong xã hội thể hiện những thú vui, sức mạnh, đẳng cấp của sự giàu có và thượng lưu... Nhưng họ có thực sự cùng chung đam mê hút xì gà, có thực sự giàu sang và phú quý?

"Xuân về trên mắt đá" xoay quanh câu chuyện cuộc đời của ké Ma Thàng, người đàn ông già nhất vùng thung lũng Bá Thưng, cũng là người có công khai sinh, gây dựng vùng đất này, được mọi người coi như thổ địa sống. Ông Ma Thàng cũng đồng thời mang trong lòng một bi kịch, một nỗi buồn sâu nặng mà ông muốn chôn dấu. Nhưng càng về cuối đời thì câu chuyện cũ càng trỗi dậy như vò xé tâm can. Mọi chuyện chỉ bắt đầu hé lộ khi cháu nội của ông - Siều - phát hiện ra chiếc vòng bạc mà ông Ma Thàng giấu kín trong chiếc chăn cũ kỹ. Siều quyết tâm tìm hiểu bí mật về chiếc vòng, cũng là để hóa giải căn bệnh buồn bã kỳ lạ của tất cả những con người ở vùng Bá Thưng...

Truyện kể về những tên làng, tên đất, tên sông vùng cuối sông Thu Bồn đất Quảng. Chợ đầu mối Bàn Thạch, bến sông Bàn Thạch là nơi giao thương hàng hóa vùng đồng bằng, biển và rừng, cũng là đầu mối nguồn hàng từ ghe bầu tận Bình Thuận ra. Rồi những bạn ghe bầu giỏi hát bội. Những đoàn cải lương, thời trước chiến tranh vào đoạn ác liệt… Bà Hợi - vốn là cô gái nhan sắc vùng đất này, bỏ nhà theo một kép hát cải lương, có bầu rồi sinh con trong nỗi ê chề, đơn độc, suýt sản hậu, sinh tật nói lịu. Bà làm nghề bán muối dạo mưu sinh. Nhân vật của hơn nửa thế kỷ trước, qua chiến tranh, ly loạn, qua bao vật đổi sao dời, vừa thực vừa lẩn khuất vào dân gian, những nhớ quên, hồi ức, những chuyện kể, câu hát, ca dao…

Em và Tuấn tình cờ gặp nhau trên một chuyến xe về thăm nhà. Em chứng kiến cảnh Tuấn bị cơn co giật rồi phải vào viện cấp cứu. Định mệnh đã sắp đặt khiến hai người gặp lại nhau lần thứ 2 và em bước vào cuộc đời của Tuấn, bước vào ngôi nhà có những linh hồn người lính. Từ tâm lý tò mò của tuổi trẻ, em hiểu hơn về tính cách, tâm tư, tình cảm trong con người Tuấn. Em chứng kiến nỗi đau đớn cả thể xác và tinh thần của người thương bệnh binh. Vết thương chiến tranh và sự hi sinh của đồng đội đã hành hạ Tuấn bao năm. Có lẽ xuất phát từ tình thương và sự cảm mến tâm hồn, tính cách của Tuấn mà em đã nảy sinh tình cảm với anh. Nhưng vì di chứng chiến tranh trong cơ thể mà Tuấn đã từ chối em và bỏ đi. Sau 10 năm kiên trì tìm kiếm hai vợ chồng em mới tìm được thông tin của Tuấn...

Truyện ngắn "Thần cây thị" có cấu trúc xuyên không của quá khứ và hiện tại, trong đó tâm điểm là những mối tình không thỏa nguyện, không có cái kết đẹp. Mối tình được kể ở thời hiện tại là của Dim với Dương. Mối tình được kể ở thì quá khứ là của người lính với cô Cung nữ. Dim là một cô gái đã có gia đình, nhưng chồng cô lại ngoại tình. Tình cờ cô gặp được Dương-một người đàn ông có trái tim ấm nóng, ân cần quan tâm chăm sóc cô. Dim rất muốn buông bỏ, phá tung mọi thứ để đến với Dương, nhưng dường như những phép tắc lễ giáo đã ngăn cản cô. Còn người lính ít nhiều mang tâm lý tự ti, chỉ thầm yêu trộm nhớ cô Cung nữ mà không dám tỏ bày. Người lính và Cung nữ đã hóa mình vào cây thị, vào cỏ cây, tượng đá để tiếp tục nuôi dưỡng những khát khao chờ đợi...

Câu chuyện xoay quanh nhân vật Thào, một thanh niên người Mông quyết tâm lập nghiệp với nghề nuôi cá hồi bằng nguồn nước suối trên vùng rẻo cao của quê hương. Bên cạnh việc khắc họa hoài bão đẹp của Thào, tác giả cũng đi sâu vào những khó khăn, trở ngại, vất vả và cả những thất bại trên bước đường lập nghiệp của nhân vật...

Ở “Những buổi chiều màu cam”, chúng ta có thể thấy một cuộc vật lộn mưu sinh của những thanh niên tỉnh lẻ giữa thành phố lớn. Ở đó có sự chênh vênh giữa mơ ước và hiện thực, những rạn nứt trong gia đình. Tuy nhiên, đậm nét hơn cả có lẽ vẫn là câu chuyện về cái chết. Không phải là một cái chết bình thường mà là một vụ tự sát. Có người từng nói chỉ có thông qua hình thức tự sát, thì chết mới được coi là “hành động” chứ không còn là một trạng thái. Nhưng đó cũng chính là hành động cực đoan sẽ ngay lập tức cắt lìa chủ thể ra khỏi bối cảnh có thể đưa ra lý do và khả năng chất vất xa hơn. Với Ẩn, nhân vật trong “Những buổi chiều màu cam” cũng không phải là một ngoại lệ...

Câu chuyện về ký ức chiến tranh vùng Nam Trung bộ với những chi tiết khốc liệt và những cuộc đời, những thân phận phụ nữ đáng thương. Nhân vật tôi – một người lính cộng sản nằm vùng đã chứng kiến cuộc sống của người dân ở đây. Anh trở thành con nuôi của má, một người phụ nữ kham khổ, một mình nuôi cô con gái tên Liên. Sau cuộc chiến, má đi Mỹ theo người nhà nhưng được một thời gian, má lại về quê. Má không thể rời xa mảnh vườn, không thể rời bỏ quê hương. Liên – con gái má sau những năm tháng dạy học, đã chọn chùa làm nơi cô nương tựa cửa Phật, sống lặng lẽ đến cuối đời. Câu chuyện gợi nỗi cảm thương bởi sự lặng lẽ, đơn chiếc, buồn buồn...

Qua hình ảnh những bông hoa gạo đỏ và tuổi thơ của hai chị em cùng cha khác mẹ, tác giả đã kể một câu chuyện với âm điệu bảng lảng buồn thương. Quê nghèo, gánh nặng cơm áo và những cay nghiệt ngăn trở tình người - Cuộc đời nhân vật Thương là một chuỗi những bất hạnh khi mẹ mất sớm, lớn lên với những ký ức đòn roi của người mẹ kế cạn tình và sớm phải bước vào cuộc mưu sinh nơi phố thị. Tác giả đã xây dựng một mẫu nhân vật với hoàn cảnh rất dễ sa ngã nhưng có tâm hồn đầy nghị lực cùng những ký ức đẹp nâng đỡ vượt lên bao cám dỗ của cuộc sống nơi phồn hoa đô hội. Chúng ta đã thấy được trái tim đầy nhân hậu của nhân vật Thương khi tha thứ và dang rộng vòng tay với những người thân lẽ ra đáng trách như người cha, đứa em gái khác mẹ hay người mẹ kế cay nghiệt. Tạm biệt hoa gạo, tạm biệt một thời ấu thơ đầy khó nhọc và cay đắng, giã biệt một quá khứ lắm đau buồn nhưng ký ức vẫn mãi là điểm tựa để nhân vật bước tiếp, bước tới với niềm tin, dẫu cuộc đời vẫn còn đó những bội bạc nhân tâm.

Cây cũng như con người, có cuộc đời của nó. Cây trong truyện được trồng để tưởng nhớ cô Nụ, người phụ nữ bị giặc Pháp giết hại. Dường như hình bóng của cô Nụ đã hóa thân vào cái cây, trở thành một phần không thể thiếu của xóm làng. Cái cây trở thành nhân chứng lịch sử, chứng kiến đổi thay của đất nước qua chiến tranh, trở thành nơi đặt niềm tin của con gái cô Nụ, nơi tâm tình của cháu gái cô Nụ. Ba người phụ nữ, ba thế hệ trong một gia đình gắn kết với nhau xung quanh cái cây. Với nhân vật tôi, cây không chỉ là vật vô tri, vô giác mà cũng đầy cảm xúc, biết lắng nghe, an ủi nỗi đau như một con người...

Nhân vật trong truyện là Bảo - bộ đội và Quế - cô giáo. Tình yêu giữa hai người nảy nở khi Bảo ra quân đi tìm việc làm. Và, cái kết quả “một đêm” đã xảy ra, trước lúc hai người chia tay khi Bảo bất ngờ nhận tin mẹ ốm nặng, đang hấp hối, anh phải gấp gáp trở về quê hương. Rồi muốn làm vui lòng mẹ trước lúc bà lâm chung, Bảo đồng ý cưới một cô gái không hề quen biết, không hề yêu thương. Tuy nhiên, trong suốt nhiều năm sau đó, Bảo phải sống bên người vợ “không yêu”, dư dả tiền của, nhưng tính tình quá quắt, chua ngoa. Cái gì đến cũng phải đến. Vợ chồng Bảo chia tay sau bao năm chung sống không hạnh phúc. Như chim sổ lồng, Bảo quyết định quay trở lại chốn xưa tìm người yêu cũ. Quế là người phụ nữ tuyệt vời. Cô bất chấp dư luận để nuôi con, dù chưa một ngày làm vợ. Quế không nhận lời yêu ai, vì cô hiểu mình hơn ai hết. Cô không thể sống hạnh phúc bên bất cứ người đàn ông nào, khi trong lòng không thể quên được Bảo. Quế đã chờ đợi để nuôi hoài một hình ảnh đẹp của quá khứ, chứ không phải nuôi một hy vọng sẽ có ngày Bảo trở lại.

Theo Bách khoa toàn thư Wikipedia, Đặng Ma La là nhân vật lịch sử hiển hách đã tỏa sáng tài trí khi mới 13 tuổi trong Khoa thi Đình năm Đinh Mùi (1247), thời vua Trần Thái Tông. Sau khi đỗ Thám Hoa, ông ra làm quan, trải qua hai đời vua, được phong tước Vinh lộc đại phu. Nhà văn đã viết về danh nhân đất Việt bằng bút pháp hiện thực huyền ảo, để người đọc, người nghe hiểu hơn về cuộc đời của Đặng Ma La, qua đó trả lời những câu hỏi nóng bỏng hôm nay. Nhà văn sử dụng bút pháp hiện thực huyền ảo để xây dựng cuộc gặp gỡ, đối thoại giữa nhân vật Thuân và hồn thiêng của Thám hoa Đặng Ma La. Qua đó không chỉ tái hiện, lý giải xuất thân của vị Thám hoa này với con đường lập nghiệp đầy gian khó của ông, mà còn kín đáo mỉa mai, phê phán một thói xấu cố hữu của người Việt: Đó là ghen ghét, đố kỵ, dốt nát, lười biếng nhưng vẫn muốn chiếm lấy danh lợi bằng thủ đoạn, hiềm khích người tài năng hơn…

Nghề rèn là một nghề nặng nhọc, vất vả, công phu và trải qua nhiều công đoạn mới sản xuất ra những sản phẩm hữu ích. Chính vì vất vả như vậy nên nghề rèn thường được những người đàn ông khỏe mạnh thực hiện, truyền dạy cho con cháu. Nhưng người giữ gìn lò rèn nổi tiếng của làng Chợ Dừa lại là một người phụ nữ. Từ những vui buồn trong cuộc đời bà, tác giả dẫn dắt người đọc, người nghe đến với thăng trầm của một làng nghề truyền thống bên dòng sông Trầu. Làng rèn đã bao năm nhộn nhịp tiếng búa, tiếng bễ lò rèn, tiếng cười nói rộn ràng của người thợ hăng say làm ra dụng cụ lao động, sản xuất trên cánh đồng. Thế nhưng, cuộc sống phát triển, những máy móc hiện đại thay thế dụng cụ truyền thống khiến làng nghề chết dần. Để lưu giữ nghề xưa, người con dâu ông Tám Lìn phải phiêu bạt tứ xứ rèn dao kiếm sống. Ông Tám Lìn, một người thợ rèn tài ba cũng trở thành người lái đò. Thế nhưng, trong lòng ông Tám Lìn cũng như con, cháu vẫn âm ỉ một ngọn lửa nghề. Hình ảnh đứa bé 10 tuổi, con trai của Tình tập quai búa bên bễ than cuối câu truyện thắp lên sức sống của nghề rèn...

Nhân vật chính của chuyện không có tên mà chỉ danh xưng là lão. Nhà lão gần biên giới Việt - Lào, vùng đất ngày càng đổi thay nhờ sự phát triển kinh tế, buôn bán giữa hai nước. Ngày mừng nghỉ hưu non, lão mừng lắm khi được ông bạn kết nghĩa bên Lào tặng cho con gấu ngựa. Con gấu to như con bò, không phải để nuôi làm cảnh mà để lấy mật. Con gấu giúp lão thu lợi hàng trăm triệu đồng mỗi lần lấy mật. Nhưng rồi chính con gấu đã khiến lão chết thật ghê sợ, một cái kết thê thảm cho kẻ gây tội ác cho động vật...

Ông Thiều, một người lính từng vào sinh ra tử, nay trở về thời bình đã cùng con chó Luca trông nom nhà vườn cho con trai ông, bắt đầu từ khi khu nhà vườn chỉ là mảnh đất vài nghìn mét hoang sơ bên sông. Đến khi nhà vườn quy hoạch khang trang cũng là lúc Luca già đi, hai chân sau của Luca bị liệt và đôi mắt trở nên mù lòa. Thủy, con trai ông Thiều có ý định kết thúc cuộc sống Luca bằng một viên đạn và nhờ ông Thiều thực hiện. Điều ấy khiến người cha nổi giận. Bước ngoặt của truyện xuất hiện khi Luca gặp Vàng, một con chó cái xinh đẹp lạc từ đâu đến khu vườn. Và điều kỳ lạ xảy ra, Luca hồi phục sức khỏe từng ngày, tuy chân vẫn liệt, mắt vẫn lòa nhưng nó đã ăn uống trở lại, vui cùng người bạn mới. Chỉ đến khi con Vàng trúng dịch và không qua khỏi Luca mới thực sự suy sụp hoàn toàn. Trong những giây phút tàn lụi cuối cùng, Luca vẫn cố lết ra để chết bên mộ của Vàng tơ...

Truyện ngắn “Bên dòng Nậm Nà” được xem là sáng tác nổi trội trong cuộc đời cầm bút của tác giả thuộc thế hệ nhà giáo “khai sơn phá thạch” của nền giáo dục mới, được cử lên công tác tại các vùng núi Việt Bắc, Đông Bắc và Tây Bắc vào năm 1959, cách đây đã hơn 60 năm. Có thể nói truyện ngắn này đã phát huy đầy đủ những thế mạnh trong ngòi bút của tác giả Vũ Dương Quỹ, với nhiều năm tháng đằm mình trong nhịp sống, nhịp lao động và cuộc chiến đấu giữ đất, giữ làng ở một bản làng vùng cao Tây Bắc. Câu chuyện về ba thế hệ trong một gia đình theo cách mạng, về tình đất, tình người Mường Hạ đã được kể bằng những trang văn thấm đẫm hiểu biết, niềm gắn bó và lòng mến yêu với con người, phong thổ nơi đây. “Bên dòng Nậm Nà” đã đủ đầy dáng dấp của một tác phẩm văn học hoàn chỉnh cả về nội dung và nghệ thuật, vừa tràn trề tư liệu một vùng đất cách mạng, vừa chuyển tải một cách xúc động câu chuyện thân phận con người với những đoạn tả cảnh, đặc tả tâm lý kỳ công, rung động. Đó thực sự là những trang văn đong đầy tài năng và cả tấm lòng.

Anh lính Chamette sau khi giải ngũ đã trở thành người thợ quét rác tại thành Paris, chuyên quét dọn các xưởng thủ công. Anh sống nghèo nàn, thiếu thốn trong một căn phòng chật chội mà anh gọi là một “cái hang nhẵn như chùi”. Nhưng trong anh không bao giờ quên những kỷ niệm đẹp đẽ với Suzanne, cô bé mà anh đã có những tháng ngày chăm sóc lênh đênh trên biển trong chuyến đi từ Mexico về Pháp. Và rồi bất ngờ sao, khi rất nhiều năm sau, anh gặp lại Susie (tên thân mật của Suzanne) trong bối cảnh chẳng lấy gì làm vui, cô đứng trên thành cầu sông Seine như muốn chuẩn bị quyên sinh. Anh đưa cô về căn phòng chật hẹp nghèo nàn của mình 5 ngày, sắp xếp mọi chuyện để cô làm lành với người yêu. Trước khi chia tay, Suzanne nhắc lại kỷ niệm ngày xưa, muốn được ai đó tặng bông hồng vàng để mang về hạnh phúc mãi mãi cho cô. Bắt đầu từ đây, Chamette bắt tay vào một cuộc trường kỳ gian khổ, đãi bụi ở những hiệu kim hoàn để lấy vàng, anh muốn đánh thành một bông hồng vàng nhò tặng cho Suzanne...

Nhân vật chính của truyện là Mệ - con gái của viên quan nhỏ dòng dõi Hoàng gia mưu đồ sự nghiệp cứu nước, vợ của một liệt sĩ kháng Pháp, bản thân làm nghề chèo đò chở bao chiến sĩ bộ đội qua sông suốt hai thời kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, một người mẹ Việt Nam anh hùng nhưng không hề được ghi công, sống lặng lẽ, nghèo khổ như hạt cát giữa biển khơi. Mệ cũng là pho sử sống của bến Chềm, vùng đất hai huyện. Cuộc đời của Mệ thật buồn, thật cô đơn, chịu nhiều thiệt thòi gắn với dòng sông, con đò, với những biến thiên dài, từ thời Cần Vương, qua đánh Pháp, đánh Mỹ. Những đóng góp của Mệ, những đau khổ của mệ, nỗi cô đơn, cũng như sự ra đi của Mệ lặng thầm như một dòng sông.

Truyện ngắn đưa người đọc, người nghe như đang đi vào không gian rừng núi thăm thẳm với những sắc màu thanh âm, mùi vị độc đáo. Đó là một “ngoại cảnh” đặc sắc thường ít xuất hiện trong văn xuôi đương đại. Truyện ngắn được viết bằng ngôn ngữ tinh túy, chắt lọc, văn phong giàu xúc cảm, lối viết tự sự, thấm đẫm nhân văn. Nhà văn dẫn chúng ta đến vùng núi Phja Kháo, nơi có gia đình người chiến sĩ công an Lý Thàng. Qua từng trang viết nhẹ nhàng mà sâu sắc, nhà văn khắc họa hình tượng người chiến sĩ công an hy sinh dũng cảm, giữ gìn cánh rừng gỗ sưa quý hiếm, giữ lại văn hóa của dân tộc, bởi vì: “Gỗ sưa đỏ trên núi Phja Kháo là cây mang hồn thiêng của núi rừng và là linh hồn của mỗi người dân trong vùng...”

