Đất nước ngàn năm

Mùa Xuân năm 1975 là mốc lịch sử chói lọi nhất của cuộc chiến tranh giành độc lập, thống nhất đất nước. Mở đầu cho mốc lịch sử đó là chiến dịch Tây Nguyên. Chiến dịch này đã tạo ra thời cơ chiến lược mới để chuyển cuộc kháng chiến từ “đánh chắc, thắng chắc” sang “thần tốc, thần tốc hơn nữa”. Đây cũng là chiến dịch quyết định để BCT hạ quyết tâm giải phóng hoàn toàn miền Nam trong năm 1975. Chiến dịch Tây Nguyên là minh chứng cho tình yêu nước, tinh thần chiến đấu kiên cường của nhân dân Việt Nam nói chung và nhân dân Tây Nguyên nói riêng trước kẻ thù.

Điện biên là vùng đất không chỉ có cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, đời sống văn hóa các dân tộc đặc sắc, mà trong những thăng trầm lịch sử của đất nước, con người và vùng đất này đã có nhiều đóng góp to lớn, góp phần quan trọng vào việc dẹp yên giặc xâm lược, mở mang bờ cõi, gìn giữ biên cương của đất nước. Trong đó người anh hùng áo vải, tướng quân Hoàng Công Chất là biểu tượng, là niềm tin cho tinh thần của đại đoàn kết các dân tộc yêu nước, chống giặc ngoại xâm ở thế kỷ thứ XVIII.

Vào cuối thế kỷ thứ XIV – đầu thế kỷ XV, thời giao giữa triều Trần và Hồ, có một người dù đã đỗ đạt từ thời nhà Trần nhưng đã không ra làm quan mà trở về quê mở trường dạy học, đến thời nhà Hồ ông mới ra làm quan. Danh thần đó là Ngô Miễn, vị tướng quân và cũng là người có công khai khẩn vùng đất nhà Thi, nay thuộc huyện Xuân Trường, Nam Định. Ông nổi tiếng là vị quan thanh liêm, đức độ.

Những người quan tâm, yêu mến tìm hiểu về lịch sử dân tộc chắc đã từng nghe cụm từ ngụ binh ư nông, một trong những chính sách xây dựng lực lượng quân đội trong các thời đại phong kiến ở nước ta. Ngụ binh ư nông là sách lược rất sớm được các triều đại Đinh, Lý, Trần, Lê... lựa chọn và đã phát huy hiệu quả. Đây là chính sách xây dựng quân đội gắn liền với nông dân, nông nghiệp và nông thôn tạo thế chủ động trong công cuộc chống giặc ngoại xâm, giữ yên bờ cõi.

Có thể nói, trong lịch sử nước ta, sự ra đời của chính quyền họ Khúc đánh dấu một mốc son quan trọng. Năm 905 Khúc Thừa Dụ khởi nghĩa giành quyền tự chủ sau hơn ngàn năm Bắc thuộc là một dấu ấn có ý nghĩa hết sức trọng đại trong lịch sử. Đây không chỉ là sự kiện mở đầu trong sự nghiệp của Khúc Thừa Dụ, mà còn mở đầu cho thế kỷ thứ X với những bước chuyển hết sức lớn lao của đất nước. Từ đây, nền độc lập dân tộc được xác lập, củng cố, gắn liền với chính quyền tự chủ và các triều đại phong kiến đầu tiên. Trong đó, Khúc Thừa Dụ với những hoạt động trên phương diện chính trị, ngoại giao, kinh tế, xã hội đã thật sự làm thay đổi bộ mặt đất nước ở thế kỷ thứ X.

Nằm cách Thủ đô Hà Nội 40km về phía Tây, Đình Tường Phiêu ở làng Tường Phiêu, xã Tích Giang, huyện Phúc Thọ là di tích cổ kính nổi tiếng xứ Đoài. Đây là ngôi đình lớn nhất trong vùng, có kiến trúc độc đáo thời nhà Lê thế kỷ 17, 18. Đình Tường Phiêu được Chính phủ công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt ngày 24/12/2018.

Cách đây 52 năm (1972 – 2024), tại khu vực Ga Lưu Xá, trên địa bàn xã Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên, trận ném bom khốc liệt của máy bay Mỹ đã cướp đi sinh mạng của 60 TNXP Đại đội 915 thuộc quân đội TNXP 91 Bắc Thái khi đang làm nhiệm vụ giải tỏa hàng hóa chi viện cho chiến trường miền Nam. Mãi biết ơn và ghi nhớ sự hy sinh đó, đảng bộ, nhân dân và các doanh nghiệp tỉnh Thái Nguyên đã đồng lòng xây dựng khu tưởng niệm ngay tại nơi các anh chị ngã xuống. Khu tưởng niệm này là biểu tượng của sự hy sinh quả cảm của 60 TNXP ngày ấy, thể hiện lòng biết ơn của mỗi người dân Việt Nam với những người đã ngã xuống cho nền độc lập nước nhà.

Mùa xuân năm Kỷ Dậu (1789) dưới sự lãnh đạo và chỉ huy tài tình của Quang Trung (Nguyễn Huệ), nghĩa quân Tây Sơn đã làm nên chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa, đập tan quân xâm lược Mãn Thanh, giải phóng Thăng Long, giành lại độc lập, tự do cho dân tộc.

Qua những trang tư liệu lịch sử cho thấy, khi nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp của vua Lê Thánh Tông các nhà sử học và nhà nghiên cứu các đời sau đều nhận định rằng: vua Lê Thánh Tông là một vị minh quân trong 38 năm trị vì ông đã đưa quốc gia Đại Việt đạt đến đỉnh cao về sự cường thịnh. Ở hầu hết các lĩnh vực ông đều tiến hành cải cách và đạt được những thành tựu rất lớn. Đặc biệt ông có tâm hồn của một nhà thơ và đã để lại cho đời một khối lượng văn thơ lớn.