Truyện ngắn viết về Hoàng Cao Khải, một nhân vật có thật trong lịch sử. Vẫn với văn phong thường thấy, tác giả khiến người đọc bước vào thế giới của những mơ hồ mộng mị của nhân vật chính. Hoàng Cao Khải lớn lên trong nỗi hoài nghi về người cha ruột của mình. Sau cùng, nhân vật chính cũng có được câu trả lời nhưng lại không muốn tin đó là sự thật, nhất khi cha ruột của ông là một kẻ chống lại triều đình. Xuyên suốt tác phẩm có thể nhặt ra một vài sự kiện chính như thăm miếu Mai Thánh, thành lập đội Tuần Cảnh, trở thành Phó vương Bắc Kỳ… nhưng về cơ bản, “Sinh ra từ mưa” vẫn là những dòng suy nghĩ miên man của nhân vật Hoàng Cao Khải: giữa chối từ và chấp nhận, giữa khao khát muốn khẳng định một điều gì đó và sự côi cút, lạc loài…

Nhân vật Huyên trong câu chuyện đi tìm rừng xưa cũng là tìm một thời tuổi trẻ của mình. 10 năm sau khi chiến tranh kết thúc, Huyên cũng như bao thanh niên thành thị tuổi trẻ háo hức về các vùng quê để xây dựng lại quê hương. Cô bén duyên với chàng trai tên Rừng Đước có biệt danh là Tazan. Hoàn cảnh đẩy đưa, Huyên cùng gia đình vượt biên qua Mỹ và mấy chục năm sau cô mới trở lại quê hương. Con trai của Huyên với Đước là Hoài Lâm giờ là một kĩ sư nông nghiệp tham gia dự án phục hồi rừng ngập mặn Cần Giờ. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chất độc da cam của đế quốc Mỹ đã hủy hoại biết bao rừng cây, gây ra di chứng chiến tranh cho hàng vạn người dân Việt Nam. Nhưng sự sống thì luôn mãnh liệt, thiên nhiên thật diệu kỳ, chỉ vài chục năm thôi rừng đước lại hồi sinh. Tiến sĩ lâm nghiệp Hoài Lâm, kết quả của mối duyên tình giữa Huyên và Đước chính là mầm cây sẽ gây dựng lại khu rừng mới...

Truyện ngắn “Áo vải” được in lần đầu trên tuần báo Truyền bá, số 170, ra ngày 29/03/1945, cách đây gần 80 năm, đã bộc lộ cái nhìn thiện cảm đầy trân trọng của Nam Cao đối với “người nhà quê”. Lấy bối cảnh một gia đình nhà buôn từ thành phố Cảng tản cư về làng quê tránh bom đạn chiến tranh, một cách đầy tự nhiên, chân thật, qua những biến cố bất ngờ và đau thương của số phận nhân vật, truyện ngắn lần tìm lại những nét đẹp trong bản chất và ứng xử của con người nông thôn. Nghèo khó phải đi ở cho nhà giàu, chị Sen, tức chị Thiêm vì thương cô Ngọc bị anh trai, chị dâu bạc đãi mà cứu giúp, che chở. Trong hoàn cảnh không lấy gì làm dư giả, anh chị Thiêm vẫn sẵn sàng giang tay nuôi nấng hai con của cô Ngọc. Kể cả khi hai đứa trẻ về lại thành phố rồi sinh lòng phụ bạc những ân nhân của mình, chị Thiêm vẫn thương yêu và cưu mang khi gặp lại chúng trong hoàn cảnh khốn khó. Không phân biệt sang hèn, giàu nghèo, nghĩa tình con người sáng lên qua những trang văn viết về “những người nhà quê chỉ mặc áo vải suốt đời, nhưng còn đáng trọng bằng mười kẻ mặc lụa là gấm vóc”...

Câu chuyện dẫn dắt người đọc, người nghe đến với gia đình bà cô trong một tình huống khá éo le: người cô được trả về nhà sau những ngày điều trị ở bệnh viện, không còn hy vọng nữa. Không khí u ám bao quanh ngôi nhà, lây lan sang cảm xúc đau xót, bất lực của người em trai, người cháu gái… Duy nhất chỉ có ông chồng, với vẻ lạnh lùng, vô cảm và cứng nhắc, không quan tâm đến những gì đang diễn ra. Ông đang sắp đặt cho sự ra đi của vợ. Chúng ta có cảm giác bức bối, ngột ngạt bởi không khí ấy và cả thái độ của người chồng. Nhưng, thật bất ngờ, khi Liên – đứa cháu nội của người cô trở về thì mọi việc thay đổi... Hình ảnh chiếc mũ có thêu hai chứ “Điền Hương” là nút thắt thú vị. Đó là câu hỏi mà nhân vât tôi băn khoăn đi tìm...

Truyện ngắn lấy bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ. Cả bốn cô gái canh gác kho quân nhu giữa đại ngàn Trường Sơn đều mắc căn bệnh mà khoa học gọi là Histeria - một thứ bệnh rối loạn thần kinh mất cân bằng tâm lý. Chỉ có Thảo, nhân vật nữ chính trong truyện là người duy nhất không mắc bệnh. Cô chỉ biết buồn tủi, xót thương cho các chị của mình. Và rồi cả 4 người con gái trong trắng ấy đều ngã xuống sau một trận đánh mà chưa một lần kịp yêu ai. Người duy nhất sót lại của rừng cười được trở về thành phố và vào học năm thứ nhất khoa Văn. Nhưng Thảo đã không còn vẻ đẹp căng tràn sức sống với mái tóc mượt dài chấm gót như ngày nào, thay vào đó là thân hình gày gò với mái tóc xơ xác. Thành, người yêu của Thảo ngày càng trở nên xa cách với cô dù đã chờ đợi đến ngày Thảo trở về. Thảo muốn giải phóng cho Thành nên đã nghĩ ra cách hàng ngày tự gửi thư cho mình để Thành nghĩ rằng Thảo có người yêu mới. Sự kiện Thành kết hôn với người con gái khác đã đẩy bi kịch của Thảo lên đỉnh điểm. Cô vượt qua được những tháng ngày gian khổ ác liệt ở Trường Sơn nhưng lại mắc căn bệnh của chính những đồng đội ngày xưa ngay giữa thời bình...

Tiếng hát lau sậy là tiếng hát buồn của người đàn bà đẹp, tài hoa, khao khát tự do và tình yêu; khao khát được cống hiến giá trị nghệ thuật. Đó còn là tiếng lòng của con người nói chung luôn mong muốn vươn tới thứ tuyệt đích nhất của đời sống: là tự do, là tình yêu, là quyền được thể hiện mình, quyền được cống hiến tài năng, được sáng tạo. Cái đẹp phải được ươm mầm. Cái đẹp phải có môi trường cho nó phát triển. Cái đẹp phải được trân trọng, nâng niu, giữ gìn. Cái đẹp có quyền được hưởng hạnh phúc. Song, ở đây, cái đẹp bị vùi dập. Tiếng hát chỉ dám cất lên ở bờ lau, bãi sậy, cánh đồng, khúc sông, bến nước…

Truyện ngắn đưa chúng ta trở về đất nước Việt Nam đầu thế kỉ XVI, khi triều đình nhà Lê rối ren, các vua Lê ăn chơi xa đọa, khởi nghĩa nông dân nổ ra khắp nơi. Nhân vật tôi của câu chuyện, người nông dân tên Nguyên Hải vừa là nạn nhân vừa là chứng nhân của thời đại. Cuộc sống gia đình ông quá khổ cực. Hàng ngày được ăn để còn sống đã là hạnh phúc của gia đình Nguyễn Hải. Và cũng như hàng trăm, hàng ngàn người nông dân khác đang bế tắc, Nguyễn Hải bị đưa đẩy tham gia cuộc khởi nghĩa do Trần Cảo phát động. Với những người nông dân như Nguyễn Hải, việc tham gia khởi nghĩa đơn giản là được ăn và hy vọng có điều gì đó thay đổi. Cuộc khởi nghĩa do những người nông dân nghèo khổ cả đời chỉ biết cầm cái cày, cái liềm nhanh chóng thất bại và Nguyễn Hải quay trở về nhà của mình...

“Đường chợ gánh gồng” là một truyện ngắn nhắc nhớ nhiều hoài niệm. Bước vào không gian của tác phẩm, dường như ta được trở về với thuở ấu thơ, với những năm tháng còn có bà. “Bà” trong kí ức của nhân vật “tôi” vừa có nét riêng, vừa phảng phất những đặc điểm thường thấy của nhiều người phụ nữ đã quen với vất vả, hi sinh, quen với thiệt thòi, tủi phận. Bà của nhân vật “tôi” không thơm thơm mùi trầu mà ngày ngày quanh quẩn bán gà, bán vịt. Bà không kể chuyện cổ tích nhưng vẫn gắn với chuyện ngày xửa ngày xưa, chuyện nhuộm răng, gội đầu. Bà có những nỗi khổ tâm riêng mà kể cả khi nhắm mắt xuôi tay vẫn chưa được con cháu thấu hiểu, cảm thông...

Truyện ngắn mang đến những cảm giác ấm áp, xúc động về tình người, về sự đồng cảm, đồng điệu giữa những tâm hồn yêu văn chương nghệ thuật, có cả những bao dung, tha thứ cho những lầm lạc mà bất cứ ai trong chúng ta cũng có thể một đôi lần mắc phải trong cuộc đời.

Nhà văn Nguyễn Đức Hạnh tâm sự rằng ông có một giấc mơ kỳ lạ “ở Hội Lim rất đông các nghệ sĩ tụ hội. Mỗi nghệ sĩ đều ôm một cây hoa đẹp lạ kỳ. Đó là hoa Huê tình – cây hoa bản mệnh của những người nghệ sĩ đích thực. Có một kẻ vừa hát oang oang trên sân khấu, chỉ thấy giọng khỏe mà không thấy cảm xúc gì. Hát xong ngụp lặn dưới hồ mà gào thét trả cây huê tình cho ta….”. Giấc mơ đó đã gợi cho ông cảm hứng viết truyện ngắn này. Có thể thấy nhân vật Hắn trong truyện ngắn này từ đầu tới cuối luôn khao khát tìm kiếm, và bằng mọi cách để có được bông hoa Huê tình của mình - bông hoa như một biểu tượng cho tài năng, vinh quang, và danh vọng. Quá trình kiếm tìm trái tim hắn nặng trĩu tham sân si, lòng hắn luôn thèm khát những bông hoa Huê tình của nhiều nghệ sĩ danh tiếng. Hắn không từ mọi thủ đoạn để đạt cho được chữ Danh, từ tham ô một số tiền lớn của đoàn quan họ, dùng pháp thuật Ấn Độ để thu các hoa Huê tình của nghệ sĩ khác về mình, đến việc cưới một cô gái mù hát hay - con gái của một nghệ sĩ… để người con gái đó nhường lại hoa Huê tình của cô cho hắn….

Trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ cứu nước, hàng vạn người lính đã hi sinh để mang lại độc lập, hòa bình cho đất nước. Với những người lính còn sống, ngày đồng đội hi sinh mãi mãi khắc ghi trong trái tim họ. Dịp giỗ các anh là dịp những người cựu chiến binh tưởng nhớ người đã khuất, gặp gỡ bạn bè, đồng đội năm xưa. Truyện ngắn được kể lại qua lời của nhân vật tôi khi dự đám giỗ một người đồng đội. Và bất ngờ khi chính người tưởng rằng đã mất làm giỗ cho mình. Điều tưởng rằng khó tin nhưng thực ra lại không hề hiếm ở nước ta thời kỳ hậu chiến...

Truyện ngắn gây ấn tượng và sự xúc động cho người đọc, người nghe chính là mong ước chính đáng của nhân vật chính - Lam Anh, cô hiến tạng cho ngành y, cứu những mạng người, mà theo cô đó là một việc cần làm. Nhân vật Lam Anh là một người cá tính và khảng khái với cuộc đời. Cô thích tự do, thích bầu trời và những cung đường lạ. Xuất phát từ những trăn trở khi chứng kiến nhiều hoàn cảnh thương tâm, họ có thể là bất cứ ai trong cuộc đời, khiếm khuyết một phần cơ thể để rồi bất hạnh giáng xuống đầu những đứa trẻ tội nghiệp. Hình dung những đứa trẻ bơ vơ, cha hoặc mẹ chúng thoi thóp từng hơi thở yếu ớt chờ một phép màu. Và chúng ta sẽ là một phép màu cho một phần cơ thể chưa hoàn hảo của ai đó...

Trần Thị Tú Ngọc sinh ra và lớn lên khi đất nước đã bước vào hòa bình. Tiếng đàn trong truyện ngắn từ chỗ tìm được sự đồng cảm và sẻ chia của một con người, đã làm được những điều lớn lao hơn, có ý nghĩa xã hội rộng lớn hơn khi nghệ sĩ chơi đàn tổ chức một buổi biểu diễn để gây quỹ ủng hộ những em bé có hoàn cảnh khó khăn trong thành phố. Người nghệ sĩ ấy không mưu cầu sự nổi tiếng hay tạo vinh quang cho bản thân, khi anh đến và khi anh rời đi đều lặng lẽ. Nhưng rồi, một cái kết mở ở cuối truyện cho người đọc nhiều hy vọng về sự gắn bó đồng điệu giữa hai tâm hồn giàu lòng nhân ái. Những tiếng đàn mang theo nó vẻ đẹp tâm hồn của người chơi đàn và từ đó lan tỏa những năng lượng tích cực đến mọi người xung quanh. Khi mỗi chúng ta được xúc động trước âm nhạc, điều đó cũng đồng nghĩa với việc cái chân, thiện, mỹ thêm một lần đến gần hơn với mỗi con người.

Nhà văn Đỗ Phấn, một người bạn thân tình của tác giả đã dành một lời bình cho truyện ngắn Sợi dây đàn thất lạc: “Dù cho tác giả tâm sự rằng đây là một câu chuyện có thật thì ta vẫn dễ dàng nhận thấy một phẩm tính văn chương hồn hậu trong trẻo, thứ đã thiếu vắng rất lâu trong văn học Việt hôm nay... Câu chuyện với một cấu trúc đơn giản, tuyến tính được kể với giọng chậm rãi, ngậm ngùi như những nốt nhạc thong thả, gieo vào tâm trí bất cứ ai đã từng sống qua những tháng năm chiến tranh vệ quốc... Nó như muôn ngàn câu chuyện thời chiến được nhìn với ánh mắt trẻ thơ trong trẻo và rung động sâu sắc. Nó chính là những góc khuất thường nhật của cả một thời gian dài trong chiến tranh. Chiến tranh mang lại rất nhiều đau thương, mất mát, nhưng ở một góc nhìn văn nghệ mà cụ thể là âm nhạc, ta mới thấy những mất mát lớn đến không ngờ. Mất mát ước mơ của cả người còn sống và người đã mất. May mắn thay, ước mơ vẫn còn nằm trọn vẹn trong kí ức của một lớp người đã trải qua như một tài sản vĩnh cửu để lại cho cháu con”.

Bằng giọng kể bình tĩnh, khúc chiết, liền mạch, tác giả Quyên Gavoye dẫn dắt người đọc, người nghe đi vào ngóc ngách câu chuyện gia đình với những niềm đau ngậm ngùi, khuất khúc. Ở đó ta thấy được cả tình thương và sự lạnh băng của nhân tâm, những số phận con người không vẹn tròn hạnh phúc. Vòng tròn bất hạnh, khổ đau, cô độc quẩn quanh tiếp diễn ấy chính là hiện thực cuộc sống. Đằng sau bề mặt bình yên là những con sóng dữ chực chờ nhấn chìm con người ngộp thở trong biển đời tàn nhẫn, khắc nghiệt. Thiên truyện nhức nhối cái nhìn về đồng tiền, về sự nông cạn, ích kỷ, lối sống trên tiền, thực dụng đã mặc nhiên được xã hội chấp nhận và coi như lẽ thường tình. Tình thương, lòng tốt vô điều kiện không những đã trở thành cổ tích mà còn bị xem như lạc thời, không tưởng, ngớ ngẩn trong nhịp sống nơi người người đổ xô, giành giật, tích cóp lấy lợi lộc cho riêng mình. Nhân tâm trở nên yếu thế, bị đè bẹp, xúc xiểm và có lúc đã bị axit sự đời bào mòn đến mỏi mòn, suy kiệt.

Một câu chuyện thú vị về những góc khuất, nỗi niềm trăn trở, tâm tư tình cảm của nghề giúp việc. Nhân vật chính của truyện là Hà hấp. Hà hấp chả có gì đặc biệt, và công việc Ô sin của cô sẽ yên bình diễn ra nếu không có việc tằng tịu với ông chủ đã ngoài 70 tuổi. Ngoài đời, nếu sự việc này xảy ra thì sẽ có 2 phương án: một là Hà hấp bị đánh bầm dập đuổi đi, hai là Hà hấp chiếm luôn vị trí bà chủ nhà. Cái kết của chuyện khá bất ngờ khi vợ chồng ông Liên, bà Hương và Hà hấp chung sống hòa bình cùng nhau. Một cái kết bất ngờ mà lại rất nhân văn khi mẹ con Hà hấp được đôi vợ chồng già đón nhận.

Truyện kể về một nữ thanh niên xung phong ở một binh trạm. Điều day dứt và ám ảnh chúng ta chính là sự giằng xé nội tâm nhân vật này khi cô không dám trao thân, gửi phận cho người yêu trước khi anh vào mặt trận. Cô đấu tranh với anh, với chính cô để giữ gìn đến ngày cưới. Nhưng, oái ăm thay, cay đắng thay, người lính ấy đã hy sinh, người yêu cô đã nằm lại chiến trường với lời hứa không bao giờ thực hiện được. Cô đau đớn, ân hận, giằng xé tâm can. Và cũng từ đó, nơi chiến trường ác liệt, cô thay đổi. Cô chứng kiến những người lính trẻ măng tơ chưa biết sự đời là gì vì chưa trở thành đàn ông. Họ ra trận và sẽ không bao giờ trở lại. Họ đi vào cái chết một cách trinh trắng. Cô nghĩ, hãy cho họ trở thành đàn ông trước khi vào trận. Dẫu có hy sinh, cũng với tư thế một người đàn ông. Và từ đó, đêm đêm, cô trao tình thương cho các chàng lính trẻ. Ngày qua ngày, làm sao kể hết được bao nhiêu đêm, bao nhiêu lần, bao nhiêu chàng trai được hưởng tình yêu thương, hiến dâng của cô, và họ đã trở thành đàn ông như thế...

Nhân vật Thùng được nhà văn chú tâm khắc họa là một người đàn ông cục cằn, thô lỗ, nghiện rượu và ghen tuông. Một motip cũng khá quen thuộc khi khắc họa chân dung người đàn ông vùng cao với những bi kịch gia đình: cuộc sống nghèo khó, ít học, đi kèm văn hóa đấm đá, bạo hành. Song khác với nhiều truyện ngắn chỉ nói về những bi kịch người vợ bị hành hạ, ở truyện ngắn này nhà văn Cao Duy Sơn lý giải cặn kẽ nguyên nhân sâu xa nỗi bất hạnh hôn nhân của gia đình Thùng. Nhà văn dụng công xây dựng nhân vật Thùng: hết mực yêu vợ, thương con, cũng từng là một người tử tế, biết cư xử, biết phân biệt tốt, xấu…. nhưng vì sao lại trở nên cục cằn, thô lỗ, rượu chè và luôn sống trong ngờ vực, thiếu tự tin... Ghen tuông quả thực hết sức nguy hiểm, nó như một thứ bệnh, hay nọc độc gặm nhấm, khiến con người trở nên điên khùng, dễ đưa đến những hành động mất kiểm soát. Sự việc được đẩy lên cao trào khi Thùng chứng kiến sự phản bội của vợ và anh ta thiêu trụi ngôi nhà. Thùng nhìn ra những hạn chế của mình nhưng quá muộn, anh ta không vượt lên được bằng sự tha thứ, bao dung. Cuộc sống hôn nhân của anh ta nặng nề và bế tắc với lỗi lầm của người vợ. Đến một ngày, người vợ không chịu được, đã tự bỏ ra đi...

Truyện ngắn “Cửa Phật hoa mai nở” của nhà văn Hoàng Thế Sinh xoay quanh nhân vật chính là Mai Xưa, một bác sĩ sản. Nàng đã nhận nuôi một bé gái khi mẹ bé qua đời, còn người cha phải lên đường ra trận. Trong bối cảnh mọi người chưa có cái nhìn cởi mở về mẹ đơn thân, Mai Xưa trải qua nhiều lận đận. Một phần vì vất vả nuôi con khi chưa một lần sinh nở, một phần vì tình duyên lắm mối mà chẳng đi đến đâu… Nhân vật Mai Xưa cũng được tác giả xây dựng một cách sinh động. Nàng không đóng khung trong kiểu nhân vật tròn trịa, mẫu mực mà vẫn có nét ngây thơ, hồn nhiên, thậm chí có chút cả tin. Có lẽ chính vì vậy, Mai Xưa mới ít đau khổ vì ái tình và vẫn tin vào ái tình...

Một câu chuyện tình yêu được tác giả đề cập ngay từ những dòng đầu tiên. Chỉ có điều, tình yêu trong truyện ngắn này không xảy ra ở một nơi bình thường, mà ở một hòn đảo cách xa đất liền. Hoa - cô thanh niên xung phong, và Kha - anh bộ đội, theo tiếng gọi của quê hương, cùng đến với đảo, cùng có những năm tháng sống, công tác trên đảo, và cả hai cùng yêu đảo như chính quê hương mình. Họ đã “bén duyên” và yêu nhau. Tình yêu của hai người đã giúp họ vượt qua tất cả mọi khó khăn, trở ngại của cuộc sống... Đặc biệt, khi Kha hết hạn nghĩa vụ quân sự, được trở về đất liền, anh phải đứng trước hai sự lựa chọn: Ở lại đảo cùng Hoa xây dựng cuộc sống dài lâu, hay trở về đất liền...?

Truyện ngắn có đề tài về cuộc sống đời thường, tình cảm đời thường nhưng được tác giả thể hiện qua một câu chuyên mang phong cách giả tưởng. Khi mà dân số quá đông, thành phố chỉ tiếp nhận người trẻ tuổi, còn người già phải ở ngoài thành phố. Và một cuộc thi đấu trở thành lằn ranh để quyết định ai sẽ được trở lại thành phố. Nhân vật chính của chuyện là ông lão đã nhiều tuổi nhưng vẫn quyết tâm tập luyện chăm chỉ để được tham gia thi với ước vọng vào thành phố gặp gỡ con cháu. Lẫn trong những giọt mồ hôi của ông, nước mắt của bà là nỗi nhớ mong con cháu, là tình cảm ruột thịt. Ông đã chiến thắng cuộc thi nhưng cuối cùng không vào thành phố mà quay trở lại với người vợ yêu khi bà bị bệnh Alzhemer. Lắng đọng trong lòng người đọc, người nghe là trăn trở về tình cảm gia đình trong cuộc sống hiện đại hôm nay. Trong thành phố, ngoài thành phố chỉ là một hình ảnh thể hiện khoảng cách của người già với thế hệ con cháu của mình. Biết bao người vì cuộc sống cơm áo, gạo tiền, bận rộn công việc, bận rộn vui chơi mà ít liên hệ, ít quan tâm tới cha mẹ già ở nhà, ở quê. Đó là tâm tư, nỗi buồn của không ít người già hiện nay. Cái cha mẹ cần đâu chỉ có cuộc sống vật chất mà chính là tình cảm của con cháu...

Mạch truyện được diễn biến xoay quanh cuộc trò chuyện giữa cô phóng viên Á Châu và một lính biệt kích đã giải nghệ. Cuộc trò chuyện ấy, đồng thời là một cuộc phỏng vấn, mà thực chất hơn nữa, có thể xem là sự truy vấn đến cùng để tìm ra chân lý, tìm ra sự thực lịch sử. Sự truy vấn của cô phóng viên càng lúc càng dồn tay cựu biệt kích vào đường cùng và đẩy kịch tính của truyện lên đến đỉnh điểm... Truyện khép lại với một kết thúc mở: Sinh mạng của cô phóng viên đang bị đe dọa. Cô có thể bị hạ sát bởi biết quá nhiều bí mật. Thực ra cô gái hoàn toàn có thể cảm thấy sự nguy hiểm rình rập mình, nhưng hành trình đi tìm chân lý của cô chính là cuộc đấu tranh đến cùng giữa cái thiện và cái ác một cách quyết liệt, không khoan nhượng. Sự dũng cảm ấy đáng để mỗi chúng ta phải trân trọng và khâm phục....

Viết về người lính năm xưa nhưng tác giả Nguyễn Tham Thiện Kế không kể về những trận chiến đấu, mất mát, hi sinh mà lựa chọn đề tài một chuyến đi bắt lính đào ngũ. Những ai trốn lính hay trốn nghĩa vụ quân sự là một tội không hề nhỏ. Họ bị kỉ luật quân sự, bị coi là hèn nhát và khiến gia đình, họ hàng xấu hổ. Với một đề tài có phần nghiêm túc, nặng nề như vậy nhưng tác giả lại viết với giọng văn khá hóm hỉnh. Hóm hỉnh từ danh xưng gã, hắn hay trong nhiều chi tiết của quá trình về bắt lính đào ngũ. Hai người đồng đội từng chia nhau miếng cháy giờ “gã” lại phải đi bắt “hắn”. Mà “hắn” trốn về quê không phải vì hèn nhát mà để dự đám cưới chạy. Bắt đồng đội trong ngày cưới thật đúng là một nhiệm vụ không hề thoải mái tí nào. Hắn càng dở khóc, dở cười không dám nói thật nhiệm vụ khi mọi người nồng nhiệt đón tiếp anh lính được cử về mừng cưới đồng đội. Chỉ có hai người trong cuộc là “gã” và “hắn” mới hiểu rõ sự việc mà thôi...

Truyện ngắn “Tuyết đào” mở ra trước mắt chúng ta về một mùa xuân vùng cao tươi đẹp, với thiên nhiên hũng vĩ, với cảnh sắc gợi cảm giác yên bình. Mùa xuân là mùa đẹp nhất ở vùng cao, đó là mùa những bông đào rừng bung phun sắc đỏ kiêu hãnh, rực rỡ đến mê hoặc. Mùa xuân cũng là mùa tình yêu. Những trai, gái bản theo sắc hoa trải dài hai bên đường núi, theo tiếng sáo, tiếng khèn mà tìm đến bạn lòng... Tác giả tô đậm không gian ấy để nói về câu chuyện tình của Tủa và So. Sẽ có những người thỏa nguyện đường yêu, ăn đời ở kiếp với nhau, sinh con dưới một mái ấm yên bình. Nhưng cũng rất nhiều mối tình dang dở, để thương, để nhớ cả một đời... Mối tình của Tủa và So đẹp như một bông hoa đào mới hé, nhưng cũng sớm rụng rơi vào sự tuyệt vọng, chia lìa. Xuân đến, hoa nở, xuân qua, hoa tàn... đấy là quy luật của tạo hóa. Hy vọng và đợi chờ, thủy chung gìn giữ cho tình yêu luôn thắm đỏ như đóa hoa đào, dù đã bị số phận đẩy đến sự ly biệt, phải chăng đấy là mẫu số chung của tình yêu vĩnh cửu? Gần hết một cuộc đời, lão Tủa đi tìm người yêu, rồi khi không tìm nữa thì lão trồng những cây tuyết đào để thắp lên những tia hy vọng, những lời nguyện cầu nồng ấm. Việc lão Tủa bỏ đảo hoa đào ra đi cũng là để bảo vệ sự vẹn nguyên của tâm hồn, tình yêu trước những phút nổi loạn của “bản năng”...

Từ trước đến nay không ít tác phẩm văn học đề cập chuyện dì ghẻ - con chồng, và thường để lại trong độc giả những sự ấm ức, bức bối về tình cảm mà dì ghẻ dành cho con chồng. Nhưng ở truyện ngắn “Tí tách mưa xuân” của nhà văn Nguyễn Hương Duyên, đọng lại trong lòng độc giả lại là sự ấm áp, cái ấm áp đó đến từ một dì ghẻ bao dung và độ lượng. Anh-người đàn ông có vợ qua đời từ sớm, một mình nuôi con gái trưởng thành. Đến khi Anh được một người phụ nữ yêu thương chăm sóc, chia sẻ buồn vui thì cô con gái lại kịch liệt phản đối. Anh đã bước ra khỏi ngôi nhà do mình gây dựng nên để nhường lại cho vợ chồng cô con gái. Trải qua nhiều thử thách, trong đó có cả những lần đối mặt giữa sự sống và cái chết, cô con gái mới dần hiểu được nỗi lòng của người cha, tình cảm của người mẹ kế và cũng là nhận thức đầy đủ hơn về đạo lý làm người. Như những giọt mưa xuân cứ tí tách rơi thấm dần vào đất, tình cảm của người mẹ kế này cũng vậy. Chị lặng lẽ chăm sóc, yêu thương Anh mà không hề đòi hỏi, không một lời than trách, không một lời oán hận… mặc dù đứa con riêng không ít lần hỗn xược, vô lễ với chị, không chấp nhận chị như một thành viên trong gia đình. Truyện đã thành công trong việc diễn tả diễn biến tâm lý nhân vật, đặc biệt là nhân vật người cha. Xung đột nội tâm luôn giằng xé. Ở anh luôn tồn tại mâu thuẫn: vừa yêu thương, vừa tức giận con gái; vừa hy vọng, chờ đợi, vừa ra vẻ dửng dưng; vừa muốn mắng mỏ con lại vừa như sợ con đau lòng…

“Có hẹn với mùa xuân” của tác giả Phương Huyền không quá đặc sắc về cốt truyện hay kỹ thuật viết. Truyện ngắn giống như một màn đối thoại không đầu, không cuối giữa Miên và anh hướng dẫn viên du lịch. Giữa bối cảnh tuyết rơi ở nước Nhật xa xôi, không lạ khi hai con người cùng quê hương có thể sát lại gần nhau, chia sẻ những điều mà có lẽ với cả bạn bè thân thiết nhất họ cũng chưa từng tâm sự. Cũng chính trong cuộc trò chuyện không đầu, không cuối ấy, hai người tình cờ tìm ra câu trả lời cho những băn khoăn, day dứt ở trong lòng. Với Miên, đó là dũng khí đối diện với mối tình tan vỡ. Còn với anh hướng dẫn viên, đó là quyết định đưa mẹ nuôi về Việt Nam ăn Tết. Họ có thể sẽ đi những chuyến bay khác nhau để về nước nhưng đều hướng tới một mùa xuân ấm áp, đoàn viên và trọn vẹn – một mùa xuân không lặng lẽ gặm nhấm nỗi cô đơn mà là để trưởng thành, để quan tâm nhiều hơn tới những người còn ở bên cạnh mình. Giản dị, mộc mạc mà ấm áp, “Có hẹn với mùa xuân” đem đến một cái kết có hậu, làm đẹp lòng nhiều độc giả.

Qua cuộc gặp gỡ, trò chuyện giữa ông Sơn và Liu, một khách buôn người Hoa, không gian và thời gian được quay trở lại mấy chục năm trước, khi ông Sơn và ông Liu là hai người lính đối đầu nhau trong cuộc chiến biên giới Việt Trung. Mấy chục năm sau, hai người cựu binh lại trở thành đối tác làm ăn. Gặp lại nhau sau nhiều năm, hai người không khỏi nhớ lại những kỉ niệm xưa trên chiến trường. Những mất mát, hi sinh, lòng vị tha của người lính Việt Nam được thể hiện qua lời kể của ông Sơn và ông Liu. Dù những trận chiến đấu trong quá khứ không được tác giả viết quá nhiều nhưng đã thể hiện được hình ảnh cao đẹp của người lính Việt Nam chiến đấu, hi sinh để bảo vệ Tổ quốc. Tác giả giành nhiều đất cho những thay đổi của đất nước, mối quan hệ của hai đất nước, hai dân tộc sau trận chiến.

“Vùng xanh” gây ấn tượng với nhân vật chính tên Sâm. Sâm là cô gái mang suy nghĩ “yêu rồi cưới” nhưng điều đó cũng chẳng phải là tấm vé đảm bảo cho hạnh phúc gia đình. Có những điều khi yêu đương người ta không nhận ra sự xô lệch nhưng hôn nhân lại như một chiếc kính hiển vi, soi rõ và thậm chí khuếch đại khuyết điểm của từng người. Giống như một câu nói vui: “Tình yêu là đi từ lúc chứa chan đến lúc chán chưa”, hôn nhân khiến người ta ngỡ ngàng với cảnh đồng sàng dị mộng, nhìn mãi, ngắm mãi mà không thấy nét nào của người đã từng làm mình đắm say. Sâm cũng không phải là một ngoại lệ. Tuy nhiên, cô may mắn hơn khi trong khoảng thời gian xa chồng vì dịch bệnh Covid 19, cô chợt nhận ra chính mình cũng có lúc vô tâm, ích kỉ trong gia đình này. Khép lại bằng một cái kết có hậu, “Vùng xanh” hẳn sẽ khiến nhiều người thấy ấm áp. Tác phẩm cũng nhắc nhở một cách nhẹ nhàng về sự sẻ chia trong đời sống vợ chồng, điều mà nếu thiếu đi, ta chỉ còn là những người lạ chung nhà mà thôi.

Là một cây bút chuyên viết về đề tài người phụ nữ, tác giả Vũ Thị Huyền Trang thường đi sâu khai thác đời sống nội tâm nhân vật với nhiều cung bậc phức tạp, rối ren. Truyện của chị thường có nét u buồn: buồn thương thân, buồn thiệt phận, buồn vì kiếp đàn bà “trót sinh ra thế biết là tại đâu”. Chính vì vậy, với những ai đã quen biết Vũ Thị Huyền Trang, “Cưới nhau vào mùa xuân” là tác phẩm hiếm hoi của chị có màu sắc tươi sáng với cái kết có hậu.

Nhân vật chính của truyện là một tên trộm két sắt với bàn tay vàng và bộ đồ nghề có một không hai. Gã chưa bao giờ thất bại trong các phi vụ lớn và luôn có những mánh lới để qua mắt cảnh sát. Như bao người khác Jimmy nuôi mộng rửa tay gác kiếm, làm ăn chân chính khi mắc lưới tình. Nhưng cuộc đời éo le ở chỗ chính vào lúc đỉnh điểm khát khao sắp thành hiện thực, Jimmy lại phải giở ngón nghề cũ để cứu nguy cho cháu bé, con chị gái của vợ sắp cưới. Đứng trước tình thế nguy khốn, cùng với bàn tay tài hoa thì lương tri con người trong tên trộm được kích hoạt. Gã đã hành động kịp thời mà không màng tới việc quá khứ cố che giấu bấy lâu nay của gã có nguy cơ bị lộ tẩy. Và như cởi được gánh nặng đè nén tâm can, Jimmy sẵn sàng cúi đầu nhận tội, đối mặt với hình phạt đích đáng cho các phi vụ trộm két sắt ngân hàng trước đó. Nhưng bất ngờ thay, và cũng vỡ òa trong một cử chỉ đẹp đến ngỡ ngàng mà nhà văn O.Henry đã trao cho nhân vật người chánh thanh tra trực tiếp nhận nhiệm vụ bắt giữ tên trộm khi đã có đầy đủ chứng cứ trong tay. Một truyện ngắn mà cái kết đã chạm và thỏa được ý nguyện của độc giả.

Truyện ngắn mang phong cách dã sử khi đưa chúng ta trở lại không gian xưa dưới thời phong kiến loạn lạc. Người dân, nhất là người phụ nữ chịu nhiều cực khổ, họ không làm chủ được số phận của mình. Nhân vật Trúc Nhã chính là một nạn nhân của xã hội xưa. Là người con gái xinh đẹp, đang tuổi đôi mươi, Trúc Nhã bị ép làm thiếp tên Đinh Phiệt, tuần phủ Quy Nhơn. Để cứu người yêu, Vi Thượng đã đến cậy nhờ huynh đệ kết nghĩa là Lía cứu giúp. Nhưng ai ngờ Lía vì tham luyến sắc đẹp của Trúc Nhã mà hãm hại Vi Thượng. Cuối cùng, trải qua biến cố thăng trầm, Vi Thượng và Trúc Nhã đã đoàn tụ cùng nhau trong niềm hạnh phúc. Với đề tài tình yêu đôi lứa, truyện ngắn mang lại nhiều cảm xúc cho người đọc, người nghe. Chúng ta vui sướng trước hạnh phúc lứa đôi của Vi Thượng và Trúc Nhã, phẫn uất trước hành động cướp đoạt dân nữ của bọn tham quan ô lại, kinh ngạc và giận dữ vì sự phản bội của Lía...

Có thể nói, Bản Hảu xa xôi là hành trình của những cuộc tìm kiếm. Mặc cảm vì mắc bệnh phong, ông Kẹn bỏ nhà ra đi. Không nỡ để ông cô đơn chống chọi với bệnh tật, bà Kẹn đã để con gái ở nhà một mình rồi lên đường tìm chồng. Không lâu sau, Son cũng đi tìm bố mẹ. Lình lại đi tìm Son. Song nếu như vợ tìm chồng, con tìm cha mẹ xuất phát từ tình cảm gia đình máu mủ ruột rà thì việc Lình tìm Son lại đến từ tình yêu, sự sẻ chia. Thiết nghĩ, chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ cảm động, vì Lình đã vượt qua nỗi sợ hãi của bản thân, sự kỳ thị của bà con dân bản, sự ngăn cản của cha mẹ để đến với Son. Nhưng cảm động hơn, lớn lao hơn chính là việc Lình tình nguyện ở lại bản Hảu để cùng sống, cùng làm việc, giúp đỡ bà con nơi đây và đặc biệt là dạy chữ cho trẻ em. Bản Hảu xa xôi, nhưng thật ra không xa, nó thật gần trong tâm tưởng, trong ý nghĩ, trong tình cảm của những con người có trái tim nồng ấm, biết hy sinh, cống hiến vì người khác...

Văn chương luôn đồng hành cùng nỗi đau của con người, biết cúi xuống tận cùng để lắng nghe những buồn thương của bao số phận. Người phụ nữ mang tên Hảo trong truyện ngắn của Vũ Đảm là một số phận như thế. Tên chị là Hảo nhưng cuộc đời của chị lại không được suôn sẻ, tốt đẹp như nhiều người. Vừa là gái lỡ thì lại vừa xấu, chị Hảo bị lừa tình rồi bị phụ bạc, người tình bỏ lại chị cùng giọt máu trong bụng đang lớn dần từng ngày. Chị Hảo bị giằng xé giữa hai lựa chọn: giữ đứa trẻ lại hay bỏ đi. Sau cùng, mặc cho những người thân trong gia đình, cụ thể là các anh trai quyết liệt phản đối, bắt phải bỏ cái thai, Hảo vẫn quyết định giữ lại đứa trẻ và vùng chạy khỏi phòng hút điều hòa. May mắn cho Hảo khi cuộc đời luôn có những người tốt bụng, sẵn sàng mở vòng tay để giúp đỡ chị một cách vô tư. Nhưng những lòng tốt như vậy đôi khi cũng không thể kéo dài được mãi, Hảo cuối cùng cũng bị đẩy ra đường khi sắp đến ngày sinh nở. Và sự lựa chọn cuối cùng của chị là vẫn phải trở về nhà, chấp nhận mọi búa rìu sẵn sàng đổ xuống đầu. Thật bất ngờ khi các anh trai của Hảo không nhiếc mắng gì, lại giao cho Hảo nhiệm vụ kéo dài sự sống của ông ngoại để phục vụ cho những mưu đồ chính trị của họ. Và điều bất ngờ lớn nhất là câu nói cuối cùng của ông ngoại trước khi lìa đời, đã khuyên Hảo kiếm lấy một đứa con để nương tựa lúc về già, điều ấy như một đảm bảo vàng cho sự an toàn của Hảo, ngược lại hẳn với ý định ban đầu của các anh trai bắt Hảo phải bỏ thai. Kịch tính của truyện được đẩy lên tột độ khi ông ngoại trút hơi thở cuối cùng cũng là lúc Hảo trở dạ trong cơn xúc động nghẹn ngào, và tiếng khóc chào đời của đứa trẻ cũng đồng thời vang lên trong chính căn phòng của ông ngoại.