Năm 19 tuổi, Nguyễn Xí đã tham gia nghĩa quân Lam Sơn dưới ngọn cờ khởi nghĩa của Bình Định Vương Lê Lợi. Trong suốt 10 năm “nếm mật nằm gai, vào sinh ra tử” Nguyễn Xí trở thành cánh tay đắc lực của Lê Lợi, được xếp vào hàng Khai quốc công thần. Nguyễn Xí đã giúp nghĩa quân Lam Sơn giành nhiều thắng lợi quan trọng góp phần làm nên chiến thắng lịch sử vẻ vang, đánh tan quân xâm lược nhà Minh, đất nước hoàn toàn được giải phóng sau 20 năm chịu đựng sự đô hộ thống trị của giặc. Sau khi ông mất, ghi nhớ công lao to lớn của ông, vua Lê Thánh Tông đã truy tặng ông tước Thái sư Cương Quốc Công và cho lập đền thờ ông tại quê nhà.

Theo Đại Việt sử ký toàn thư, Dương Tự Minh là người dân tộc Tày, sinh trưởng tại làng Quan Triều, phủ Phú Lương xưa, nay là phường Quan Triều, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Ông còn được gọi là Đức Thánh Đuổm hay Cao Sơn Quý Minh, là vị thủ lĩnh tài ba của phủ Phú Lương xưa. Ở tỉnh Thái Nguyên, nhân dân tôn vinh ông và đã lập 125 đền, đình, miếu, phân bố ở 9 huyện, thị thành để thờ phụ ông. Tương truyền, đền Đuổm ở huyện Phú Lương là nơi cuối đời Dương Tự Minh về ở và thác tại đây. Hiện nay, đền Đuổm là nơi thờ chính để người dân tưởng nhớ tới vị thủ lĩnh có công lớn trong việc phòng thủ biên giới phía Bắc trong thời kỳ nhà Lý.

Vua Lê Thánh Tông là vị hoàng đế thứ 5 của nhà hậu Lê. Ông được xem là vị vua trị vì lâu nhất triều hậu Lê trong lịch sử phong kiến Việt Nam với niên hiệu Quang Thuận (10 năm) và Hồng Đức (28 năm). Triều đại vua Lê Thánh Tông đã để lại những di sản đặc biệt quý báu về xây dựng pháp luật và quản trị quốc gia, trong đó đặc biệt phải kể đến là bộ Luật Hồng Đức hay còn có tên là Quốc triều hình luật hay Lê triều hình luật.

Vua Lê Thánh Tông là vị hoàng đế thứ 5 của nhà hậu Lê. Ông được xem là vị vua trị vì lâu nhất triều hậu Lê trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Thời kỳ của vua Lê Thánh Tông được xem là thời kỳ hưng thịnh của chế độ phong kiến Việt Nam nói chung và thời kỳ hậu Lê nói riêng với tên gọi Hồng Đức thịnh thế.

Trải qua hơn 1000 năm lịch sử, nhiều di tích lịch sử của cố đô Hoa Lư vẫn được bảo tồn và gìn giữ đến tận ngày nay, điển hình là đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và đền thờ vua Lê Đại Hành, những công trình có giá trị văn hóa, lịch sử rất quan trọng với dân tộc Việt Nam. Đền vua Đinh và đền vua Lê được xây dựng từ thời nhà Lý và được nhà hậu Lê cho xây dựng lại vào thế kỷ thứ XVII, tọa lạc tại xã Trường Yên, vị trí thuộc trung tâm thành Đông của kinh đô Hoa Lư xưa. Hai ngôi di tích lịch sử đặc biệt đã được xếp hạng Top 100 công trình 100 tuổi ở Việt Nam.

Tháng 12/1972 đã trở thành một mốc son chói lọi trong lịch sử đấu tranh bảo vệ Tổ quốc của dân tộc ta. Trong 12 ngày đêm ấy, quân và dân ta đã làm nên một “Điện Biên Phủ trên không”, đánh bại hoàn toàn cuộc tập kích chiến lược hàng không quy mô lớn chưa từng có của đế quốc Mỹ. Chiến thắng đó góp phần tô thắm trang sử hào hùng của dân tộc ta trong thế kỷ XX, mãi mãi là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, ý chí kiên cường, bản lĩnh trí tuệ và nghệ thuật quân sự Việt Nam, để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Tương truyền, đền Ghênh, thôn Ngọc Quỳnh, thị trấn Như Quỳnh, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên do Hoàng Thái Hậu Ỷ Lan xây dựng vào năm Ất Mùi (1115), đây là một trong những nơi ghi đậm dấu tích về bà. Là một phụ nữ tài trí, đức độ, lại được triều thần ủng hộ nên Hoàng Thái Hậu Ỷ Lan đã có những đóng góp tích cực vào cơ nghiệp nhà Lý, chăm lo sản xuất nông nghiệp, mở mang dân trí, quan tâm đến thi cử học hành. Đến với đền Ghênh, mỗi người dân sẽ hiểu thêm về những công lao to lớn của bà đối với nước nhà.

Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, thể hiện trí tuệ, tầm nhìn, bản lĩnh, khát vọng hòa bình của Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhân dân Việt Nam. Đồng thời văn kiện này cũng đã thể hiện rõ đường lối kháng chiến của Đảng ta lúc bấy giờ đó là kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ và tự lực cánh sinh. Có nhiều yếu tố dẫn tới sự thành công ấy, mà một trong số đó là chủ động nắm bắt thời cơ đã giúp Đảng và Chính phủ phát huy được sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Vào đầu thế kỷ thứ XVIII tại vùng đất Phụng Pháp thuộc tổng Mỹ Cầu, huyện Yên Dũng, phủ Lạng Giang, trấn Kinh Bắc xưa nay là xã Tân Mỹ, thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang đã xuất hiện một danh nhân xuất chúng được sử sách ghi nhận là một võ tướng bẩm sinh. Trải suốt hơn 30 năm trên quan lộ, ông không hề biết bại là gì tạo nên một chuỗi võ công oanh liệt khắp từ miền trung du phía Bắc đến miền đồng bằng ven biển và vào tận miền Trung của đất nước.

Tổng Bí thư Trần Phú sinh ngày 1/5/1904 trong một gia đình trí thức nho học giàu lòng yêu nước quê gốc tại Đức Thọ, Hà Tĩnh. Bước ngoặt trong cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Trần Phú là khi gặp được đồng chí Nguyễn Ái Quốc, được tham dự lớp huấn luyện do Người trực tiếp giảng dạy tại Quảng Châu, Trung Quốc. Tại đây, đồng chí Trần Phú được kết nạp vào Cộng sản đoàn, một tổ chức nòng cốt của Việt Nam cách mạng thanh niên. Tháng 7/1930 đồng chí Trần Phúc được bổ sung vào BCH Trung ương lâm thời ĐCS Việt Nam và được giao nhiệm vụ dự thảo Luận cương chính trị của Đảng. Bản Luận cương chính trị do đồng chí Trần Phú khởi thảo là một văn kiện quan trọng của Đảng Cộng sản Đông Dương nay là Đảng Cộng sản Việt Nam, là cơ sở để Đảng ta đề ra chiến lược, sách lược của Đảng trong suốt quá trình đấu tranh bảo vệ chính quyền cách mạng.

Bà Huyện Thanh Quan tên thật là Nguyễn Thị Hinh, người phường Nghi Tàm, huyện Vĩnh Thuận, gần Hồ Tây nay là phường Quảng An, quận Tây Hồ, Hà Nội. Bà là một nữ sĩ nổi danh đi vào lịch sử thi ca Việt Nam. Dù phận nữ nhi, xong bà Huyện Thanh Quan thể hiện tài năng của mình không thua kém một bậc nam nhân nào. Thơ của bà đầy chất nhạc và họa, ngôn từ điêu luyện, cảnh và vật rất đỗi trữ tình. Thơ bà thể hiện lòng yêu mến cảnh quan thiên nhiên, đất nước và tâm sự u hoài trước thế sự đổi thay.

Ngô Miễn (1371 – 1407) nguyên quán tại làng Mai, xã Hương Xuân Hi, huyện Kim Hoa, phủ Bắc Hà, xứ Kinh Bắc nay thuộc phường Phúc Thắng, thành phố Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. Ông vốn là thư sinh của một vọng tộc lâu đời, từ nhỏ đã được người trong vùng vị nể vì tư chất thông minh, dung mạo tuấn tú. Mặc dù đỗ đạt từ thời nhà Trần, nhưng đến thời nhà Hồ, Ngô Miễn mới ra làm quan. Ông nổi tiếng là vị quan thanh liêm, đức độ, yêu nước, thương dân và có đóng góp to lớn trong việc cải cách xã hội. Trong cuộc chiến đấu chống quân Minh ông đã tuẫn tiết tại cửa biển Kỳ La thuộc tỉnh Hà Tĩnh.

Bắt đầu từ năm 2000, có một quỹ giải thưởng về sử học được thành lập và đến nay vẫn là quỹ giải thưởng duy nhất về lĩnh vực này, đó chính là quỹ giải thưởng Phạm Thận Duật. Vậy Phạm Thận Duật là ai? Ông đã có những đóng góp như thế nào cho lịch sử nước nhà?

Khu phố cổ Hà Nội thuộc quận Hoàn Kiếm, Hà Nội chính là khu 36 phố phường xưa, nơi hội tụ tinh hoa của nhiều nghề truyền thống với các phố nghề và những ngôi đình thờ tổ nghề. Tiêu biểu nhất là di tích quốc gia đình Kim Ngân ở số 42 – 44 phố Hàng Bạc, phường Hàng Bạc, quận Hoàn Kiếm thờ ông tổ bách nghệ và phối thờ tổ nghề Kim Hoàn.

Là một quốc gia nằm trên bán đảo Đông Dương, đất nước Việt Nam có bề dày lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, gắn liền với quá trình chinh phục và chế ngự sông nước, biển đảo. Chính vì thế, việc sử dụng, khai thác biển ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam. Đến thời Nguyễn, chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa càng được thiết lập và thực thi một cách liên tục, đầy đủ và toàn vẹn, không có sự tranh chấp nào. Trong suốt quá trình tồn tại, các vị vua triều Nguyễn đều nhận thức biển đảo có ý nghĩa quan trọng đối với an ninh quốc gia, dân tộc. Đây được xem là nhân tố, là cơ sở để phòng thủ bảo vệ quốc gia từ xa trước sự dòm ngó của bên ngoài, đó cũng chính là một trong những yếu tố tác động đến ý thức hướng biển và chủ trương tăng cường phòng thủ biển đảo của triều Nguyễn.

Lưỡng quốc Trạng Nguyên Hoàng Nghĩa Phú là người xã Đan Khê, huyện Thanh Oai, phủ Ứng Thiên nay là làng Đa Sĩ, phường Kiến Hưng, quận Hà Đông, TP.Hà Nội. Ông đỗ Trạng Nguyên khoa Tân Mùi (1511), với tài năng của mình, trong một lần đi xứ sang Trung Quốc ông đã được phong là Lưỡng Quốc Trạng Nguyên.

Trong lịch sử quân sự cách mạng Việt Nam, Đại tướng Đoàn Khuê là một trong những vị Bộ trưởng Quốc phòng có nhiều đóng góp trải dài từ những ngày đầu cách mạng đến quá trình đổi mới, xây dựng đất nước. Ông được vinh danh là một nhà chính trị, quân sự xuất sắc, có dấu ấn trong việc xây dựng, tổ chức quân đội theo hướng cách mạng chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại.

Thăng Long Hà Nội – nơi kết nối những mạch nguồn lịch sử, đã sản sinh và hội tụ những anh hùng hào kiệt của dân tộc trong đó không thể không nhắc tới danh nhân Việt Quốc công Thái úy Lý Thường Kiệt, một nhà quân sự, bậc đại danh tướng của những chiến công lẫy lừng. Ông không chỉ là niềm tự hào của con cháu dòng họ mà còn là niềm tự hào của cả dân tộc.

Trong tiến trình dựng nước và giữ nước của cha ông ta, có một vương triều thiết lập một quốc gia độc lập, tự chủ - vương triều tiền Lý từ năm (544 – 602). Lý Nam Đế là người đầu tiên trong lịch sử xưng đế hiệu, cũng là người đầu tiên đặt tên nước là Vạn Xuân, đặt niên hiệu là Thiên Đức. Lý Nam Đế có tên gọi là Lý Bí (503 – 548) ông là người ở thôn Cổ Pháp, xã Tiên Phong, nay là phường Tiên Phong, thành phố Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên. Người dân nơi đây rất tự hào về vị anh hùng quê hương, người đã lập nên nhà nước Vạn Xuân và là một trong 14 vị anh hùng tiêu biểu của dân tộc Việt Nam.