Câu chuyện bắt đầu từ chiếc đồng hồ của người đã khuất và hành xử của nhân vật Hắn với người yêu của người bạn đã hy sinh. Hành xử của Hắn thể hiện nhân cách hắn. Hắn đã không một lần trung thực với lời hứa với người đã khuất, không một lần trung thực với người yêu của bạn, sau là vợ của hắn. Hắn đã phải trả giá đắt cho sự thiếu trung thực đó của mình. Tác giả sử dụng bút pháp hiện thực huyền ảo trong câu chuyện. Nó được miêu tả giống như những giấc mộng du, những giấc mơ nửa hư, nửa thực, dằn vặt, ám ảnh hắn không để cho hắn sống thanh thản...

Truyện lấy bối cảnh ở một khu phố ven sông Hồng. Ở đó, có sự giao thoa giữa phố và làng, giữa đô thị và nông thôn. Nhà cửa mọc san sát, che kín những khoảng trời, người xe tấp nập qua lại. Men theo lối mòn đi xuống sông sẽ gặp bãi ngô, vườn cải và con sông bốn mùa đỏ nước. Truyện có hai chi tiết đột phá tạo nên cao trào, gây xúc động mạnh với người đọc. Sản phụ bị nhiễm cô vít được chỉ định mổ gấp và Vân, vợ của Hùng phải mổ đẻ vì kiệt sức. Hùng là bác sĩ trực tiếp mổ bắt con cho sản phụ bị “cô vít”. Anh dùng chính bức ảnh siêu âm 4D của con gái để cầu xin sản phụ giúp đỡ mình. Cả hai đều bị ranh giới của sự sống và cái chết dồn đuổi. Nếu anh trễ một giây hoặc người mẹ bỏ cuộc sớm một giây, tất cả sẽ là dấu chấm hết cho một hành trình gian khổ. Người mẹ đã giúp Hùng tìm thấy ánh sáng cho đứa trẻ. Một cuộc vượt cạn cân não và ngoạn mục. Người mẹ đã trao lại sự sống, đặt trọn tình yêu và tâm sức vào đứa con bé bỏng. Ở đâu đó, sự sống vẫn âm thầm nảy sinh, bình thản đi qua đại dịch. Kết truyện… mùa xuân về bên bờ bãi, một không khí Tết trầm ấm tràn ra phố, len lỏi vào lòng người. Màn sương ẩm mịn bị xé tan bởi “tiếng gõ cửa” nhiệm màu. Tất cả cùng vào một khung hình đẹp. Sự hội tụ của những khát vọng sống bình dị đã xua đi cái giá lạnh của mùa đông, nỗi buồn của chia ly, dấy lên những hi vọng mới trong ngày mới. Một câu chuyện đẹp với bức thông điệp nhân văn.

Trên bối cảnh thị xã tỉnh lẻ nước Nga, buồn tẻ và lạnh giá, nhà văn kể cho chúng ta nghe một câu chuyện giản dị mà ấm lòng. Người Trung úy hải quân trẻ tuổi dùng những ngày phép ngắn ngủi trở về thăm người cha già yêu dấu nhưng về tới ga tàu quê nhà mới hay tin ông đã mất cách đó một tháng. Anh đau lòng tới mức chỉ định đi ngang qua ngôi nhà tuổi thơ mà không định ghé lại. Ni-cô–lai hẳn sẽ rời đi với một cõi lòng tan nát nếu như không có cử chỉ níu chân của người thiếu phụ từ thành phố về mượn địa điểm sơ tán ngay ở nhà anh. Qua bức thư Ni-cô–lai gửi cho người cha già mà ông chưa kịp đọc, cô đã hiểu rõ ngọn nguồn câu chuyện, nỗi niềm và quyết định lặng lẽ sửa soạn, chuẩn bị mọi thứ, tái hiện lại không khí gia đình để đón người lính thủy trở về nhà, và không quên nói với anh những lời ấm áp như dành cho người thân. Nhờ cử chỉ đẹp đẽ đó, người Trung úy hải quân được sống lại không khí ấm áp quen thuộc mà vơi bớt nỗi đau mất cha. Khi lá thư anh viết dọc đường đến tay người thiếu phụ, cô đã không nỡ phủ nhận sự lầm tưởng của anh rằng hai người đã từng gặp nhau nhiều năm về trước. Đúng là họ đã gặp nhau, nhưng là gặp gỡ trong chiều sâu cao thượng của tâm hồn, từ một khoảnh khắc đáng nhớ của thời chiến...

Cùng với sự phát triển của mạng Intener, những năm gần đây xuất hiện một nghề mới là nghề làm Youtuber, được hiểu là những người chuyên làm nhiệm vụ sáng tạo, sản xuất các nội dung dưới dạng video rồi chia sẻ trên nền tảng youtube. Những video youtube thường xoay quanh nhiều chủ đề khác nhau về cuộc sống thường ngày, chia sẻ các quan điểm khác nhau về những vấn đề của xã hội. Có lẽ lúc ban đầu những người quay và tung các clip lên mạng xã hội chỉ mang tính giải trí vui vui. Nhưng rồi dần dần, nhiều người thấy việc này thu hút được đông đảo người xem và có thể kinh doanh, kiếm tiền. Vậy là nghề Youtuber ra đời. Nghe ra việc chỉ quay clip rồi tung lên mạng kiếm tiền có vẻ đơn giản. Nhưng đằng sau nghề nghiệp này không hề dễ như nhiều người nghĩ. Nhân vật Mậu cũng chính là một người kiếm tiền từ nghề Youtober. Với giọng nói truyền cảm, ước mơ làm người lan tỏa khi gửi những thông điệp tích cực hoặc độc đáo tới công chúng - Mậu bỏ việc tại tập đoàn đa cấp để làm Youtuber. Với sự giúp đỡ của Hậu Lê mon, công việc của Mậu lên như diều gặp gió, thu nhập khủng khiến cô vợ phải kinh ngạc. Nhưng rồi những mặt trái của mạng xã hội xuất hiện, Mậu trở thành đối tượng công kích của những người bỏ tiền xem clip của anh. Không nghe theo lời khuyên của Hậu Lê mon, Mậu làm mất lòng cư dân mạng và cuối cùng thất bại. Trong lúc đó thì 2 tay phụ tá từng giúp việc cho Mậu lại ăn lên, làm ra...

Với cách viết bình thản, chậm rãi, truyện ngắn “Hai người cha” của nhà văn Lê Văn Thảo mang lại cho người đọc, người nghe cảm giác đây là một câu chuyện với chất liệu có thực ở đời thường. Hoàn toàn có thể, bởi trong chiến tranh không hiếm những hoàn cảnh thân phận con người như vậy, nhưng ngòi bút nhà văn không nặng về kể lể nguyên cớ, nỗi niềm hay giăng mắc sự khó xử thường tình. Qua lời cậu bé tìm cha, thuật lại bao vất vả, khó nhọc cuộc ngóng đợi của người mẹ và cảnh đời tuổi thơ côi cút tội nghiệp, nhà văn không chỉ gợi nỗi cảm thương về nông nỗi cảnh đời cậu bé mồ côi mẹ, thất lạc cha bơ vơ phiêu dạt mà còn khắc họa hình ảnh nỗi đau, nỗi cô độc của người lính cả đời trận mạc, vợ con đều đã mất trong chiến tranh. Cậu bé nhận nhầm cha. Người lính biết rõ điều đó nhưng ông tự nhủ cứ tạm nhận cậu làm con, cưu mang cậu cho đến ngày tìm được người cha thực sự. Hai mảnh đời khuyết thiếu đã nương tựa vào nhau, tình thân được chắt chiu vun đắp qua những năm tháng sau chiến tranh còn vô vàn khó nhọc, vất vả. Cho đến khi người lính tìm được người cha thật sự của cậu bé, nay đã trưởng thành...

Ngôn ngữ đẹp, giàu chất thơ, giàu chất liên tưởng so sánh, chuyển tải được vẻ đẹp của thiên nhiên và vẻ đẹp của con người. Nghe xong truyện, thính giả nhắm mắt lại và mường tượng ra bức tranh đẹp, nhưng buồn, phác họa nỗi niềm của con người tự nhiên, khi họ ý thức được tiếng gọi của bản ngã, sống hết mình với bản ngã...

Truyện ngắn “Lính cứu hỏa” kể về một mối tình đẹp của người lính tên Quân và cô gái tên Miên, dẫu gặp nghịch cảnh éo le nhưng ở họ vẫn toát lên những tia hy vọng tốt đẹp. Người lính đã chấp nhận số phận khi bị thương nặng, anh quyết định xa rời người yêu bởi anh biết rằng, Miên sẽ đau khổ suốt đời. Và Miên, cô gái ấy đã phải chọn lựa, bên cạnh bố bị thương trong trận hỏa hoạn ấy hay bên cạnh người yêu? Cô đưa bố vào Sài Gòn chữa bệnh và tìm cách gặp người yêu, cô còn cẩn thận gửi lại một chiếc vali đầy kỷ vật của hai người cho hàng xóm cũ, phòng khi Quân trở về tìm cô. Tình cảm mãnh liệt, âm ỉ của Miên khiến chúng ta cảm động, trân trọng. Nghề lính cứu hỏa vốn gặp nhiều nguy hiểm, bất trắc và thiệt thòi trong chuyện tình cảm nhưng may mắn thay, Quân – người lính cứu hỏa đã gặp được người con gái có tình yêu sâu sắc - một cô gái can đảm và mạnh mẽ, biết vượt qua những thử thách để chờ mong bến bờ yêu thương. Câu chuyện về Miên và Quân tiếp thêm cho chúng ta niềm tin yêu, hy vọng vào những điều tốt đẹp phía trước, dẫu cuộc đời có lúc thử thách, chông gai…

Cái đẹp hình thể của nhân vật Ly Ly trong truyện ngắn “ Đêm tái sinh” là điều cần thiết cho sự nghiệp người mẫu của cô. Nhưng mặt trái của phẫu thuật thẩm mỹ để tìm đến cái đẹp hình thể của Ly Ly đã phải trả giá bằng sự đau đớn tuyệt vọng. Thật may mắn, Ly Ly đã gặp cô bạn gái một cách tình cờ. Chính cô bạn gái đã hiến tặng cho Ly Ly thứ cô cần. Xuyên suốt truyện ngắn là thông điệp mà tác giả Tâm An muốn gửi đến độc giả, hãy yêu thương, trân trọng thân thể mình, bởi cái đẹp của người phụ nữ, xét cho cùng vẫn là cái đẹp sâu thẳm trong tâm hồn.

Với nhan đề “Một phiên tòa”, người đọc tưởng rằng tác giả Huy Phạm sẽ đi thẳng vào câu chuyện hôn nhân tan vỡ, mỗi người mỗi ngả, sau đó mới thuật lại nguồn cơn. Tuy nhiên, người viết lại chậm rãi kể lại từ đầu, tua lại những thước phim quay chậm về những ngày tháng êm đềm của anh Hai và chị Tiên: một cuộc hôn nhân bình thường, vợ chồng buôn bán qua ngày, con cái không có, cứ quanh quẩn sống với nhau hết năm này qua năm khác. Mọi chuyện chỉ thay đổi khi anh Hai mê cờ tướng đến độ quên giờ ra chợ phụ vợ bán buôn… “Một phiên tòa” khép lại bằng một cái kết có hậu, duyên dáng như chính câu chuyện ra tòa mà lại chẳng ly hôn được của hai nhân vật trong truyện ngắn này.

Bác sĩ Trần là một người thành công trên sự nghiệp nhưng cuộc sống thì lại thất bại. Xét về chuyên môn, bác sĩ Trần cũng bình thường nhưng làm việc ở một thành phố nhỏ nên ông chiếm được một vị trí quan trọng. Bác sĩ Trần kiếm được nhiều tiền, thỏa mãn ham mê tiền bạc của mình. Thế nhưng, một cơ ngơi khang trang với một công việc béo bở được mọi người coi trọng với bác sĩ Trần là chưa đủ. Ông thấy mình vẫn chưa kiếm được một người phụ nữ đẹp. Với bác sĩ Trần, đời sống vật chất không thiếu nhưng đời sống tinh thần thì quá nghèo nàn. Tất cả những thiếu thốn về cuộc sống tinh thần, những áp lực kiếm tiền, tình cảm, công việc khiến tâm lý bác sĩ Trần bất ổn và ông trút hết bức bối vào chú lợn Bob, vật nuôi của mình. Bob trở thành bịch cát để ông ta xả stress sau một ngày căng thẳng. Và cuối cùng bác sĩ Trần đã phải trả giá cho hành động của mình...

Câu chuyện xoay quanh đời sống của một gia đình gồm 3 người (bố, mẹ và con gái) ở một vùng thung lũng khá khép kín. Từ nhiều đời qua, các thế hệ ông cha của gia đình ấy sống bằng nghề canh tác sài thục, coi cây sài thục là một điều thiêng liêng, gắn với niềm tôn kính tổ tiên. Cả gia tộc quanh năm suốt tháng trọn đời chỉ ăn những món làm từ sài thục. Nhưng cho đến thế hệ hiện tại, thì bà mẹ là người đầu tiên bày tỏ sự phản đối về việc độc canh sài thục, bất chấp sự giận dữ của ông chồng. Bà chấp nhận bị chồng đánh đập nhiều lần, nhưng dứt khoát không động vào món sài thục nữa, mà tự mình chế biến các món ăn rau, dưa khác, dù rất sơ sài. Khi sự độc đoán, vũ phu của người chồng lên đến đỉnh điểm, bà phải bỏ nhà ra đi, nhưng không quên nhắn lại với con gái về nương rau mà bà đã trồng trong khe núi, là nguồn thực phẩm đề phòng trường hợp mất mùa sài thục. Quả nhiên năm đó sài thục không thu hoạch được gì, và hai bố con chỉ còn một sự lựa chọn duy nhất là nương rau và lúa mì của mẹ để lại, nếu không muốn bị chết đói...

Truyện ngắn là những mảnh kí ức lẫn lộn đan xen giữa những cơn trở dạ của cô gái tên Dịu. Chiến tranh đã kết thúc nhưng nỗi đau chiến tranh vẫn còn đó trong cuộc đời Dịu. Cha Dịu tham gia chiến trường chống Mỹ và bị nhiễm chất độc da cam. Di chứng đến đời thứ 3 mới thấy khi đứa bé trong bụng Dịu bị dị tật. Ngay từ những ngày ấu thơ, những cơn điên dại vì vết thương chiến tranh của cha đã ám ảnh Dịu. Và giờ đây khi cô mang thai thì nỗi đau đó càng đau nhức...

Sự sáng tạo của nhà văn trước tiên thể hiện qua việc lựa chọn nhân vật kể chuyện trong truyện ngắn này. Đó là chú chó Fidel, một loài chó cảnh đặc trưng của nước Đức. Chú chó được mô tả đúng như đặc tính vốn có: thân thiện, tình cảm và cũng rất hồn nhiên, dí dỏm trong cách cảm nhận những thay đổi trong sinh hoạt, lối sống của gia đình chủ nhân thời giãn cách xã hội. Từ chỗ vui mừng vì được làm việc và học tập ở nhà, họ đã chuyển sang những cảm xúc không lấy gì làm dễ chịu, ông bố bắt đầu bỏ bê bản thân và phát phì, cô con gái lớn bắt đầu làm những việc vô vị để giết thời gian, cậu út thì khóc lóc đòi đi học, giấy vệ sinh thì hết nhẵn... Hai tháng giãn cách xã hội khiến cuộc sống gia đình chủ nhân chú chó Fidel thực sự đảo lộn. Bên cạnh đó là những chuyện dở khóc dở cười như dịch vụ cho thuê chó để cư dân được đi dạo một cách hợp pháp, việc không ai dám mở những gói hàng giao đến vì sợ lây nhiễm Covid, những cuộc hẹn hò khi đi đổ rác hay tình trạng béo phì, da cớm nắng, nổi mụn do ít hoạt động và đeo khẩu trang liên tục...

"Áo choàng của Chúa” - truyện ngắn gây tò mò ngay từ nhan đề. Độc giả có thể lập tức liên tưởng đến câu chuyện về những bí tích tôn giáo. Tuy nhiên, tác giả lại mở ra một câu chuyện dường như không liên quan: số phận của một người đàn bà lưu lạc. Mất tích từ khi còn trẻ, bác của nhân vật “tôi” đột ngột trở về thị trấn, khiến nhịp sống bình thường trở nên xáo trộn. Những mảnh kí ức lộn xộn, chập chờn – một thứ kí ức không đáng tin của một người sống mà như đã chết khiến người đọc buộc phải kiên nhẫn lắp ghép… Dường như không thể phân biệt hư thực. Mọi thứ cứ đan xen vào nhau, tạo thành một màn sương mù, khiến người đọc càng đi sâu càng hoang mang, càng mơ hồ. Phải chăng chính lúc ấy, ta cũng cầu mong nhìn thấy tấm áo choàng của Chúa – như một cứu chuộc cho thứ tội lỗi mà mình đang gánh trên vai...

Truyện ngắn lấy bối cảnh từ những trận lũ lịch sử, gây nhiều thiệt hại lớn về người và của xảy ra ở các tỉnh miền Trung. Thành là chiến sĩ công an, ngay từ khi được điều chuyển về làm Trưởng công an xã, đã thể hiện phẩm chất cao quý của người chiến sĩ công an nhân dân, sống tình cảm, gần gũi, luôn sẵn lòng giúp đỡ nhân dân. Trận lũ ống, lũ quét có một không hai bất thần ập đến, đã vùi lấp tất cả nhà cửa ở bản A Bưng. Trong trận lũ ấy, Thành bất chấp mọi hiểm nguy, lao ra giữa dòng nước chảy xiết để cứu sống vợ và ba con của Hồ Mân đang cận kề với cái chết, trong khi Hồ Mân vắng nhà. Thành bị dòng nước cuốn trôi khi tiếp tục ứng cứu những người dân trong bản bị mất tích. Sự hy sinh của Thành khiến mọi người dân trong bản xúc động, thức tỉnh và cảm hóa những người như Hồ Mân, nhắc nhở anh ta phải biết sống, làm ăn chân chính ngay chính trên quê hương mình.

"Báo thù" là tác phẩm trong Tập truyện ngắn “Báo thù” của nhà văn Ukraine Roman Ivanytchouk do dịch giả Nguyễn Hữu Vỹ chuyển ngữ. Ông lấy tên truyện ngắn “Báo thù” làm nhan đề cho tập truyện ngắn dịch này bởi nó khiến loài người buộc phải nhìn nhận lại hành vi tàn phá thiên nhiên của mình, điều mà Roman Ivanytchouk đã cảnh báo hơn nửa thế kỷ trước về ý thức và trách nhiệm với thiên nhiên, môi trường.

Thiên nhiên, loài vật có thực sự vô tri, vô giác? Phản ứng, hành xử có khác biệt với con người? Điều đó có giá trị thức tỉnh lương tri ra sao? "Chuyện về người đánh xe ngựa" của nhà văn người Ukraine Roman Ivanytchouk với văn phong phóng khoáng, tự nhiên, sâu sắc... mang đến những góc nhìn nhân văn...

Truyện ngắn dựa vào một sự kiện có thật, đó là vụ tai nạn năm 1986 trên hồ Núi Cốc làm 23 nghệ sĩ và người thân của Đoàn kịch Bắc Thái tử nạn khi ca nô bị lật. Mượn cái cớ này, nhà văn tạo ra một câu chuyện khác của riêng mình bằng bút pháp hiện thực huyền ảo. Truyện được kể qua ngôi thứ ba, nhân vật Hắn, vốn là một văn sĩ căm ghét đàn bà, đang trong một chuyến nghỉ dưỡng ở khu nhà sáng tác để tìm cảm hứng cho tác phẩm mới. Nhân vật tiếp theo là hồn ma của người phụ nữ bụng mang dạ chửa đã tử nạn mấy chục năm trước, giờ hiện về để kể lại câu chuyện cho Hắn nghe. Câu chuyện cảm động, đầy ắp sự bao dung, lòng yêu thương của một người vợ, người mẹ luôn hết lòng vì chồng, con đã làm gã văn sĩ rơi lệ và đồng ý giúp người phụ nữ chuyển thông điệp tới người chồng...