Theo các sử liệu, Phùng Hưng xuất thân từ dòng dõi quý tộc có nguồn gốc lâu đời ở đất Đường Lâm, Sơn Tây. Ngài được nhân dân tôn thờ là thần, thần vua bởi khi sống ngài là một vị vua, một chủ tướng uy dũng. Sau khi tạ thế, ngài vẫn luôn hiển linh, phò trợ nhân dân, phò trợ đất nước. Sinh thời, Phùng Hưng là người khỏe mạnh và dũng lược, chính ông đã phát động và lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa lớn, đập tan chính quyền đô hộ của nhà Đường, xây dựng nền độc lập tự chủ, được nhân dân suy tôn là Bố Cái Đại Vương.

Thôn Thanh Xá, xã Nghĩa Hiệp, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên được biết đến với câu ca “Đầu làng tể tướng - cuối làng trạng nguyên”. Hai danh nhân được nhắc đến trong câu thơ là tể tướng Phạm Công Trứ ở thế kỷ thứ 17 và trạng nguyên Đỗ Thế Diên ở thế kỷ 12. Theo sử sách cũ ghi lại, tể tướng Phạm Công Trứ là một công thần, là một trong 39 vị đại quan có công phò tá thời Lê Trung Hưng.

Chùa Cót nay tọa lạc tại số 188 phố Yên Hòa, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội. Chùa mang đậm nét kiến trúc nghệ thuật thời nhà Nguyễn và vẻ đẹp thân thuộc của những ngôi chùa cổ tự miền Bắc bộ, chùa cũng là nơi ghi dấu lịch sử cách mạng hào hùng của dân tộc.

Ở Thế kỷ thứ X, trong thời kỳ đất nước bắt đầu tự chủ có một vị tướng đã giúp Ngô Vương Quyền đánh tan quân Nam Hán. Không những thế, chính vị tướng này sau đó lại giúp Đinh Tiên Hoàng thống nhất sơn hà, ông cũng là người cùng vua Lê Đại Hành dẹp giặc Tống. Vị tướng đó chính là Phạm Bạch Hổ.

Làng Vòng – một địa danh cổ của vùng đất Thăng Long xưa không chỉ được biết đến với món cốm danh bất hư truyền mà nơi đây còn là vùng địa linh sinh nhiều nhân kiệt có công với quê hương đất nước được ghi vào sử sách. Nơi đây còn hiện diện nhiều dấu tích xưa với sáu ngôi đình và chùa cổ trong đó đình Hà, xưa là đình Bối Hà thờ Đại vương Triệu Chí Thành, một vị tướng quân anh hùng đã cùng vua Triệu Việt Vương lãnh đạo đất nước Vạn Xuân chống lại xâm lược của quân Lương ở thế kỷ thứ VI.

Trong lịch sử nước ta vương triều Lý được coi là triều đại đã đặt nền móng cho việc học và thi cử. Bắt đầu từ năm 1075 vua Lý Nhân Tông cho mở khoa thi nho học đầu tiên gọi là khoa Tam trường để chọn những người học rộng, hiểu sâu kinh sử, vì vậy khoa thi này còn được gọi là khoa thi này còn được gọi là khoa thi Minh kinh bác học, người đỗ đầu khoa này là Lê Văn Thịnh. Ông là người làng Đông Cứu, nay là thôn Bảo Tháp, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Sau khi đỗ đầu trong khoa thi đầu tiên của nho học Việt Nam ông được bổ làm quan, dần làm đến chức Thái sư triều Lý. Trong suốt quá trình làm quan, Lê Văn Thịnh đã đem hết tài năng, trí tuệ cống hiến cho công cuộc xây dựng, đổi mới triều đại và canh tân đất nước.

Có thể nói, trong lịch sử nước ta sự ra đời của chính quyền họ Khúc đánh dấu một mốc son quan trọng. Năm 905 Khúc Thừa Dụ khởi nghĩa giành quyền tự chủ sau hơn 1000 năm Bắc thuộc là một dấu ấn có ý nghĩa hết sức trọng đại trong lịch sử. Đây không chỉ là sự kiện mở đầu cho sự nghiệp của dòng họ Khúc mà còn mở đầu cho thế kỷ X với những bước chuyển hết sức lớn lao của đất nước. Từ đây, nền độc lập dân tộc được xác lập, củng cố gắn liền với các chính quyền tự chủ và các triều đại phong kiến đầu tiên, trong đó họ Khúc hoạt động trên phương diện chính trị, ngoại giao, kinh tế và xã hội đã thật sự làm thay đổi bộ mặt đất nước. Đây cũng chính là đóng góp của họ Khúc đối với lịch sử dân tộc ở thế kỷ thứ X.

Trong dòng chảy của lịch sử dân tộc, thiết chế làng xã đóng vai trò rất to lớn đến sự phát triển của vùng và rộng hơn là đất nước. Bên cạnh làng nghề, có những làng nổi lên từ truyền thống hiếu học, khoa bảng, sản sinh cho đất nước những nhân tài. Làng Quan Tử, xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc là một làng như thế.

Theo các tài liệu ghi chép lại, thiền sư Từ Đạo Hạnh (1072 – 1116) vốn tên là Lộ, tự Đạo Hạnh sống vào thời vua Lý Nhân Tông. Ông theo tu ở chùa Thiên Phúc trên núi Sài Sơn thuộc huyện Quốc Oai, Hà Nội ngày nay. Từ Đạo Hạnh là một trong những danh tăng nổi tiếng của lịch sử phật giáo Việt Nam, ngài là người mở đầu cho tín ngưỡng hòa trộn vào phật giáo, sau đó có sức ảnh hưởng lớn đối với người Việt thời Lý, Trần tín ngưỡng thờ Thánh Tổ.

Ở vùng biên giới huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn, tại km 150, quốc lộ 31, có một di tích lịch sử được coi là “pháo đài”, là điểm tựa tâm linh giữ yên biên ải. Đó chính là ngôi đình cổ Pò Háng, thuộc xã Bính Xá, huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. Quy mô của đình còn khá khiêm tốn, do ảnh hưởng của thiên tai và chiến tranh, nhưng nơi đây chứa đựng nhiều câu chuyện lịch sử, những huyền thoại và nghi lễ độc đáo.