"Chiếc khăn xanh trên cửa sổ" được kể lại bằng một giọng điệu chân thực với nhiều xúc cảm qua lời của Đức - nhân vật chính và tác giả là người chứng kiến. Đức xưng tôi và tác giả cũng xưng tôi. Hai chữ “tôi” như cùng hòa vào nhau trong một nỗi niềm quan tâm, đồng cảm và hơn thế nữa là xa xót, giữa một không gian tĩnh lặng, vừa dữ dội, vừa đẹp huyền ảo. Khi câu chuyện của Đức kết thúc cũng là lúc gà gáy đủ sáu lần và trời vừa sáng. Câu chuyện tình đẹp mà dở dang, buồn bã, ám ảnh tất cả chúng ta, chạm vào tim độc giả một niềm trắc ẩn khôn nguôi. Vì chiến tranh, loạn lạc, vì những biến động thời cuộc mà trên đất nước này có biết bao nhiêu mối tình lỡ dở như thế. Không đến được với nhau để thành đôi thành lứa, hai người yêu nhau có khi còn mãi mãi chia lìa, cả đời không được gặp lại nhau.

Phúc là con một trong gia đình giàu có, ăn học tử tế, tốt nghiệp đại học và được vào làm trong một ngân hàng. Đó là điều kiện sống trong mơ của biết bao con người và đáng lẽ cuộc đời công tử Phúc phải đặc sắc lắm. Thế nhưng Phúc lại thấy đời thật tẻ nhạt, vô vị. Nhân vật Phúc mà tác giả châm biếm đặt danh xưng là Y không buồn, không vui, không ham muốn gì, không phấn đấu mà cũng chả ăn chơi hư hỏng...

Chuyện kể về một người phụ nữ lớn tuổi tự nguyện quét dọn khu nhà ở tồi tàn của người nhập cư để đổi lấy một chỗ ngủ ngay dưới chân cầu thang. Người phụ nữ cô độc, khốn khó tự nguyện gác cổng không công vẫn bị đám người vô ơn xua đuổi, ghẻ lạnh. Mới hay trong cuộc sống bất trắc, khi con người dễ nuốt lời, vùi dập và phản trắc, lòng tốt, lòng hào hiệp phải song hành cùng với tình thương, niềm tin, niềm cảm thông, thậm chí còn cần đi cùng với cả lời hứa, lời cam kết. Chỉ là chuyện quẩn quanh tưởng không có gì đáng kể trong một khu nhà tồi tàn mà đọng lại những dư vị sâu sắc...

Truyện ngắn được kết cấu theo lối truyện lồng trong truyện và tác giả sử dụng khá nhiều giọng kể khác nhau. Bù lại cho một đề tài không xa lạ là một hình thức kể mới mẻ, nhiều lớp lang, lôi kéo người nghe vào một bức tranh đời sống với bao số phận trong và sau chiến tranh. Sống trong vùng tạm chiếm nhân thân của mỗi người khá phức tạp, ranh giới giữa ta và địch chỉ trong gang tấc, vì hoàn cảnh sống mà nhiều khi buộc người ta phải khoác áo lính. Sau chiến tranh người còn, người mất cũng không có ai làm chứng cho thân phận, hay nhân cách của họ. Tình huống hai ngôi mộ của hai người lính giải phóng – và lính cộng hòa nằm cạnh nhau, rồi dẫn đến sự nhầm lẫn…. xảy ra khá phổ biến trong việc đi tìm hài cốt sau chiến tranh. Nhưng điều đó còn ý nghĩa gì khi họ cùng là đồng bào mình, tóc đen, da vàng, họ cùng một mẹ tổ quốc, khi mà nỗi đau về sự mất mát của người thân họ là giống nhau và không gì có thể bù đắp, khi mà sau mấy chục năm đã đến lúc hòa giải dân tộc, gác lại quá khứ, hướng tới tương lai.

Nhân vật trong truyện ngắn “Vết sẹo” là một phụ nữ vô cùng xinh đẹp quyến rũ. Cô ta rất biết vũ khí lợi hại của mình với đàn ông. Quen được yêu chiều, được si mê, được cánh đàn ông tôn thờ, qui phục... cô ta dường như không có khái niệm trân quí tình cảm mà thậm chí còn trở nên ngông cuồng, chớt nhả, đùa cợt tình cảm của những kẻ si mê mình. Hơn thế nữa cô là kiểu phụ nữ buông thả, thay người yêu như thay áo. Một con người luôn muốn “hôm qua không giống hôm nay, hôm nay phải khác ngày mai’’. Điều này cũng không đặc biệt gì lắm với lối sống phóng túng kiểu phương Tây. Cho đến một ngày biến cố xảy ra...

Tác giả Hoàng Khánh Duy chia sẻ rằng anh luôn muốn làm mới mình qua nhiều “phép thử” với đề tài chiến tranh, thiếu nhi. Thế nhưng, thiên nhiên và con người miền Tây vẫn là điều anh tâm đắc và có một vị trí đặc biệt trong tâm hồn. Tình yêu gia đình, quê hương đã khơi dậy trong anh nhiều xúc cảm vì dòng sông, cánh đồng, nhịp sống lao động ở đây đã khắc sâu vào ký ức tuổi thơ anh. Vùng đất tưởng chừng rất đỗi thân thuộc nhưng càng tìm hiểu thì “càng ngắm càng say”, viết bao nhiêu cũng chưa thể khai thác hết được vẻ đẹp của nó. Cách kể chuyện của anh có nét hồn nhiên, sôi nổi của tuổi trẻ, nhưng nổi bật là giọng văn đằm thắm, điềm đạm như một người từng trải.

Quá trình hiện đại hóa tác động tới nhiều mặt của đời sống xã hội, từ đô thị tới nông thôn. Dường như nhịp sống của con người cũng gấp gáp hơn, sự thay đổi diễn ra cũng nhanh hơn. Đặc biệt là việc xây dựng những công trình hiện đại để phục vụ đời sống mới. Những mảnh vườn trước chỉ trồng vài luống rau, nuôi mấy con gà nay trở thành khu phố sầm uất, đông người buôn bán. Hay khu nhà lụp xụp khi mở con đường mới bỗng biến thành khu cao ốc hiện đại. Nhân vật tôi trong câu chuyện cũng không tránh khỏi những đổi thay như vậy. Mảnh vườn nhỏ của ông từ khi mở con đường mới trở thành một gia tài đáng kể. Và để thay đổi cuộc sống nghèo khó, vợ chồng ông quyết định bán mảnh vườn. Cuộc sống gia đình ông giàu có hơn nhưng chưa chắc đã hạnh phúc như xưa...

Không mâu thuẫn, xung đột, "Ký ức vui vẻ" được kể một cách tự nhiên, cảm giác như mọi chuyện diễn ra như những gì vốn có ở mỗi buổi tụ tập, bù khú, nhậu nhẹt, tán gẫu. Cũng có món ăn ngon, rượu quý, cũng có những câu chuyện nổ như ngô rang. Nhưng giữa không khí ồn ã đó có một người vẻ như lạc lõng, đó chính là nhân vật kể chuyện xưng Tôi. Không phải là anh không có chuyện để kể mà anh thấy những chuyện bạn bè đã kể đều tầm phào, nhạt nhẽo. Hẳn là trong thâm tâm anh muốn kể những câu chuyện khác ý nghĩa hơn. Đó là ánh mắt ngây thơ, nụ cười của những em học trò miền núi; là niềm vui của người nông dân khi được tặng bò giống…

Truyện ngắn “Người bán than ở Chí Linh” viết về thời nhà Trần nhưng không kể về ba lần chiến thắng vang dội của nhà Trần trước quân xâm lược Nguyên Mông mà viết về đề tài giao thương của đất nước giai đoạn này. Nhân vật chính của câu chuyện là Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư, một con người có tài, có tâm nhưng cuộc đời long đong, trắc trở. Vì tha cho Sái Minh, một tù binh quân địch mà Nhân Huệ Vương bị đuổi khỏi hoàng cung. Giấu đi thân phận quyền quý, ông trở thành một người bán than ở Chí Linh. Khi nhận được chỉ của Hoàng thượng, Nhân Huệ Vương quay về triều, cầm quân ra biên ải chống giặc.

Dường như đã ăn vào máu, người phụ nữ nông thôn bao đời nay vẫn luôn cam chịu. Với người phụ nữ ít học, nhà nghèo và hình thức xấu xí, sự mặc cảm cam chịu còn lớn hơn . Họ nhẫn nhịn, chịu thiệt thòi, tự cho mình không được hưởng một đặc ân gì. Có người đến cưới hỏi mình, Nhàn cho đó như một đặc ân vậy, mừng lắm rồi, còn đâu dám đòi hỏi, hay thắc mắc gì. Nghiễm nhiên Nhàn trở thành người hầu gái, người làm không công, trông nom bố mẹ già cho chồng hờ. Nỗi niềm nội tâm của nhân vật Nhàn được tác giả tập trung thể hiện qua giọng điệu tự sự. Nhân vật Nhàn hiểu xấu xí là một sự yếm thế. Và nhan sắc với phụ nữ là một tài sản, một ưu thế. Song cái nết đánh chết cái đẹp. Ngoài vẻ hình thức không được bằng người, Nhàn là một phụ nữ phúc hậu, nhân ái. Cô như bông sen giữa bùn lầy là bản chất xấu xa, vô liêm sỉ của con người.

Câu chuyện được kể qua điểm nhìn của nhân vật “tôi”, là em gái của nhân vật nữ chính trong truyện. Cả hai nhân vật nữ - hai chị em ruột cùng các nhân vật phụ vây quanh đều không có một cái tên cụ thể, họ như bị hòa vào bầu không khí bảng lảng sương khói của một miền sơn cước. "Sương còn giăng trắng núi" là câu chuyện của những bi kịch chồng lên nhau. Cô chị đi lấy chồng trong tiếng gào khóc của em gái. Và rồi sau đó là những xót xa của cả gia đình khi thấy chị thường xuyên bị chồng đánh đập, bạo hành. Cuối cùng, cuộc hôn nhân tan vỡ, người chị trở về nhà bố mẹ đẻ với đứa con địu trên lưng, có lẽ trong lòng cũng thầm xác định một cuộc sống an phận... Rồi cô em cũng đến tuổi yêu đương. Ngang trái bắt đầu nảy sinh khi chàng trai thích cô chị nhưng lại cưới cô em làm vợ...

“Phòng khách” lấy bối cảnh là phòng khách của một ông có vai vế, nơi tổ chức các cuộc tiếp tân, nơi giới trí thức, nghệ sỹ quốc nội rất năng lui tới để gặp gỡ Tây, tìm kiếm cơ hội xuất ngoại. Cái không khí của đổi mới, mở cửa hội nhập như thổi vào xã hội Việt Nam một nhiệt lượng cực mạnh, làm tất cả phải cuốn theo những cách chưa từng có trước đó. Người ta trở nên năng động hơn, khôn ngoan hơn, nắm bắt cơ hội tốt hơn nhưng không giấu được những nhố nhăng, nực cười...

Truyện ngắn là sự đan xen giữa không gian và thời gian trong tâm tưởng của những người lính. Khi xem vở kịch của thượng úy Hải quân là Phúc, hai người lính già nhớ lại những kỉ niệm xưa cùng đồng đội. Đó là trận đánh khốc liệt với quân địch trên chiến trường biên giới. Tổ 3 người gồm đội trưởng Toại, hai chiến sĩ Dũng và Hanh đã chiến đấu anh dũng tới viên đạn cuối cùng để bảo vệ chốt của mình...

Câu chuyện được kể qua điểm nhìn của nhân vật kể chuyện xưng “tôi”, một cô bé tật nguyền-nhân viên lễ tân của khu nghỉ dưỡng. Tuy thiệt thòi về hình thể, nhưng cô lại được trời phú cho khả năng có thể nhìn thấy hết mọi thứ trong bóng đêm, bất chấp mọi vách ngăn, cánh cửa. Cô có thể nhìn thấu tâm can, “đọc” được mọi suy nghĩ của người khác. Khả năng ấy và là người ngoài cuộc nên sự nhìn nhận, đánh giá về nhân vật “Chị” và mối quan hệ với hai người đàn ông có vẻ sẽ rõ ràng hơn, khách quan hơn. Một câu chuyện tình éo le, nhưng tác giả không đi sâu khai thác khía cạnh mâu thuẫn, kịch tính, với những ghen tuông, trả thù mà chỉ đồng hành cùng người kể chuyện, đồng cảm với tâm trạng của người phụ nữ...

Một gia đình vùng sơn cước nhận được khoản tiền đền bù lớn cho việc giải phóng mặt bằng. Bà mẹ nghe lời dụ dỗ ngon ngọt đã cho vay tín dụng với lãi suất cao. Kết quả là tiền của gia đình không những mất hết mà bản thân còn rơi vào cảnh nợ nần chồng chất. Khi biết rõ cơ sự, ông bố lên cơn đau tim, đột ngột qua đời. Bà mẹ vào tù, bỏ lại hai chị em Mận và Khánh phải về ở với dì Bảy là người em kết nghĩa của bố. Gia đình rơi vào cảnh ly tán, Mận không thoát khỏi cảm xúc oán hận mẹ, ghét mẹ dù vẫn có những lúc thương mẹ, lo lắng cho cuộc sống của mẹ trong trại giam. Mận đem lòng yêu thương Phú, con trai của dì Bảy, mặc dù dì Bảy chưa ủng hộ việc hai đứa yêu nhau bởi dì nghĩ chúng vẫn còn trẻ, chưa đủ sự ổn định để bước vào cuộc sống gia đình...

Vì loạn lạc, chiến tranh mà nhân vật tôi khi còn nhỏ đã làm thất lạc người em gái bé bỏng của mình. Từ ngày đó, bà mẹ cũng như nhân vật tôi luôn ân hận, day dứt, không biết cô gái nhỏ mới hai tuổi có còn sống hay không, đang ở đâu, có được khỏe mạnh hay không. Nỗi nhớ mong con mòn mỏi khiến bà mẹ bị ốm và không qua khỏi. Nhân vật tôi lớn lên một thân một mình với nỗi niềm thương nhớ. 18 năm sau, có hai mẹ con vị khách từ Camphuchia qua làng chơi. Từ dấu vết để lại trên chiếc khăn Njram của cô gái Siam mà hai anh em nhân vật đã đoàn tụ với nhau...

Trong chiến tranh, cả một thế hệ thanh niên Việt Nam đã “xếp bút nghiên lên đường ra trận”, rồi để lại những ký ức, những nỗi nhớ và cả bao mơ ước của mình khắc lên vỏ cây giữa rừng già. Biết bao người trong số đó đã ngã xuống, để lại phần khắc tên như những dòng chữ cuối cùng trong cuộc đời... Nhân vật chính của truyện là trung đội trưởng Nguyễn Kháng, người nhận nhiệm vụ quản lý một trạm xăng dầu giữa rừng Trường Sơn và đặt các đường ống dẫn xăng dầu ẩn mình dưới rừng già. Hai nhân vật nữ xuất hiện sau nhân vật chính là Phượng và Dịu, hai cô gái được bổ sung từ hậu phương vào, giữ nhiệm vụ lắp đặt và sửa chữa cơ khí. Chính hai cô gái đã tạo ra một bầu không khí sinh động, tươi tắn, mới mẻ cho cả trạm xăng dầu

Truyện viết về cô gái có tên H’Linh, rời buôn làng ra thành phố tìm cuộc sống mới. Tác giả Niê Thanh Mai đã khéo lồng vào truyện một câu chuyện dân gian về ché đực hóa đá bên suối. Một trận lũ lớn đã đẩy ché cái vào nhà tù trưởng, ở đó ché cái ở bên ché đực men sứ mà quên đi ché đực gốm sành. Ché đấy mà người đấy. Hồn ché, tình ché cũng là hồn người, tình người. H’Linh ra thành phố hay cái ché kia? Mẹ và chị gái bị chết vì lũ. H’Linh cũng không về, người thương là Y Woan chết vì nhớ cô, cô cũng không về. Mặc cho cha với nỗi sầu muộn trong lòng, mặc cho anh rể luôn rộng mở vòng tay, vượt qua nỗi sợ hãi của bản thân, H’Linh nhất quyết chạy theo cuộc sống hào nhoáng...

“Quà đi xa về” của nhà văn Nguyên Hương là câu chuyện về người đàn ông đi chăm con gái "nằm ổ", một câu chuyện vốn dĩ đã lạ lùng và thu hút sự chú ý. Tuy nhiên, phía sau câu chuyện ấy còn có nhiều điều cảm động hơn thế: một người đàn ông từ quê lên phố, lặng lẽ trồng cây làm đẹp cho cầu thang bộ ở chung cư, rồi khi từ phố về quê lại háo hức nhờ mấy bà hàng xóm mua cho cái khăn sặc sỡ tặng cho bà vợ tai biến. Một cốt truyện giản dị, những con người chân quê, và những điều tưởng chừng như không có gì nhưng lại khiến người đọc cay mắt.

Với những ai đã quen với văn chương của Võ Thị Xuân Hà, chắc sẽ có phần ngạc nhiên khi đọc “Mặt hồ lóng lánh hoa đào”. Với nhan đề đầy chất thơ, “Mặt hồ lóng lánh hoa đào” làm người đọc tưởng rằng sẽ bước vào miền hư ảo của nhà văn Võ Thị Xuân Hà. Nhưng không. Chị lại kể một câu chuyện đời thường có phần dữ dội về những mảnh đời trôi dạt, trai trộm cắp, gái giang hồ. Khánh – nhân vật chính trong truyện, vốn là một tay buôn hàng trắng nhưng đã biết quay đầu là bờ, cùng vợ buôn bán nhỏ ven hồ. Việc trồng đào là một sự ngẫu nhiên, thoạt đầu là làm cho vui nhưng sau lại thấy hứng thú. Đào nở trên khu đất đang chờ giải tỏa hóa ra lại trở thành niềm vui cho bao mảnh đời sa cơ lỡ vận...

Bạn đọc hiện nay nhất là những người trẻ quan tâm tới đề tài chiến tranh không phải là những chiến dịch, trận đánh mà là số phận người lính, tâm tư tình cảm của người lính cả hai bên trong cuộc chiến như thế nào. Tác phẩm là cái nhìn khách quan và nhân văn về người lính bên kia chiến tuyến. Bác sĩ Long là sĩ quan Việt Nam Cộng Hòa bị lạc đường tại chiến trường Trường Sơn. Khi Long sắp chết vì kiệt sực thì gặp được An Nhàn và được cô cứu giúp. Từ lòng biết ơn, Long yêu An Nhàn nhưng vì nhiều lý do Long phải ra đi. Chiến tranh kết thúc mấy chục năm, bác sĩ Long vẫn đi tìm người con gái năm xưa.

Từ rất lâu tôi không còn thấy những vệt nắng trong vườn. Đơn giản vì mảnh vườn cuối cùng tôi từng sở hữu ở thành phố này đã biến mất. Ngôi nhà có mảnh vườn ấy nằm gần ngay Ngã Tư Vọng, nơi tiếp giáp nội ngoại thành từ xa xưa nay lọt thỏm trong một quận nội thành.

Câu chuyện được nhà văn Ken Liu viết kết hợp giữa hiện thực và giả tưởng. Những con thú giấy trở thành hình ảnh xuyên suốt truyện ngắn, qua đó tác giả gửi gắm tình cảm mẹ con, gia đình, quê hương. Truyện phản ánh hiện thực những gia đình có sự kết hợp của hai con người, hai đất nước, hai dân tộc, hai nền văn hóa khác nhau...

Nhã là một phụ nữ cô đơn sống bằng ký ức của những nỗi đau bị hiếp đáp, bị bỏ rơi, bị mất con. Ở cô là niềm tin thánh thiện kiếm thật nhiều tiền, đưa cho chồng mua nhà trên bờ để ở. Vô hình chung, cô đã trở thành nạn nhân để tay chồng hờ bóc lột, lợi dụng. Giữa không gian sông nước mênh mông, mưa giông bão gió, cô gặp Tân, vì một món nợ tiền mà phải đến làm việc nơi thâm sâu, cùng cốc. Trong bối cảnh khắc nghiệt đó, lòng người, tình người trỗi dậy...

Nữ nhà văn Phong Điệp có nhiều truyện ngắn về thân phận người đàn bà. Những truyện ngắn hay của Phong Điệp như “Người phía bên kia đường”, “Vườn hoang”, “Kẻ dự phần”... đem đến cho người đọc, người nghe những cảm xúc chân thực về đời sống và con người được bao trùm bởi trái tim ấm nóng và yêu thương. Truyện ngắn “Không thể cất lời” là một truyện ngắn khá buồn với nhiều chi tiết đầy ám ảnh về kiếp người.

Truyện ngắn “Cháo đời” là câu chuyện của 2 người bạn, lão An và lão Tuấn. Họ là 2 người của thế hệ cũ và cuộc đời của những đứa con của họ đã rơi vào vòng cuốn của xã hội hiện tại. Mỗi đứa con đều có một cách phát triển khác nhau theo xu thế của xã hội. Đứa thì trượt vào tệ nạn để đến mức chính người cha của mình vì danh dự vì trách nhiệm của bản thân không còn lối thoát nào khác phải giết con mình rồi tự tử. Còn đứa con ông An được học hành có lí tưởng và ý thức trách nhiệm với cuộc sống với truyền thống gia đình đã dám cãi lời bố mẹ để đi trên con đường riêng của mình...

Thưởng thức truyện ngắn của nhà văn Quế Hương, có lẽ nhiều người sẽ bất giác nhớ về Tết, về thời khắc sum vầy bên người thân, xóm giềng. Có lẽ tác giả là một người hoài cổ và chị viết “Chiếc lá hình giọt lệ” trong sâu thẳm xa xăm một nỗi nhớ. Chị Thời cũng như nhiều nhân vật trong truyện ngắn Quế Hương, đều là những con người dường như chịu thua thiệt, khuất lấp, lạc thời, lạc điệu với cuộc đời gấp gáp, bon chen. Họ lặng lẽ, nhịn nhường, quẩn quanh, thu mình lại trong một không gian hẹp, cách biệt với ồn ào thị thành, hiện đại. Nhưng ở họ, lạ kỳ thay, lại ánh lên thứ ánh sáng đẹp đẽ, diệu vợi hiếm còn thấy lại trong cái chói chang của cuộc sống kim tiền...

“Nối dây” ở đây không đi theo mô – típ thông thường là lên án một tập tục lâu đời đã thành lạc hậu. “Nối dây” là để nối lại đường đi của tình yêu, số phận con người tuân theo lẽ tự nhiên lúc ban đầu. Vì thế, dù câu chuyện kết thúc bằng cái chết của Vảng và Pà, hai người yêu nhau mà không cưới được nhau nhưng lại không hoàn toàn buồn thảm, bi kịch. Ở đó, ta vẫn thấy được ánh sáng của một đời sống mới, tiếp nối mới - Những người ở lại – Dua và Phủ, không còn phó mặc cho số phận mà biết đấu tranh và giữ lấy hạnh phúc.

Truyện ngắn "Vết lăn trầm" là câu chuyện nhiều cảm xúc trong quá trình đi tìm gia đình người cha đã hi sinh trong chiến tranh của nhân vật tôi. Từ đó, chúng ta thấy hiện lên tình cảm đồng đội, đồng chiến, tình cảm người thân máu thịt trong gia đình rất cảm động. Không chỉ có vậy, những người thương bệnh binh vì lý do nào đó còn chịu nhiều thiệt thòi như nhân vật người điên khiến chúng ta phải suy ngẫm...

Cách đây gần sáu tuần trăng, các đồng chí văn công sư đoàn tới biểu diễn và thâm nhập đơn vị. Nữ đồng chí Hà có giọng hát dân ca bài chòi khu 5 tuyệt lắm, mê lăm! Nhất là các đoạn đồng chí xuống giọng trầm rồi bỏ qua xàng xê, những câu căm hờn gọi cảnh nhớ thương quê hương đất tổ, làng mạc họ hàng cha mẹ vợ con... thì thật là nhói tận tim.

Truyện ngắn "Thời đại khô khan" trích từ tuyển tập "Kẹo bòn bon và cơn ác mộng" của Hoshi Shinichi – một nhà văn khoa học viễn tưởng nổi tiếng Nhật Bản, do dịch giả Hoàng Long chuyển ngữ từ nguyên tác tiếng Nhật. Tác phẩm của Hoshi Shinichi tuy ngắn gọn và mang nhiều tính chất giả tưởng nhưng chủ yếu là mượn xưa để nói nay, mượn huyễn để độ chân cho chúng ta nhiều bài học thâm thúy về cuộc sống và bản chất con người. Nhà phê bình Michiaki Asaba nhận định tác phẩm của Hoshi Shinichi là “phê phán bản tính con người nói chung”. Mặt khác, truyện của ông cũng thấm đẫm tính ngụ ngôn. Chính Hoshi Shinichi cũng tự nhận mình là một “Aesop hiện đại”.

Truyện ngắn "Luyến tiếc" xoay quanh những cảm xúc và tâm trạng của nhân vật chính mang tên Savale– một người đàn ông đã 62 tuổi. Truyện mở đầu ngay bằng nỗi buồn bã cô đơn của Savale bởi ông không vợ không con, không còn ai thân thiết. Ngẫm lại về cuộc đời mình từ thời trẻ cho đến nay, chính Savale cũng phải thừa nhận đó là một cuộc đời “nhạt nhẽo và vô tích sự xiết bao”.

Truyện ngắn phần lớn là hồi ức hoặc phản ánh sự kiện mà nhân vật chính đã trải qua. Ông Chiến đã dũng cảm thay đổi phương thức sản xuất để phát triển kinh tế trên vùng quê nghèo của mình. Hình ảnh nhân vật chính của câu chuyện cũng như nhiều người nông dân khác trở thành tấm gương phát triển kinh tế trên mọi miền đất nước.

Tháng Chạp mà yên ắng quá. Hay là tại bọn con gái làng Lướt đi lấy chồng hết rồi, đám gái nhỏ thì còn nhỏ quá? Giờ đây, bên bếp lửa nhà nào đó mà bỗng dưng râm ran lên chuyện trai gái, ắt là họ đang nói chuyện Xanh. Vì Xanh là đứa con gái duy nhất ở bản này ba mươi tuổi vẫn chưa lấy chồng.

Hai mươi năm đặt chân xuống Hà Nội, nhà văn Đỗ Bích Thúy giờ đã có trong tay 19 cuốn sách, từ truyện ngắn đến tiểu thuyết, trong đó chủ yếu mang âm hưởng vùng cao. Truyện ngắn “ Tráng A Khành” là một tác phẩm đậm đặc chất miền núi của nhà văn Đỗ Bích Thúy.

Có tiếng cành cây đập vào bậu cửa và mùi những bông dạ miên hương đang rã dần rớt xuống góc ban công bằng đá. Du nằm lặng yên cho đến khi nghĩ những bông hoa đã rụng hết. Hít một hơi thật sâu,Du thấy ngực mình nghẹn lại. Có một hố đen đang nuốt kéo nàng trôi tuột.

Năm Hậu ba mươi chín tuổi, Hậu gặp một chuyện ly kỳ. Chạng vạng trên đường về nhà, qua cua Bún Bò, Hậu bị đâm. Thằng cha này giết người mà nhát hít, nhắm mắt đâm hai nhát nhưng chỉ ngoáy trúng bả vai. Thấy Hậu đổ gục, người này còn sám hối một câu, xong quăng dao xuống mương cống chạy mất. Sau câu nói đấy Hậu mới thấy mình chết ngắc.

Mỗi lần qua sông Cái Lớn, Giang lại nghĩ chắc tới già, tới chết, mình sẽ chẳng bao giờ rời chiếc ghe nhỏ này đâu. Cũng khúc sông nầy, năm Giang mười tuổi, má Giang chết.

Truyện ngắn “Rừng thiêng “ của tác giả Đinh Su Giang đượm phong vị của núi rừng Tây Nguyên. Không gian trong trẻo nhuốm màu sắc huyền bí. Con người Tây Nguyên khảng khái bộc trực, đầy khát vọng và khí chất. Nếu “Tướng bà” gọi ta về với văn hóa dân gian thì “Rừng thiêng” gọi ta về với nơi khởi nguồn, để biết gần gũi giao hòa và trân trọng thiên nhiên. Bút pháp của truyện vừa độc thoại nội tâm vừa nhuốm màu huyền ảo, diễn tả thế giới của những con người sống gần với thiên nhiên, đôi khi nghe được tiếng nói của rừng, trò chuyện tâm sự với rừng và trăn trở đau đáu về việc gìn giữ những cánh rừng.

Mùa xuân đâu chỉ là mùa của lễ hội mà còn là mùa của cây cối đâm chồi nẩy lộc, là mùa trồng cây gây rừng “Để cho đất nước càng ngày càng xuân”. “Tướng bà" của nhà văn Đỗ Hàn đậm hương vị văn hóa đồng bằng Bắc Bộ gọi ta về với văn hóa dân gian.

Truyện tiếp nối nguồn cảm hứng “Vợ Đông chồng Tây” trong hầu hết sáng tác những năm gần đây của Kiều Bích Hương. Ta gặp trong đó những câu chuyện của thời đại hôm nay – Chuyện trải nghiệm mới trong cuộc sống khi lấy chồng ngoại quốc, chuyện các gia đình có điều kiện đưa con ra nước ngoài gửi gắm người thân, chuyện làm du lịch, làm kinh tế ở Tây, ở ta.

Nhà văn Võ Thị Xuân Hà không còn xa lạ với nhiều bạn đọc qua các tập truyện ngắn như: “Vĩnh biệt giấc mơ ngọt ngào”, “Bầy hươu nhảy múa”, “Cổ tích cho tuổi học trò”, “Kẻ đối đầu”, “Giá nhang đèn và những truyện khác”, “Màu vàng thần tiên”, “Chuyện của con gái người hát rong”, “Đàn sẻ ri bay ngang rừng”, “Tiếng gà gáy trong rừng hoa A-rui”, “Cà phê yêu dấu”, “Những bông điệp cuối mùa”, “Cành phong hương”, “Chuyện của các nhân vật có thật trên đời”, “Hoàng mộc hương”…Văn của Võ Thị Xuân Hà có phong cách rất riêng, nội lực dồi dào, sâu sắc, trữ tình. Từng thử sức ở lĩnh vực biên kịch điện ảnh nên trong không ít tác phẩm, có nhiều đoạn nhà văn viết như kịch bản. Mỗi câu văn ngắn gọn là hình ảnh sinh động, cuốn hút tạo nên một mảng hiện thực vời vợi, dạt dào cảm xúc cho độc giả. "Đất hoa" là một sáng tác như thế.

Con người ta đôi khi đã phải bấu víu vào những giấc mơ, sự tưởng tượng về một tình yêu lý tưởng, về một hình mẫu tuyệt vời để cứu vớt cho một thực tại quá ư bất hạnh khổ đau, thất vọng. Mặt khác nữa sự hiện diện của người phụ nữ trong câu chuyện đã thức tỉnh nhân vật chính – nhà văn Kasumi và thức tỉnh với mỗi chúng ta. Rằng liệu lúc nào đó trên đường đời ta đã vô tình lãng quên một điều gì đó. Một cốt truyện trong trẻo, phảng phất nỗi buồn, gợi cảm xúc như khi ta đứng trước một bức tranh thủy mặc.

Dường như là câu chuyện kể bên bếp lửa đêm lạnh, nhiều uẩn khúc mà vẫn mời gọi. Có lẽ từ trong sâu thẳm, không gian thôn quê đã tạo nên tính cách, lòng vị tha của con người. Mọi người tha thứ cho nhau và không hề oán trách, kể cả Gừng-người chịu nhiều khổ đau, uất ức nhất. Một câu chuyện buồn, nhưng không bi lụy mà ấm áp bởi ngọn lửa của tình người, của sự lương thiện...

Con Nụ khều tôi đứng lại chỗ cây Sầu đâu. Tôi với nó khom lưng bắt trớn chạy một mạch về phía trước. Lần nào khi đi học về ngang nhà của bà Năm Xa, tôi với nó cũng co giò chạy như bị ma đuổi.

Mối tình của nhân vật trong truyện ngắn “Thư tình mùa xuân” có phần trắc trở. Bởi nhân vật không còn ở tuổi trai trẻ lại đã từng lập gia đình. Khi người ta đã qua cái tuổi thanh xuân hồn nhiên, mơ mộng mà phải viết thư tình thì thật không dễ chút nào. Nhưng vì kiếm sống anh đành làm công việc viết thuê thư tình cho các đôi trai gái. Đến lúc anh viết thư tình cho mình thì lại lúng túng thức trắng đêm bỏ đi cả trăm bức thư nháp. Tuổi đã ngoài 50 nhưng khi nhận lá thư gửi lại thì anh cũng háo hức, hồi hộp không khác gì chàng trai trẻ với mối tình đầu...

Truyện ngắn “Tính cách Nga” là một tác phẩm với dung lượng vừa phải. Tuy nhiên, chính trong tác phẩm không lớn này, A-lếch-xây Tôn-xtôi đã làm nổi bật những nét chính yếu trong tính cách của dân tộc Nga thông qua câu chuyện không quá nhiều tình tiết. Thực sự, con người ta thường chỉ bộc lộ đúng bản chất của mình trong những tình huống éo le đau đớn nhất. Và những con người trong truyện ngắn “Tính cách Nga” cũng đã hành xử đúng với mình nhất, xứng đáng với đạo lý và tình nghĩa nhất khi phải đối mặt với hiện thực đầy mất mát và bi thảm.

Vợ chồng Hằng và Dũng về quê để dự đám tang của người hàng xóm. Hằng quê ở miền Trung nhưng lớn lên ở Hà Nội nên cô không hòa nhập được nếp sống của quê chồng. Tác phẩm được viết với giọng văn mộc mạc, giản dị thể hiện không khí ấm áp, giàu tình nghĩa làng quê đối lập cách nghĩ, cách cảm của nhân vật người vợ với mẹ chồng, với họ hàng, làng xóm của chồng. Khi quay về thành phố, hai vợ chồng bị tai nạn xe máy, Hằng mới cảm nhận được giá trị nghĩa tình làng xóm.

Với truyện ngắn “Mùa xuân yêu thương”, con người như hòa cùng không khí hân hoan, rạo rực của ngày hội. Nhân vật chàng thanh niên nói như là duyên định ấy. Nhưng thực ra không khí mùa xuân cũng góp phần nảy nở mối duyên tình của đôi trai gái.

“Khu độc thân” của nhà văn Nguyễn Thế Hùng kể về câu chuyện những người lính sỹ quan độc thân xa nhà hết sức giản dị, chân chất, đời thường nhưng cảm động. Nhân vật tôi, ông Tuỳnh, Len… có hoàn cảnh gần giống nhau, ông Tuỳnh và Len xa gia đình, người xa vợ, người xa chồng và nhân vật tôi thì có người yêu ở quê. Họ chia sẻ với nhau trong cuộc sống hàng ngày, thấu cảm nỗi cô đơn, thiếu thốn. Sự bông đùa, trêu ghẹo nhau khi vắng chồng, xa người yêu cũng chỉ là cái cách giải tỏa nỗi buồn, nỗi cô đơn mà thôi.

“Lấy vợ vùng cao” của tác giả Trần Nguyên Mỹ trước hết là một câu chuyện tình giữa trai phố và gái bản, mà thoạt đầu, rất dễ khiến người ta nghĩa đến những điều lãng mạn. Tuy nhiên, cuộc gặp gỡ giữa Mỉ và Cường lại không hề nên thơ. Chàng công tử nhà giàu lúc đó đã sa cơ lỡ vận. Còn gia đỉnh Mỉ bao đời sống dựa vào nương thuốc phiện. Tương lai của cô sơn nữ cũng từng mịt mù như khói bàn đèn…

Các truyện ngắn của Nguyễn Quang Thiều thường đẩy nhân vật vào những hoàn cảnh éo le, trớ trêu, thậm chí là đẩy nhân vật vào đỉnh điểm của sức chịu đựng, để sau đó là sự vỡ òa của cảm xúc, lắng đọng mãi nơi tâm hồn mỗi độc giả những thông điệp của lòng yêu thương, tình yêu cuộc sống, số phận con người. Đồi ngựa trắng là một truyện ngắn điển hình cho phong cách đó.

Sự hấp dẫn của truyện ngắn “Ra giêng thì cưới” nằm ở chính cái không khí trẻ trung toát lên từ câu chuyện: từ cách kể, ngôn ngữ kể , tốc độ truyện. Qua đó chân dung người trẻ được phác họa khá rõ nét: người trẻ tự tin trong công việc, chủ động trong cuộc sống, khát vọng thành công trong sự nghiệp. Tình yêu nằm trong qui luật sống, là nhu cầu tất yếu của tuổi trẻ , là khát khao, ngọn lửa trong trái tim mỗi người trẻ. Đôi khi vì mải công việc họ cũng lúng túng, vụng về trong bày tỏ cảm xúc, song với bản tính hiện đại, họ đã khá là mạnh mẽ , quyết đoán. Và mùa xuân dường như là chất xúc tác để mầm yêu đâm chồi kết trái.

Một truyện ngắn sở dĩ “đứng” được là nhờ vào việc tạo dựng tình huống. Tình huống của truyện ngắn “Nhà có hai đào” có cái khó mà chủ ý người viết muốn gắn vào là Cây đào – Tết – Mùa xuân - Tình yêu. Và người viết đã tạo dựng được tình huống (bốn trong một) đó một cách tự nhiên. Tình yêu của đôi trai gái Thắng – Đào bị cấm cản có mối quan hệ mật thiết với căn bệnh của cây đào nhà ông Hạng cần được chữa chạy...

Nghe cô cháu kể sự đổi khác của quê hương, ông già chỉ biết im lặng, thở dài, cũng phải thôi, thời thế phải khác, không thể như ngày xưa nữa. Tìm lại quê nhà sau bao năm xa cách, muốn mua một quả đồi để trồng lại cây sim, cây mái.. ông muốn tìm lại quê cha đất tổ, tìm lại khu rừng ngày xưa ông đã từng thân thuộc. Bao trùm câu chuyện là nỗi buồn man mác, gợi nhiều suy nghĩ và băn khoăn cho chính chúng ta, rằng không phải sự đổi thay nào cũng khiến cho mọi thứ trở nên tốt đẹp. Những hoài niệm xưa cũ, nếp sống của làng quê nằm trong ký ức có thể là phần đời đẹp đẽ theo suốt đời người…

Vậy là câu chuyện giữa ông già và cô cháu họ trong truyện ngắn "Con gà rừng" đã dẫn dắt chúng ta tìm về một miền quê của ông: Thung Dài. Đó là một vùng quê núi non điệp trùng và người dân bám vào rừng để mưu sinh. Có lẽ rời quê hương đã lâu nên trong hình dung của ông già về làng Thung Dài ngày xưa, nay đã không còn nữa. Những câu chuyện chắp vá của quá khứ, hiện tại đan xen giữa ông và cô cháu trong bữa cơm gợi cho người đọc, người nghe những câu hỏi, băn khoăn...

Mùa sương ở Thương Vân bắt đầu từ tháng Ba, những cánh đồng cỏ non mềm chìm trong làn hơi nước trắng mờ như sữa. Trên các đỉnh cao hoang vu của dãy núi Cấm, hoa hồng Máu bắt đầu bung nở, mùi hương theo gió lan khắp cao nguyên. Chưa ai từng trông thấy loài hoa bí ẩn này bao giờ. Nhưng mỗi lần đắm mình trong hương hoa xao xuyến ấy, mỗi người đều cảm thấy tâm hồn mình trong trẻo nhẹ nhàng hơn...

Nhân vật cô gái Ngần đã rất may mắn khi gặp được bà mẹ chồng bao dung, tốt bụng. Nếu bà không chấp nhận đứa bé không phải cháu mình và phanh phui mọi chuyện thì không biết cuộc đời Ngần sẽ sang ngã rẽ nào...Mọi người cứ khen cô số tốt khi được gả vào gia đình khá giả. Nhưng là người trong cuộc, Ngần mới hiểu được nỗi khổ khi gả cho người chồng ham chơi, lười biếng...