Chỉ năm ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố với toàn thể quốc dân và thế giới sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thì đúng 11 giờ 30 phút ngày 07/9/1945 Đài Tiếng nói Việt Nam chính thức phát sóng chương trình đầu tiên. Trải qua 78 năm hình thành và phát triển cùng đất nước, trong hai cuộc kháng chiến cứu nước Đài Tiếng nói Việt Nam để đảm bảo an toàn cho làn sóng quốc gia Đài đã sơ tán 14 lần.

Trần Nguyên Đán (1325 – 1390) hiệu là Băng Hồ. Ông là tôn thất nhà Trần, dòng dõi Chiêu Minh vương Trần Quang Khải. Trần Nguyên Đán có phong cách của bậc quân tử thời xưa. Làm quan tới Tư đồ dưới thời các vua Trần Nghệ Tông, Trần Duệ Tông. Sau khi chí sĩ Trần Nguyên Đán đã về Côn Sơn xây dựng động phủ đặt tên là Thanh Hư động, có công với đất nước và mở mang cảnh sắc Côn Sơn, Trần Nguyên Đán được các thế hệ sau ghi ơn tưởng nhớ là một bậc danh nhân hiền tài. Đến nay, đền thờ Trần Nguyên Đán nằm trong quần thể Côn Sơn Kiếp Bạc ở Chí Linh, tỉnh Hải Dương, là nơi để nhân dân tưởng nhớ những công lao đóng góp của ông đối với vương triều nhà Trần.

Làng Quan Tử, xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc nổi danh là một trong số 20 làng khoa bảng của cả nước với 12 vị tiến sĩ được ghi danh tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Một trong những vị danh nhân có công mở mang vùng văn hiến này là Đỗ Khắc Chung – một trong những vị quan thời nhà Trần cuối thế kỷ XIII – đầu thế kỷ XIV, người được coi là thầy giáo đầu tiên của làng Quan Tử. Không chỉ là người khai tâm, mở trí cho dân làng Quan Tử, Đỗ Khắc Chung còn là một vị quan của triều Trần có tài đối đáp khiến tướng giặc nhà Nguyên là Ô Mã Nhi phải thán phục.

Vào đầu thế kỷ XX, trong bối cảnh xã hội rối ren, nhà Nguyễn lập chính phủ thân Nhật, quan Thượng thư Bùi Bằng Đoàn đã từng cáo quan về ở ẩn, nhưng khi cách mạng tháng Tám công Bùi Bằng Đoàn lại mang tài năng, đức độ góp sức với cách mạng và được bầu làm Trưởng ban Thường trực Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Trong lịch sử khoa cử Việt Nam có rất ít gia đình, dòng họ có hai đến ba người đỗ Trạng nguyên như dòng họ Nguyễn của Trạng nguyên Nguyễn Thiến. Chính vì vậy, đây không chỉ là niềm tự hào của gia đình, dòng họ mà của cả địa phương.

Sau mộc bản triều Nguyễn, bia tiến sĩ ở Quốc Tử Giám thì mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm là di sản tư liệu thứ ba của Việt Nam được thế giới vinh danh, đây là bộ hiện vật đã tồn tại suốt hơn 7 thế kỷ, và những bản ván khắc này chứa đựng nhiều kiến thức từ thế kỷ thứ XIV để khẳng định các giá trị to lớn về lịch sử, văn hóa của dân tộc.

Khu di tích lịch sử Lam Kinh ở xã Xuân Lam, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa là khu di tích quốc gia có lịch sử hàng trăm năm với kiến trúc triều đình độc đáo. Nơi đây, vốn là quê hương đất tổ của nhà Lê – nơi sinh ra anh hùng dân tộc Lê Lợi, nơi phát tích cuộc khởi nghĩa Lam Sơn lừng lẫy chiến công ở thế kỷ XV.

Trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc, cái tên Ngã ba Đồng Lộc được nhắc đến như một khúc tráng ca về tinh thần bất khuất, anh hùng của lực lượng thanh niên xung phong trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Trong những năm chiến tranh, Ngã ba Đồng Lộc là mạch máu giao thông để hậu phương chi viện sức người, sức của cho miền Nam ruột thịt, vì thế nơi đây được gọi là yết hầu, huyết mạch giao thông mà đế quốc Mỹ bằng mọi giá đánh phá, hòng cắt đứt sự chi viện từ miền Bắc vào chiến trường miền Nam với khẩu hiệu: máu có thể ngừng chảy, tim có thể ngừng đập, nhưng mạch máu giao thông không bao giờ tắt. Dưới mưa bom, bão đạn để giữ vững con đường thông suốt, hàng trăm, hàng ngàn các chiến sĩ và nhân dân đã ngã xuống. Nơi đây, đúng 55 năm về trước (vào ngày 24/7/1968) đã chứng kiến sự ngã xuống đầy anh dũng của 10 cô gái thanh niên xung phong. Ngã ba Đồng Lộc đã dệt nên những kỳ tích, những huyền thoại còn vang vọng mãi đến mai sau.

Tô Hiến Thành (1102 – 1179) người làng Hạ Mỗ, nay là xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, Hà Nội, là quan đại thần phụ chính qua hai triều vua là Lý Anh Tông và Lý Cao Tông. Tô Hiến Thành làm quan nổi tiếng tài năng lại công minh, chính trực, không vì tiền tài nên được giao cho chức Thái Phó. Hiện nay, Tô Hiến Thành được thờ tự tại đền Văn Hiến, xã Hạ Mỗ - quê hương ông và nhiều nơi trên cả nước. Với người dân làng Hạ Mỗ, Tô Hiến Thành không chỉ là niềm tự hào của quê hương, mà ông còn là biểu tượng trong đời sống, văn hóa tinh thần để con cháu đời sau nối tiếp những truyền thống mà ông để lại.

Cửa sông Bạch Đằng – nơi gắn liền với ba trận thủy chiến nổi tiếng trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc là trận Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán năm 938, trận Lê Hoàn tức vua Lê Đại Hành đánh tan quân Tống năm 981 và trận Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn đánh tan quân Nguyên Mông năm 1288. Trong ba cuộc chiến trên sông Bạch Đằng, trận thủy chiến năm 938 không chỉ ghi dấu ấn sâu đậm trong ký ức dân tộc Việt Nam như một chiến công huyền thoại mà còn là minh chứng rõ nét cho đỉnh cao nghệ thuật quân sự của quân dân Đại Việt.