Đất sét đã tự chín dưới đáy sông sâu để tái sinh trên hình hài của gốm cũng như nhân vật Huê, đã kịp hoàn hồn trong cơn giông bất chợt của tuổi trẻ. Những điều ấy được thể hiện một cách tự nhiên, chân thực và lôi cuốn qua ngòi bút của Nguyễn Thu Hằng. Những trang văn giàu hình ảnh, chạm vào nỗi niềm người trẻ khi đứng trước ngả rẽ của cuộc đời cộng với sự chọn lọc, tinh tế những kiến thức về nghề gốm đã tạo nên truyện ngắn “Đất chín”– với những thanh bổng, thanh trầm đầy sinh động…

Mối tình vô vọng thuở hoa niên. Tình yêu hoài cổ của một Việt kiều xa xứ dành cho cô gái lỡ thì. Chút hương vị Tết xưa còn sót lại. Tất cả đan quyện vào nhau tạo nên một câu chuyện cảm động đủ làm ta cay cả khóe mắt…

Với truyện ngắn "Ông Tiến Vlog và cây đa làng Lường", tác giả Đặng Ngọc Hưng đã có một góc tiếp cận khá mới mẻ hiện đại. Chi tiết Vlog cho thấy phương tiện truyền thông hiện đại đã kịp len lỏi vào đời sống nông thôn, bằng những chiêu trò mánh lới hết sức láu cá. Đó là việc thực hiện những video, clip giật gân, tạo dựng những nội dung hấp dẫn để tải lên mạng thu hút đông đảo người xem từ đó kiếm bội tiền. Một người như ông Tiến chạy ăn từng bữa, kiếm sống bằng việc leo treò, chặt hạ cây thì dễ dàng bị mua chuộc, bị lôi kéo vào việc kiếm tiền kiểu sống sít, chụp giựt thời thượng của giới trẻ.

Vậy là một hình thái kiếm tiền mới mẻ rất hiện đại, đang thịnh hành trong giới trẻ đã kịp len lỏi tác động vào đời sống nông thôn, cuộc sống của người nông dân. Một cung cách kiếm tiền xem ra khá dễ dàng. Đồng tiền quả là có sức chi phối con người ghê gớm. Vì đồng tiền ông Tiến trở nên dễ sai khiến và bất chấp. Liệu rồi ông Tiến có kịp tỉnh ngộ, dừng lại cung cách kiếm tiền kiểu lố lăng, mất nhân cách?

Một câu chuyện buồn của cô gái trẻ xinh đẹp sống ở vùng cao, nơi còn tồn tại nhiều tập tục lạc hậu, mê tín, phải đau khổ khi bị mọi người coi là tà ma. Không thể chịu nổi sự kỳ thị của dân làng, không chịu lấy thầy Tào xấu xí, cô gái phải bỏ làng ra đi...

Truyện ngắn gây tò mò với người đọc, người nghe ngay từ đầu khi miêu tả nhân vật lão Ấm người đầy máu quần quại tìm đường sống. Lão bị làm sao vậy, bị tai nạn hay vết thương chiến tranh. Hóa ra là lão Ấm vì vườn nhãn mà bị đánh tàn nhãn. Vườn nhãn đã gắn bó với họ tộc lão mấy chục đời ở xóm Phất Não. Đến đời anh em lão Ấm thì xảy ra biết bao biến cố vì cơn lốc kim tiền.

Truyện ngắn “Một tâm hồn hiu quạnh” kể về cuộc đời của ông Nhàn – một người đàn ông khắc khổ, nhiều nỗi niềm thời cuộc đi viết văn. Cõ lẽ bao nhiêu chồng chất tâm sự, uất nghẹn, đau đớn, than phiền… về số phận, về những mảnh đời, cả những vấn đề đau xót, nhức nhối, mặt trái của xã hội đều được ông đưa vào trang sách.

Tính chất kỳ ảo, hư tưởng xuất hiện trong khá nhiều tác phẩm của nhà văn Đức Ban. Khi là ánh lửa mờ ảo, tán cây nhập nhoạng, cái lò gạch hoang tàn, lúc thì người đàn bà hát ca điên dại, hay tiếng vọng bên sông... Ở truyện ngắn này là không gian có phần kỳ ảo của hồ Ngàn Huội, của ngôi nhà thờ cụ Phan và tiếng hát của lão Xín hòa trong tiếng gió rừng. Không khí huyền hoặc, đượm màu liêu trai tạo một bối cảnh mờ sương hư hư thực thực, cuốn hút người đọc người nghe. Tuy nhiên, bối cảnh chỉ làm nền cho câu chuyện và làm nổi bật tính cách nhân vật, từ đó nhà văn gửi gắm thông điệp. Hóa ra di sản văn hóa không chỉ là những thứ ta nhìn thấy, sờ thấy và cầm nắm mà nó còn tồn tại trong nếp sinh hoạt hàng ngày, trong lời ăn tiếng nói, trong phong tục tập quán của người dân...

“Người bắt ruồi tài nhất quả đất” viết về dì Lựu, một người đàn bà cô đơn, từ lúc trẻ tới khi trở thành một bà già đều nổi danh với tài bắt ruồi. Cuộc đời dì không có cuộc phiêu lưu kì thú nào cả, càng không có một chiến tích lẫy lừng. Dì, sau tất cả, chỉ là một người không may mắn trong tình duyên, và có lẽ cả trong cuộc sống đời thường...

Truyện ngắn “Chí đại dương” kể cho chúng ta nghe về Kình, một ngư dân táo bạo, bản lĩnh và gan dạ. Kình bám biển bằng mọi giá, dẫu bị thương nặng sau vụ tai nạn trên biển, Kình vẫn nhất quyết bám biển để sinh tồn. Cuộc sống của Kình gặp nhiều sóng gió, thử thách nhưng anh không bao giờ khuất phục.

Một câu chuyện gay cấn, hồi hộp khi kể lại quá trình đi đỡ đẻ của người bác sĩ quân y trong cơn lũ. Dù thời tiết khắc nghiệt, phương tiện thiếu thốn đủ bề nhưng nghe tin có người phụ nữ “vượt cạn” là anh lập tức lên đường. Trên đường đi nhân vật bác sĩ quân y gặp nạn khi chiếc mủng của anh bị thủng. Trong cảnh trời nước mênh mông, anh phải bám víu vào mấy cây tre để không bị nước lũ cuốn đi...

"Chạy ngập" miêu tả cảnh chạy lụt của một vùng dân cư gần bờ sông. Truyện mở ra với nhịp điệu khẩn trương, gấp gáp, sôi động. Những gia đình bị nước ngập phải di tản đến vị trí cao hơn, cụ thể là cùng nhau chuyển vào phía trong gò, ở nhờ nhà ông nội của Dũng. Bên cạnh đó, mỗi gia đình vẫn phải có người túc trực, canh chừng ở khu nhà ngập để trông coi tài sản, theo dõi diễn biến của dòng nước để còn kịp thời ứng phó.

Nhân vật tôi – người kể chuyện là một nhà báo đã tái hiện lại trận lũ xảy ra cách nay đã 20 năm tại xã Dú Tiên. Như bao trận lũ khác sự giống nhau ở tính chất bất ngờ, đầy tai ương và sức tàn phá, hậu quả để lại khốc liệt. Truyện ngắn “Đêm vỡ núi” của nhà văn Nguyễn Trần Bé mang đậm chất ký sự vì cách kể chuyện đậm chất báo chí, lối hành văn mang tính trần thuật một cách kỹ càng trung thực, đậm tính thời sự và hướng đến cả vấn đề nóng, mới của ngày hôm nay.

"Con sông Sinh chảy về đến đây thì cắt đôi miền duyên hải. Lòng sông hẹp, người đứng bên này nhìn tỏ mặt người bên kia. Người có sức chỉ vung tay ném mạnh một nhát là hòn đất bay vèo qua sông. Với bà Tần, con sông Sinh cũng chia đôi cuộc đời bà thành hai nửa. Bờ Nam, bên ấy là quê mẹ, nơi cho bà cuộc đời, cho bà một người trai để yêu thương. Còn phía bên này, bờ Bắc, nơi dang tay cưu mang..."

Là người đi cứu hộ dân bị lũ tại Tà Rông nhưng nhân vật tôi gặp tình huống khó xử khi bị bắt làm con tin. Trong cơn cùng quẫn không lối thoát khi bị kẹt lại trên đồi Mâm Xôi thì người dân bám vào ý nghĩ giữ anh lại thì trực thăng cứu hộ chắc chắn sẽ quay lại. Khi đồi Mâm Xôi bị xói mòn từng giờ, từng phút là lúc nào cũng có thể biến mất trong biển nước thì nhân vật trở thành chiếc phao cứu sinh để người ta hi vọng sống sốt. Trong đêm mưa lũ đó, nhân vật được chứng kiến những mặt sáng tối của con người.

"Phù sa" vẽ lên một khung cảnh không khí quê xưa của Bắc Bộ. Chính từ việc ông Kỷ giúp Nham phát hiện ra dưới lớp phù sa của bãi Tiên có mạch đất sét trắng để làm gốm, tác giả đã nói lên hàm nghĩa của phù sa. Nó cho thấy tình yêu thương của làng gốm Hà ven sông đối với Nham và tấm lòng của Nham với làng Hà. Tầng sâu bên trong của phù sa là mạch nguồn của tình yêu làng quê, con người. Dẫu thời gian có xóa nhòa mọi dấu vết của cái làng gốm ấy thì tình người, tình quê vẫn còn lưu giữ thiết tha.

Cô Trinh trong truyện ngắn “Tiếng chuông đền Diềm” thiếu khuyết cả nhan sắc, ánh nhìn, giọng nói, nhưng bù lại, cô có niềm tin và sự tôn thờ tột bậc với Đức Ông và người dân làng Diềm. Với cô, việc phụng sự Đức Ông, giúp Đức Ông vỗ về che chở sự bình yên cho người dân làng Diềm là bổn phận, là thiên mệnh, là tất cả ý nghĩa đời sống của cô trên trần gian. Bởi vậy mà cô dành tất cả tình yêu thương trong sáng và trái tim tận hiến để chăm chút ngôi đền, giữ gìn bài thuốc quý gia truyền để chữa bệnh về thể chất cho dân làng Diềm, nâng niu an ủi những tâm hồn người bấy bớt giúp họ vượt qua ngang trái đời thường...

Nhà văn xứ Thanh Lê Ngọc Minh-Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, hội viên Hội Điện ảnh Việt Nam, ngoài sáng tác kịch bản phim, anh còn viết tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký và lý luận phê bình. Lê Ngọc Minh được đánh giá là cây bút với những truyện ngắn mang hơi thở dồn dập của đời sống hiện đại. Tuy vậy, những truyện ngắn để lại dấu ấn trong lòng người đọc người nghe hơn cả là những truyện anh viết về quá khứ, về kỷ niệm thuở học trò, về thầy giáo, bạn học cũ…những câu chuyện đó giản dị nhưng giàu tính nhân văn. Chương trình Đọc truyện đêm khuya hôm nay xin được giới thiệu với các bạn một sáng tác như thế của nhà văn Lê Ngọc Minh. Đó là truyện ngắn "Thợ cả"

Ám ảnh và day dứt là ấn tượng đầu tiên của nhiều người khi thưởng thức truyện ngắn "Con nhện" của Vũ Thị Huyền Trang. Và cũng giăng mắc như tơ nhện, người ta bắt đầu thấy buồn thương cho một kiếp người như Sa-một cô gái phải lấy kẻ cưỡng hiếp mình làm chồng...

"Gót đỏ chân son' là tác phẩm tham gia cuộc thi viết truyện ngắn "Làng Việt thời hội nhập" của tác giả Trần Chiến. Tên tuổi của nhà văn Trần Chiến thường gắn bó với những tác phẩm viết về Hà Nội như "Cậu ấm", "A! Đây rồi Hà Nội 7 món", "Chín bỏ làm mười". Chính vì vậy khi đọc sáng tác của ông về đề tài nông thôn mới nhiều người vừa thấy ngạc nhiên, vừa thấy quen thuộc. Ngạc nhiên khi thấy nhà văn Trần Chiến ở một địa hạt mới. Còn quen thuộc bởi vẫn là kiểu văn phong linh hoạt, phút trước làm người ta bật cười, phút sau đã làm người ta xót xa...

Tác giả Hữu Vi chia sẻ rằng đúng là “Khánh bạc leng keng” mượn khung cảnh quê hương của anh, miền núi xứ Nghệ nơi người ta đã và vẫn còn sinh nhai bằng nghề săn thú rừng. Nơi đó, thiên nhiên không chỉ là môi trường sống mà với người bản địa còn là tâm linh. Khánh bạc leng keng hay là thứ âm thanh nhắc nhủ lay động lòng người. Chuyện như được kể từ thời xa lắm. Cái thời mà đôi khánh bạc trai gái trao lời ước hẹn, thời truy vượn, tìm gấu, săn hổ, săn nai. Thời thao thiết rưng rưng câu chuyện người rừng bơ bơ, lạc lối.

“Chiến tranh, phụ nữ là những người dễ tổn thương nhất nhưng cũng chính họ sẽ gượng dậy đầu tiên”. Sau những mát mát đau thương của chiến tranh, người phụ nữ cũng như cây cối trên thảo nguyên chỉ cần mưa xuống là nảy mầm xanh sự sống. Một câu chuyện giàu cảm xúc khiến người đọc, người nghe trân quý cuộc sống hòa bình, hạnh phúc...

Truyện ngắn được kể với giọng lính trẻ tếu táo tự nhiên hóm hỉnh có nhiều chi tiết đời thường, giọng điệu kiểu “chuyện kể ở đại đội” hay “chuyện kể của lính” thể hiện cuộc sống người lính xưa và nay trong việc rèn luyện, chiến đấu. Cuộc sống của người lính hôm nay tuy có nhiều khác biệt so với cha ông nhưng những phẩm chất tốt đẹp vẫn được lưu giữ. Việc trở thành người lính bảo vệ quê hương vẫn luôn là trách nhiệm và niềm tự hào của thế hệ thanh nhiên hôm nay.

Nhân vật K - một cái tên phiếm chỉ, là gương mặt đại diện cho bao người có chung một nỗi niềm: Đi tìm giấc mơ để được sống là mình, nhận ra khuôn mặt thật của mình, của người. K đã sống trong sự ám ảnh, hoang hoải về kiếp người, càng hi vọng đổi thay thì gã lại rơi vào bi kịch của đời sống lắm bon chen và mỏi mệt.

Vấn đề được đặt ra trong truyện ngắn “Thằng chăn vịt” vẫn là nỗi trăn trở về việc làm. Không phải làng Việt nào cũng có một ngành nghề truyền thống để có thể phát triển. Ở những ngôi làng thuần nông, người nông dân quanh năm phải sống với việc chăn nuôi và đồng ruộng. Cả hai việc này đều rất vất vả, thu nhập lại bấp bênh. Chính vì vậy, tư tưởng phải thoát khỏi làng để đổi thay cuộc sống đã manh nha xuất hiện, đặc biệt ở lớp trẻ. Thêm nữa, khi các nhà máy, công xưởng mọc lên ở nông thôn trong cơ chế đô thị hóa nông thôn thì việc người nông dân bỏ ruộng, ô nhiễm môi trường… trở thành một vấn đề nhức nhối. Trong truyện ngắn này, tác giả đã đề cập đến, tuy mới chỉ bắt đầu nhưng rõ ràng đã có những dự báo không mấy tốt lành.

Hoàng Anh Tuấn, nhà thơ trẻ cách đây 5 năm còn mới mẻ, nhưng giờ đã trở nên quen thuộc với những người yêu thơ của Lào Cai và trên các thi đàn gần xa. Thường những người làm thơ ít khi sáng tác truyện, nhưng với Hoàng Anh Tuấn thì khác. Mới đây, anh khiến độc giả bất ngờ khi ra mắt tập truyện ngắn đầu tay “Chín bậc nhớ thương”. "Gốc đề" là một truyện ngắn nổi bật trong tập truyện ngắn đầu tay này của anh.

Truyện ngắn gồm hai nhân vật chính: Jim và Della. Hai vợ chồng thuộc tầng lớp lao động nghèo, sống trong một căn hộ sơ sài với giá thuê là 8 đô la một tuần. Bối cảnh của truyện là ngày giáng sinh sắp đến và cả hai vợ chồng đều nghĩ rằng mình cần tặng một món quà gì đó thật đẹp, thật ý nghĩa cho người mình yêu thương. Hoàn cảnh sống khó khăn đã không cho phép họ làm việc đó một cách dễ dàng. Jim đã phải bán đi món đồ quý giá nhất của anh là chiếc đồng hồ quả quýt gia bảo, còn Della cũng phải bán đi mái tóc dài óng ả là thứ mà hàng ngày cô rất nâng niu. Tình huống oái oăm nảy sinh ở chỗ món quà Jim mua về cho vợ là bộ lược cài đầu mà Della từng mơ ước, trong lúc giờ đây mái tóc dài không còn nữa. Và món quà Della nghĩ rất phù hợp với chồng là sợi dây bạch kim sang trọng, chuyên để đeo những chiếc đồng hồ quả quýt, thì lúc này đây chiếc đồng hồ của Jim cũng đã không còn.

Mạch chuyện khá đơn giản khi kể lại việc một người đàn ông trung niên đi xin việc. Ông vô tình nhìn thấy kỉ vật xưa là chiếc khung ảnh cũ và hồi tưởng lại thời trai trẻ của mình. Ông và cô gái Sundari yêu nhau say đắm nhưng rồi ông phản bội cô. Hơn 20 năm sau, ông gặp lại câu con trai nhưng không dám nhận con của mình. Câu chuyện là hành trình tìm lại quá khứ cũng như thức tỉnh của người đàn ông tên Shatri ẩn chứa nhiều điều về giá trị sống.

Câu chuyện trong truyện ngắn “ Xóm trọ” dẫn dắt người đọc, người nghe chứng kiến những cảnh đời nghèo khó, bần hàn, cơ cực. Tác giả không đặt tên cho nhân vật, “chị” – nhân vật chính của truyện là người phụ nữ tảo tần, chịu thương chịu khó, biết cảm thông, chia sẻ với những mảnh đời bất hạnh quanh mình. Gia đình chị dọn về xóm trọ này, cũng như bao nơi chị đã ở, đều nghèo nàn, nhếch nhác, tạm bợ như thế. Những gia đình hàng xóm xung quanh, mỗi nhà một vẻ, nhưng cái nghèo đã khiến họ trở nên cắm cảu, bẩn tính, ứng cử bỗ bã, có phần thô lỗ với nhau.

Truyện ngắn “Mùa hoa núi” đã đẫn dắt người đọc, người nghe đến với không gian văn hóa vùng cao của người dân tộc Tày, Mông với những nét phong tục tập quán xưa cũ. Nhà văn Tống Ngọc Hân khai thác triệt để khía cạnh này với nhiều chi tiết, tình tiết hấp dẫn. Nét đặc sắc của văn hóa vùng cao không chỉ thể hiện bởi phong tục, tục lệ. Với sự quan sát tinh tế, nhà văn đã miêu tả đặc sắc nhất trong văn hóa ấy là ứng xử giữa người với người, giữa người với vật, giữa người với thiên nhiên. Truyện kể về một trong những mối ứng xử được cho là khó nói đến nhất, khó biểu hiện nhất, đó là ứng xử của những người đã từng yêu nhau. Sự ứng xử của hai người đàn ông một thời từng yêu một người phụ nữ, như mọi người thấy, phiên chợ cuối năm ở một bãi rừng trống trải hun hút gió, buốt lạnh nhưng mùi ly núi thì cứ ngào ngạt chiếm lĩnh bao phủ và tình người thì cứ ấm nồng như vậy.

Nhân vật chính trong truyện ngắn chúng ta vừa nghe chỉ được gọi là “hắn” chứ không có một cái tên cụ thể. Có thể đó cũng là dụng ý của tác giả để nhấn mạnh nhiều hơn đến tính đại diện và khái quát của nhân vật này. “Hắn” có thể là bất kỳ một người nông dân nào của nông thôn Việt thời hội nhập và bất kỳ người nông dân nào cũng có thể chính là “hắn”...

Nhà văn Nguyễn Hương Duyên - Hội viên Hội Nhà văn VN đã xuất bản các tập truyện ngắn: Bến đợi nhọc nhằn (2006), Ở giữa những người đàn ông (năm 2015), Hai chị em (2020), Viết tặng anh từ căn bếp này (2020). Khoảng cách thời gian giữa những tác phẩm cho thấy dường như bước đường sáng tác của Nguyễn Hương Duyên có những “khoảng lặng” để lùi lại nghe ngóng, trải nghiệm. Người đàn bà khi mới ở thềm cuộc đời thường thụ động, nhút nhát; ngay cả tình yêu, tình dục, họ luôn chờ đợi nhưng nhẫn nhịn. Cái tên truyện ngắn Viết tặng anh từ căn bếp này đại diện cho cả tập cho thấy khát khao đàn bà. Trong truyện ngắn này, nhân vật xuất hiện với danh xưng “em” đã có hai mặt con. Chắc “em” cũng ngót nghét tuổi bốn mươi, như chính tác giả.

Bà Chín sinh ra trong một gia đình khó khăn, đông con. Tám anh chị em, đứa được đi học, đứa phải nghỉ học. Đến khi trưởng thành, cuộc đời bà cũng chẳng sung sướng gì. Mặc cảm với bản thân, bà ở vậy một mình. Cũng vất vả, đầu tắt mặt tối, chả khi nào ngẩng đầu lên được để nhìn trời nhìn đất, nhìn cuộc sống chảy trôi. Mà đâu chỉ riêng bà Chín, số phận bà cũng là số phận chung của người dân ấp nghèo nơi cù lao xa xôi, lạc hậu này. Phải chăng, cuộc đời bà Chín sẽ chỉ quanh quẩn nơi góc nhà, chái bếp, chẳng bao giờ có điện chỉ để mong được xem cải lương cho đã…

Một người phụ nữ không được yêu có phải là một chuyện đáng buồn hay không? Đương nhiên là buồn. Nhưng hủy hoại mình để trả thù thì không. Vì như Giribala-nữ nhân vật chính trong truyện ngắn "Rửa hận' của nhà văn Tagore đã nói “chẳng có niềm vui trong sự sống, nhưng chẳng có sự an ủi nào trong cái chết.” Hơn nữa, nếu vương quốc trái tim ta chưa có vị vua nào ngự trị thì cũng chẳng sao. Ta hoàn toàn có thể trở thành nữ hoàng của chính mình...

Cuộc đời của Mùi Tá đã sớm chịu cảnh bỏ học giữa chừng, làm vợ, làm mẹ khi còn quá trẻ, và cũng bởi vậy, cô đã hứng chịu bao dày vò trong những lần bỏ bản mà đi. Chồng mất, con thì đã bán, Mùi Tá dường như chẳng còn gì ngoài "Lời páo dung trong sương". Nhưng ngay cả lời páo dung cũng buồn bã biết bao. Những nỗi đau trong cuộc đời cô gái dường như cũng bị sương mù trên đỉnh Sơn Mẫu che phủ, nhưng dẫu vậy, cũng đủ để người ta xót thương.

Với lối kể chuyện dung dị, giàu cảm xúc và nhân ái, nhà văn Phong Điệp dẫn dắt người đọc, người nghe đến với câu chuyện về nhân vật chàng tên là Hạnh Phúc. Cái tên gợi về sự bình yên, êm ấm, vui vẻ nhưng câu chuyện về cuộc đời của chàng thì lắm nỗi bất hạnh, éo le. Bố mẹ bị tàn tật, mù lòa, sinh ra chàng trong muôn nỗi vất vả, khó nhọc. Nhưng chàng là món quà tuyệt vời tạo hóa mang tặng cho bố mẹ - những con người tàn tật, khiếm khuyết, bất hạnh nhưng khát khao sống, khát khao hạnh phúc...

Truyện phản ánh chân thực bức tranh làng quê với những đổi thay mà hậu quả của việc xây dựng những khu công nghiệp, nhà máy… gây ra nhiều tổn thất mà người dân phải hứng chịu. Chính quyền các cấp loay hoay với nhiều phương án xử lý trong khi những cán bộ như Hán đã kịp thay đổi vị trí khi có điều kiện. Một nỗi buồn xâm chiếm tâm can người đọc, người nghe với những câu hỏi chưa có lời đáp…

Truyện được viết với phong cách giả tưởng khi nhân vật chính nói chuyện được với chú chó của mình. Anh rơi vào tình cảnh cô đơn thời hiện đại. Dường như anh biết mình đang sống, nhưng một phần nào đó bên trong anh đang chết dần chết mòn. Điều đang bị mài mòn của nhân vật danh xưng là “anh” đó chính là cảm xúc cuộc sống. Sống trong một thành phố đông đúc ồn ào nhưng với anh các hình ảnh bỗng dưng trở nên xa rời. Nhân vật chính mơ ước một mối tình đẹp với cô gái làng chơi bí ẩn. Nhưng đến khi gặp mặt cô gái làng chơi anh lại thấy thất vọng vì cô bình thường không như anh tưởng tượng... Câu chuyện khiến người đọc, người nghe suy nghĩ về mối quan hệ gia đình và sự quan tâm, chia sẻ giữa người với người trong xã hội bận rộn hôm nay.

Câu chuyện kể về ông Thanh đi tìm đông đội . Cuối cùng ông vỡ òa trong sung sướng khi biết tin thị đội Quảng Trị đã tìm được hài cốt của hai người lính trong chiếc thùng phuy. Hình ảnh chiếc thùng phuy đựng hài cốt người lính hi sinh và đoàn cựu chiến binh ngồi đầy khoang tàu tìm lại đồng đội khiến người đọc, người nghe nghẹn ngào cảm xúc...

Francisco Sionil José sinh ngày 3/12/1924, là một trong những nhà văn Philippines được đọc nhiều nhất bằng tiếng Anh. Nhiều tiểu thuyết và truyện ngắn của ông đã được dịch sang hơn 20 thứ tiếng như Hàn, Indonesia, Nga, Séc, Ukraina, Latvia, Hà Lan… Ông là một trong những nhà văn Philippines được giới phê bình văn học trên thế giới đánh giá cao nhất. Truyện ngắn “Waywaya” là một trong những tác phẩm nổi tiếng của ông được viết năm 1979 và giành được giải thưởng Tưởng niệm Carlos Palanca về văn học.

Truyện xoay quanh những vấn đề của lớp trẻ lớn lên ở làng quê nhưng thực chất cũng là xoay quanh câu chuyện của làng xã. Một làng quê, đang trên đà lên phố, dưới tác động của cơ chế thị trường. Sự thay đổi của làng quê đến chóng mặt gắn với những biến cố: Đường nâng cấp, đất mặt đường đội giá, bố Tăng nhượng mảnh vườn. Mảnh đất biến thành chốn nhậu nhẹt, bố Tăng bị tai nạn. Chi sa ngã khi đang học dở dang. Làng chặt hạ cây đa 200 tuổi...

Câu chuyện được tác giả kể với giọng văn nhẹ nhàng, chân thật pha chút tự giễu qua tự sự của nhân vật Phú. Những mâu thuẫn, xung đột giữa mới và cũ được lồng ghép tự nhiên khiến người đọc, người nghe nhất là người ở thôn quê dễ đồng cảm. Và chắc nhiều người sẽ tự nhủ thầm , giá như làng mình, thôn mình cũng vẫn giữ được nét đẹp như xưa.

Hạnh phúc rất đỗi mong manh, bởi cuộc sống luôn phức tạp và có những cái cớ, đưa đẩy thử thách. Để gìn giữ hạnh phúc đòi hỏi những cái đầu lý trí và những trái tim ấm nóng, những tâm hồn tràn đầy cảm xúc. Đây là điều mà nhà văn Nguyễn Thị Lê Na muốn nhắn gửi với chúng ta trong truyện ngắn "Lý lẽ đàn bà" .

Đây là truyện ngắn có lối viết không giống như những truyện ngắn được kể, được viết thông thường. Đó là một lối viết tự sự. Cả truyện ngắn không một mẩu đối thoại, song không kém phần hấp dẫn, dẫn dụ người đọc người nghe mong muốn hiểu hơn và đồng cảm hơn với một con người. Từ đó mà chiêm nghiệm, rằng con người có tham vọng thế nào, hoài bão đến đâu thì trước thiên nhiên vẫn rất nhỏ bé, vậy nên hãy gắng sống khiêm nhường, với mình, với người xung quanh và với cả xã hội. Rằng con người có thể dùng tiểu xảo để che mắt thế gian chứ không thể che giấu được lòng mình, vậy nên hãy sống trung thực, và trước tiên hãy trung thực với chính mình.

Truyện khép lại trong cảnh Út lao sang chốt 4 dưới làn mưa đạn để tìm bằng được người đội trưởng của mình. Một cái kết rất mở của tác phẩm đã gợi cho chúng ta biết bao điều suy nghĩ. Người đọc nào cũng mong muốn Út sẽ gặp được đội trưởng và đưa tận tay bức thư báo tin vui cho anh. Nhưng rất có thể Út hoặc đội trưởng sẽ ngã xuống trên chiến trường như nhiều người lính khác, thì niềm vui này vẫn là một niềm vui có thật, một hạnh phúc lớn lao, mang trong đó biết bao tin yêu, hy vọng như chính cái tên mà đội trưởng đã dành cho đứa con của mình: Hòa Bình. Đó cũng là một ngợi ca về sự sống, về sức sống mãnh liệt của một dân tộc quật cường...

Bùi Hiển từ trước 1945 đã nổi tiếng với những truyện ngắn mang đậm chất sinh hoạt đời thường. Ngòi bút của ông rất có sở trường với những miêu tả chân thực, sống động cuộc sống ở thôn quê. Cho đến truyện ngắn này, ta một lần nữa lại thấy được sự linh hoạt trong bút pháp của ông khi miêu tả cuộc sống của con người ở thành phố. Đặt tên truyện là "Sai phạm cuối đời", sai phạm mà thực ra không hẳn là sai phạm, theo chúng tôi, nhà văn Bùi Hiển muốn mang tới cho độc giả một sự sẻ chia để chúng ta biết đồng cảm và yêu thương nhiều hơn những con người vốn dĩ rất bình dị, chất phác và chân thành trong cuộc sống quanh ta mỗi ngày.

Nhiên - nhân vật chính của câu chuyện đã chịu một cuộc đời đầy ẩn ức, cay đắng, thiệt thòi. Cô đã chọn cuộc sống ấy bởi sự hi sinh quá lớn cho các em. Không chồng con, Nhiên đã sống mà như chết, cô không có khái niệm của niềm vui và hạnh phúc bởi chuỗi ngày cô trải qua là buồn bã, nhạt nhòa. Câu chuyện thức gợi nỗi đau sâu kín của những người đàn bà cô đơn và nhiều cay đắng.

Truyện ngắn "Hôn lễ xanh" là một câu chuyện có kết cấu đơn giản. Mặc dù tác giả Lê Mạnh Thường không sử dụng nhiều kỹ thuật viết, không có nhiều thắt nút, mở nút, kịch tính, cao trào nhưng vẫn để lại dấu ấn và tình cảm đẹp cho người đọc, người nghe. Câu chuyện mà tác giả kể, như một bài thơ thấm đấm sự yêu thương, mối quan hệ gia đình, tình yêu mãnh liệt của những người còn sống và đã mất dành cho nhau.

Cuộc thi Truyện ngắn 2018-2020 của tạp chí Nhà văn và Tác phẩm vừa qua đã tổ chức trao giải. Nhà văn Lê Hoài Lương đã được trao giải nhì với hai truyện ngắn có tựa đề gây ấn tượng “Nghề vớt xác” và “Người bọ chét”. Không chỉ tựa đề mà nội dung cốt truyện, thân phận nhân vật trong sáng tác của nhà văn Lê Hoài Lương đều khiến độc giả không khỏi tò mò dõi theo. Truyện “Nghề vớt xác” kể về nhân vật Thị. Thị sinh ra không biết mặt cha, mẹ bỏ đi theo người đàn ông khác, phải ăn nhờ ở đậu ở người họ hàng, không được học hành, vì khao khát được yêu thương mà cuốn theo đam mê tội lỗi. Thị bị đánh đuổi nhảy sông tự tử mà không chết, rồi thành vợ của một gã hành nghề vớt xác chết trôi…

Út Đẹt là con gái út trong một gia đình nông dân ở Nam Bộ. Với tính cách hồn nhiên, trong sáng, cô lớn lên yên bình trong sự yêu thương của gia đình. Lấy chồng khi còn rất trẻ, Út Đẹt hạnh phúc khi gặp được một gia đình tử tế,người chồng tên là Quốc hiền lành tốt bụng và sinh được cậu con trai kháu khỉnh. Nhưng một tai nạn thương tâm đã xẩy ra, chồng của cô khi sang nhà hàng xóm mua cá đã bị chết vì điện giật. Bao khó khăn, mất mát, đau thương mà cô sẽ phải vượt qua...

Ai cũng mong muốn có một cuộc sống yên bình, hạnh phúc. Thế nhưng mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh. Cuộc sống vốn dĩ không dễ dàng với các mối quan hệ phúc tạp, đa dạng. Mỗi người, mỗi gia đình đều có nỗi lo lắng, buồn bực riêng mà chỉ người trong cuộc mới thấu hiểu. Truyện ngắn “Kẻ thừa kế” của tác giả Hương Văn mà các bạn nghe trong chương trình Đọc truyện hôm nay nhắn gửi với chúng ta điều ấy.

Tanizaki Junichiro (1886 – 1965) thiên tài văn chương người Nhật có một văn nghiệp đồ sộ. Ông được đánh giá là người kể chuyện có duyên nhất trong những cây viết tiền chiến. Văn chương Tanizaki vừa thâm trầm, cổ kính, vừa bóng bẩy, diễm tình, vừa trần trụi nhưng không kém phần tinh tế. Các tác phẩm chủ yếu của ông: “Xăm mình”, “Truyện Shunkin”, “Chữ Vạn”, “Nhật kí già điên”… Được viết vào năm 1990, "Xăm mình" là một trong những tác phẩm quan trọng của nhà văn Tanizaki. Chuyện kể về một người thợ xăm cả đời ao ước tìm được một người con gái có làn da tuyệt mỹ để đem hết tâm hồn và tài hoa của mình mà khắc ghi vào đó...

Ttruyện ngắn Con cáo cuối cùng đưa người nghe lạc bước vào 1 Thế giới có phần cổ xưa. Motip chàng thư sinh và hồ ly được nhà văn khai thác triệt để nhưng cũng không kém phần sáng tạo. Chính trong lúc độc giả tưởng rằng đây chỉ là 1 truyện báo oán trả ân có màu sắc ly kỳ thì tác giả lại đột ngột rẽ hướng để họa tử nhận ra, cô gái mua tranh của mình hóa ra không phải là hồ ly. Nàng chẳng qua chỉ là 1 người phàm đem lòng ái mộ chàng họa sĩ mà thôi.

Câu chuyện xoay quanh bộ ba nhân vật: Miên, Mạnh và Cháp. Đề tài tự do hôn nhân trong cuộc sống của người vùng cao là đề tài đã được nhiều người khai thác, nhưng Lục Mạnh Cường vẫn có những cách diễn đạt, cách kể chuyện rất riêng của anh. Ở đó, ta cảm nhận được sự mạnh mẽ và quyết liệt của Miên, cô không chịu nghe theo sự sắp đặt hôn nhân của gia đình mà tự quyết định hạnh phúc cho mình, tự lựa chọn người đàn ông cho cuộc đời của cô, người mà Miên thực sự rung động và có tình cảm...

"Mật rắn" được viết từ năm 1988, đến nay đã hơn 30 năm, nhưng vẫn còn nguyên vẹn sắc thái tươi mới của đời sống, đủ gieo vào lòng người đọc người nghe những bâng khuâng về số phận, về sự lựa chọn của mỗi con người...

Những truyện ngắn tâm lý tội phạm hay còn gọi là truyện vụ án luôn thể hiện một sức cuốn hút riêng về mặt đặc trưng ly kỳ. Nhưng truyện ngắn mà chương trình giới thiệu tới các bạn đêm nay không đơn thuần là một câu chuyện kể về quá trình gây án của một kẻ thủ ác. Nghe truyện ngắn “Lưỡi dao cạo”, chúng ta sẽ hiểu phần nào nguyên do vì sao nhà văn Naoya Shiga được gọi là “Ông vua của truyện ngắn Nhật Bản”.

Dù chỉ viết theo dòng thời gian hồi tưởng tuần tự nhưng thiên truyện có gần 40 “tuổi đời” của nhà văn Vũ Tú Nam vẫn khơi dậy trong mỗi chúng ta những thoáng rung động với tình người, tình đời. “Mùa xuân – Tiếng chim” là câu chuyện về mối tình chôn dấu trong quá khứ. Một mối tình đẹp, trong trẻo,dịu dàng đã “khảm” nên những tâm hồn đẹp biết sống vì những điều cao cả.

Ký ức dù đẹp đến đâu, long lanh đến như thế nào cũng không có gì làm đảm bảo để ta có thể bấu víu, xây dựng một cuộc sống hiện tại yên ổn và một tương lai vững bền. Đây là điều mà Nguyễn Hương Duyên-cây bút trẻ ở mảnh đất Quảng Bình chang chang nắng cát muốn nhắn gửi với chúng ta qua truyện ngắn “Mong manh ký ức”.

Câu chuyện là bức tranh tả thực về số phận của những đứa trẻ mồ côi, không tên, không quê hương, không bản quán, không chút bấu víu vào tương lai, chờ đợi mỏi mòn ngày nào đó sẽ được một gia đình giàu có nào đó ở nơi xa xôi nào đó nhận làm con nuôi. Nhưng rồi “đời không như là mơ”, cũng giống như những đứa trẻ hàng ngày chờ cơm ăn thức uống, chờ ông thợ ảnh đến chụp ảnh gửi cho các gia đình ngoại quốc, Orlando và Acapulco chờ đợi trong vô vọng, cả hai bị bỏ lại…

Nhân vật tôi trong truyện tên Vân, sầu mị, sống bằng tình yêu vang bóng, huy hoàng 1 thuở. Thanh, như bước ra từ điển tích, tâm hồn hoài cổ, yêu bằng 1 tình yêu trắng trong. Họ đã sống và yêu nhau giữa bầu trời xứ Huế, đẹp và thơ...

Với truyện ngắn “Của chùa” nhà văn Phan Đình Minh sử dụng hai giọng kể. Giọng kể của nhân vật tôi mang tính tự sự, người con kể về bi kịch cuộc đời chìm nổi của người cha nuôi tên Hoán và gia đình ông . Giọng kể thứ 2 : Giọng kể của ông Dưỡng - người chứng kiến trực tiếp cuộc đời của ông Hoán kể lại cho nhân vật tôi nghe – thực chất là những đối thoại giữa ông Dưỡng và nhân vật tôi, góp cho câu chuyện tăng phần thuyết phục. Nhờ thế số phận nhân vật ông Hoán được tái hiện khá đậm nét...

Nhân vật ông Minh xưng tôi trong truyện xuất thân trong một gia đình giàu có thuộc thành phần địa chủ. Trong cải cách ruộng đất, ông buộc phải rời làng, lặn lội kiếm sống và dần trở nên khá giả nhờ buôn bán. Ở thời nào các thành viên trong gia đình ông cũng gặp những định kiến, mặc cảm về giai tầng, nhưng tất cả những điều đó cũng không đủ khiến nhân vật Minh bỏ làng ra đi. Tuy nhiên, thất bại trong mối tình đầu với cô bạn gái cùng lớp tên Êm đã khiến nhân vật "tôi" muốn quên đi, đoạn tuyệt với quá khứ và xóm Bến...