Chùa Phúc Chỉ, xã Yên Thắng, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định là di tích có giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc. Nơi đây là cơ sở cách mạng đầu tiên của tỉnh gắn với hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Hình thành cách đây hơn 700 năm, chùa Phúc Chỉ đã trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử và tàn phá của thiên tai. Nhưng với phúc lành của vùng đất thiêng đã được tiền nhân “chọn mặt gửi vàng”, ngôi chùa vẫn vững vàng với thời gian như một biểu tượng linh thiêng của miền quê này.

Trong giai đoạn lập quốc từ thế kỷ thứ 10 đến thế kỷ thứ 15 phật giáo có vai trò quan trọng đối với việc xây dựng nhà nước quân chủ và phát triển kinh tế xã hội Việt Nam. Tại cố đô Hoa Lư có sự đóng góp hết sức tiêu biểu của các vị cao tăng và một trong số đó là thiền sư Thích Quốc Sư Nguyễn Minh Không – người con của quê hương Ninh Bình. Thiền sư Nguyễn Minh Không hay còn gọi là Đức Thánh Nguyễn tên thật là Nguyễn Chí Thành (1065 – 1141), cùng với các vị cao tăng khác, Quốc Sư Nguyễn Minh Không đã có những đóng góp vô cùng to lớn trong sự nghiệp xây dựng và củng cố nhà nước quân chủ. Để ghi nhớ và tôn vinh công lao của Quốc Sư, nhân dân làng Điềm Xá, phủ Trường Yên xưa nay thuộc hai xã Gia Tiến và Gia Thắng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình đã lập đền thờ ông. Đây cũng là niềm tự hào của người dân Gia Viễn nói riêng và Ninh Bình nói chung.

Bảo vật Quốc gia là những hiện vật, nhóm hiện vật mang tính độc bản, hình thức độc đáo, có giá trị tiêu biểu của đất nước về lịch sử, văn hoá, khoa học… Với bề dày truyền thống lịch sử, vùng đất cội nguồn Phú Thọ hiện có 5 Bảo vật Quốc gia thời đại Hùng Vương gồm: Trống đồng Đền Hùng; Bộ khoá đai lưng bằng đồng; Sưu tập Nha Chương, Tượng Mẫu Âu Cơ và Bệ đá hoa sen. Những bảo vật này chứa đựng giá trị khoa học quý giá và hơn hết, đó là minh chứng rõ ràng, chân thực về lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc.

Vua Quang Trung - Nguyễn Huệ được lịch sử nhắc đến với chiến thắng lẫy lừng Ngọc Hồi – Đống Đa mùa xuân Kỷ Dậu (1789). Dù chỉ tại vị 4 năm ngắn ngủi từ năm 1788 – 1792 nhưng ông đã chứng tỏ tài năng của một nhà quân sự lỗi lạc nhất trong lịch sử. Bên cạnh đó Quang Trung - Nguyễn Huệ còn là một nhà chính trị xuất sắc với hùng tâm mở một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt. Quang Trung – Nguyễn Huệ còn là một thủ lĩnh có tài dùng người, ông từng nói “một cây gỗ không chống nổi tòa nhà to, mưu lược một kẻ sĩ không dựng được cuộc thái bình”. Chính vì vậy, sau khi đánh đuổi giặc Thanh, Quang Trung đã ban chiếu mời gọi nhân tài. Quang Trung dùng người không câu nệ thành phần xuất thân là quan lại cũ của triều Lê – Trịnh, cũng không câu nệ là người Đàng Trong hay Đàng Ngoài miễn là có tài và có tâm thực sự. Nhiều tên tuổi lớn cựu thần nhà Lê đã được ông cảm hóa và thu phục trở thành những cộng sự đắc lực của Quang Trung và giường cột cho chính quyền Tây Sơn lúc bấy giờ.

Dưới triều Lý có một nhân vật đặc biệt được vua ban cho quốc tính. Ông cũng là một trong số ít các thiền sư được sách Đại Việt sử ký toàn thư ghi chép lại các sự kiện liên quan. Năm 1131 triều đình nhà Lý dựng nhà cho đại sư Minh Không. Năm 1136 thiền sư chữa khỏi bệnh cho vua Lý Thần Tông, được phong làm Quốc sư, khi ông qua đời cũng được ghi chép rõ ràng vào tiết mùa thu, năm Đại Định thứ 2 (1141). Ông chính là thiền sư Lý Quốc Sư Nguyễn Minh Không hay còn được dân gian gọi là Đức Thánh Nguyễn. Đức Thánh Nguyễn tên thật là Nguyễn Chí Thành (1065 – 1141), sinh tại làng Đàm Xá, phủ Tràng An nay là làng Điền Xá, xã Gia Thắng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Ông là một nhân vật lịch sử khá đặc biệt bởi xung quanh cuộc đời và sự nghiệp của ông là cả một không gian văn hóa đậm chất lịch sử và huyền tích. Không chỉ chính sử ghi chép mà tâm thức dân gian vẫn khắc ghi.

Hà Nội là mảnh đất nghìn năm văn hiến, nơi lưu dấu ấn những thăng trầm của dân tộc. Với vị trí chiến lược, Hà Nội nhiều lần là mục tiêu cốt yếu của quân xâm lược ngoại bang. Do vậy, trong cuộc xâm lăng của thực dân Pháp nửa cuối thế kỷ thứ 19, chỉ trong vòng chưa đầy 10 năm, thực dân Pháp đã nhiều lần tấn công Hà Nội, nhưng đều vấp phải sự chống trả quyết liệt của quân, dân Hà Nội. Năm 1873 danh nhân Nguyễn Tri Phương, trong một cuộc chiến đấu không cân sức đã tuẫn tiết để tỏ rõ nghĩa khí của một Tổng đốc thành Hà Nội, một lòng sống chết bảo vệ thành trước sự tấn công của thực dân Pháp xâm lược. Năm 1882 Pháp quay trở lại tấn công Hà Nội lần thứ 2, một lần nữa họ lại đụng phải tinh thần kháng chiến của quân dân Hà Nội, đứng đầu là Tổng đốc Hoàng Diệu.

Theo sử sách, Nguyễn Sư Mạnh là người làng Cổ Đô, xã Cổ Đô, huyện Ba Vì, Hà Nội. Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Giáp Thìn niên hiệu Hồng Đức 15 (1484) đời vua Lê Thánh Tông, tên ông được khắc trong bia Hồng Đức Thập ngũ niên Giáp Thìn ở Văn Miếu Quốc tử Giám. Hoạt động và cống hiến của Nguyễn Sư Mạnh chủ yếu ở thời Lê Thánh Tông và Lê Hiến Tông, ông là người biết nhiều, hiểu rộng, tri thức uyên bác, ứng xử uyên thâm nên năm 1500 Nguyễn Sư Mạnh được vua Lê cử đi xứ Trung Quốc. Trong lần đi xứ này, ông được nhà Minh phong cho là Thượng thư lưỡng quốc. Có thể nói, Nguyễn Sư Mạnh là niềm tự hào với mỗi người con xứ Đoài, là tấm gương sáng cho muôn đời noi theo.

Đền Truông Bát ở xã Ngọc Sơn, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh nổi tiếng linh thiêng, là điểm đến của đông đảo người dân và du khách. Nơi đây hội tụ đầy đủ giá trị lịch sử tâm linh, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. Đền Truông Bát là nơi thờ Vương nương Thánh mẫu đệ nhị thượng ngàn Lộc Hoa công chúa (tức bà chúa Lộc), thân mẫu ông Hoàng Mười. Bà tên thật là Phạm Thị Thỏa, là một nữ tướng tài sắc có công cùng với nghĩa quân Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược.

1055 năm đã trôi qua, hình ảnh người anh hùng Đinh Bộ Lĩnh với cuộc hành quân bình định 12 xứ quân, lập ra nhà nước Đại Cồ Việt thái bình thịnh trị vẫn mãi in đậm trong tâm thức nhân dân. Trong đó, kinh đô Hoa Lư và các tuyến tường thành thiên tạo, nhân tạo do vua Đinh Tiên Hoàng khởi dựng đã góp phần giữ vững nền độc lập dân tộc, thống nhất quốc gia, chuẩn bị cho những tiền đề quan trọng cho cuộc bứt phá vĩ đại của dân tộc ta trong các giai đoạn về sau. Kinh thành đá Hoa Lư của nước Đại Cồ Việt do vua Đinh, vua Lê xây dựng đã đi vào lịch sử dân tộc Việt Nam, đời đời rạng danh cùng non sông, đất nước.

Vua Lê Thánh Tông – vị hoàng đế thứ 5 của nhà Lê được biết đến là một bậc minh vương. Cùng với việc xây dựng một quốc gia thịnh trị, trong lĩnh vực văn chương, ông là một nhà tài nghệ. Năm 1495 vua Lê Thánh Tông đã thành lập hội Tao Đàn do ông làm chủ soái, được gọi là Tao Đàn nhị thập bát tú (Tao Đàn Lê Thánh Tông). Sự ra đời của Hội Tao Đàn đánh dấu một bước ngoặt lịch sử, một điểm nhấn văn hóa cho đất nước, gây tiếng vang lớn cho mai sau. Một trong số 28 vị tinh tú của Tao Đàn là tiến sĩ Phạm Đạo Phú, người duy nhất đã họa lại được 9 bài thơ trong Quỳnh uyển cửu ca của vua Lê Thánh Tông.

Dưới thời phong kiến, trong số 21 làng khoa bảng tiêu biểu của cả nước, những làng có hơn 10 người đỗ đại khoa từ phó bảng trở lên thì Hà Nội có đến 6 làng. Một trong số đó phải kể đến là làng Nguyệt Áng. Theo các sử liệu, làng Nguyệt Áng, xã Đại Áng, Thanh Trì, Hà Nội là nơi có truyền thống hiếu học, sản sinh ra nhiều nhân tài có công lớn với đất nước. Cùng với Tả Thanh Oai, Nguyệt Áng là ngôi làng khoa bảng thứ 2 ở huyện Thanh Trì. Làng khoa bảng Nguyệt Áng là đất học nổi tiếng của đất Kinh Kỳ khi xưa vì nhiều người đỗ đạt, làm quan to trong triều nên Nguyệt Áng còn được gọi là đất Trạng. Truyền thống ấy đến nay vẫn được các thế hệ người dân giữ gìn, phát huy và truyền lại cho con cháu.

Trần Hưng Đạo, tên thật là Trần Quốc Tuấn, tước hiệu Hưng Đạo đại vương, ông là một vị anh hùng dân tộc, một vị tướng gắn liền với cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông. Từ một danh tướng của vương triều Trần, Hưng Đạo đại vương đã vươn đến một biểu tượng văn hóa trở thành Đức Thánh Trần trong đời sống tâm linh, tín ngưỡng của người dân nước ta. Là một danh tướng, Trần Quốc Tuấn cũng là một nhà văn hóa lớn, ông giỏi tâm lý, biết cách thu phục lòng quân để giữ yên lòng dân, ra sức đoàn kết tướng sĩ, đoàn kết quân dân, đoàn kết vương triều tạo nên sức mạnh vô địch cho cả quốc gia, dân tộc.

Với tấm lòng yêu nước thương dân sâu sắc, người chiến sĩ cách mạng tiên phong Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh) đã bôn ba khắp năm châu, bốn bể để tìm ra con đường cứu nước thoát khỏi lầm than. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại di sản lớn cho dân tộc Việt Nam, đó là những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, trong đó phải kể đến tư tưởng về ngoại giao và đoàn kết quốc tế của Người mang tính nhân văn sâu sắc. Với tầm nhìn bao quát, xác định mối liên hệ mật thiết giữa cách mạng Việt Nam với cách mạng thế giới, Người đã sáng tạo ra đường lối, tư tưởng ngoại giao, tập hợp lực lượng, tạo nên sức mạnh đoàn kết quốc tế.

Đình Thổ Hà, xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang là một trong những ngôi đình nổi tiếng xứ Kinh Bắc được xây dựng vào năm 1692, thời vua Lê Hy Tông. Đình Thổ Hà gắn liền với vị thành hoàng làng là Thái Thượng Lão Quân, là nơi tiêu biểu cho tâm linh văn hóa của người Việt với nét kiến trúc đặc trưng và độc đáo. Đặc biệt hiện trong đình còn lưu giữ một bảo vật có một không hai ở nước ta, đó là bức cửa võng Đình Thổ Hà.

Vào nửa cuối thế kỷ 19 có một vị quan triều Nguyễn, tuy chỉ giữ chức quan tỉnh nhưng lại phong hàm ngang với các quan đầu triều, đó chính là Thái tử Thiếu bảo Phạm Văn Toán.

Dòng họ Phùng Văn là một trong những dòng họ danh giá ở làng Vĩnh Mỗ xưa, nay thuộc thị trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc. Đây là dòng họ có hai chú cháu cùng đỗ nhất, nhì trong khoa thi hương. Dòng họ Phùng Văn còn nổi danh với câu chuyện về một người cha nuôi dạy 12 người con đỗ đạt, đóng góp cho đất nước trong cả ngạch quan văn và quan võ. Người cha ấy chính là vị quan tri phủ Tán trị Thừa chánh sứ Tư hữu Tham nghị Phùng Khoa Hân.

Di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào, xã Tân Trào, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang được biết đến như thủ đô khu giải phóng, thủ đô kháng chiến khi được Bác Hồ và Trung ương Đảng chọn làm căn cứ cách mạng để chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945 và kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Vũ Hữu (1437 – 1530) là một nhà toán học và cũng là một danh thần dưới triều đại Lê Thánh Tông, Lê Hiến Tông. Ông còn được coi là nhà toán học đầu tiên của Việt Nam và được mệnh danh là thần toán Vũ Hữu. Công trình toán học ông để lại cho hậu thế nổi bật là Lập Thành Toán Pháp. Sách này gồm cách đo ruộng, tính diện tích ruộng; hình vẽ các thửa ruộng có hình phức tạp. Các phép đo ruộng đất được tính theo đơn vị mẫu, sào, thước và tấc.

Trong cuốn Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú viết về 4 danh nhân thời Lý, 10 danh nhân thời trần, 18 danh nhân thời Lê và chỉ có một danh nhân thời Mạc đó là Trạng nguyên Giáp Hải. Vậy Trạng nguyên Giáp Hải là người như thế nào, ông có đóng góp gì cho nước nhà mà sử gia Phan Huy Chú lại đặc biệt viết về ông trong cuốn sách của mình?

Là một quốc gia nằm trên bán đảo Đông Dương, đất nước Việt Nam có bề dày lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, gắn liền với quá trình chinh phục và chế ngự sông nước, biển đảo. Chính vì thế, việc sử dụng, khai thác biển ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam. Đến thời nhà Nguyễn, chủ quyền của Việt Nam trên hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa càng được thiết lập và thực thi một cách liên tục, đầy đủ và toàn vẹn, không có sự tranh chấp nào. Trong suốt quá trình tồn tại, các vị vua triều Nguyễn đều nhận thức biển đảo có ý nghĩa quan trọng đối với an ninh quốc gia, dân tộc. Đó cũng chính là một trong các yếu tố tác động đến ý thức hướng biển và chủ trương tăng cường phòng thủ biển đảo của triều Nguyễn.

Cùng với Đường Lâm, Cự Đà là một trong những ngôi làng cổ nổi tiếng ở Đồng bằng Bắc Bộ. Đây là một trong số hiếm hoi các làng còn giữ lại được nhiều ngôi nhà, các công trình văn hóa cổ và nghề truyền thống, nơi đây còn được ví là “bảo tàng sống” về kiến trúc làng nghề ven đô. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, nhưng làng cổ Cự Đà vẫn mang trong mình nhiều nét cổ kính, độc đáo riêng có. Đặc biệt, những dấu ấn văn hóa là minh chứng cho thời phát triển cực thịnh vẫn được dân làng giữ gìn gần như nguyên vẹn. Với người dân làng Cự Đà, làng cổ là niềm tự hào mà hiếm vùng quê nào có được.

Đinh Tiên Hoàng có tên thật là Đinh Bộ Lĩnh, người làng Đại Hữu, châu Đại Hoàng, nay là thôn Văn Bòng, xã Gia Phương, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Ông là con thứ của Thứ sử Đinh Công Trứ, một nha tướng của Dương Đình Nghệ. Mẹ ông là Đàm Thị, sau khi cha mất Đinh Bộ Lĩnh cùng mẹ về quê Đại Hoàng sinh sống. Uy thế chính trị của cha đã tạo cho Đinh Bộ Lĩnh một vị thế trong vùng mà không một đứa trẻ nào có được. Ông là một vị anh hùng dân tộc, một danh nhân của Việt Nam, ông đã có công lao to lớn, dẹp loạn cát cứ của các xứ quân, lập nên nhà nước phong kiến trung ương tập quyền, mở đầu thời kỳ độc lập tự chủ của dân tộc ta sau hơn 1000 năm Bắc thuộc.

Tại thôn chùa, xã Xuân Hương, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang và trên Núi Cấm ven sông Thương có khu di tích cấp quốc gia thờ một vị tướng có công lớn trong cuộc chiến chống giặc xâm lược ngoại bang thế kỷ thứ XV. Nơi đây còn lưu giữ những kỷ vật, những tài liệu, cổ vật thâm trầm, quý hiếm, trong đó đặc biệt là những bộ trang phục có tuổi đời gần 600 năm của tướng quân và công chúa Thiều Dương từ thời nhà Lê. Vị danh nhân đó là Khang Quốc Công Phạm Văn Liêu hay còn gọi là Lê Liêu.

Ngô Quyền (898 – 944) sinh trưởng trong một dòng họ có thế lực ở châu Đường Lâm, nay là làng Đường Lâm, Sơn Tây, Hà Nội. Cha là Ngô Mân làm chức Châu mục Đường Lâm. Ngô Quyền được sử sách mô tả là bậc anh hùng tuấn kiệt, có trí dũng. Ông còn được biết đến với tên gọi là Tiền Ngô Vương. Năm 938, ông là người lãnh đạo nhân dân đánh bại quân Nam Hán trong trận Bạch Đằng, chính thức kết thúc hơn 1000 năm Bắc thuộc, mở ra một thời kỳ độc lập lâu dài của Việt Nam.

Triều đại nhà Nguyễn được đánh giá sớm có tầm nhìn vươn ra biển, ngay từ thời các chúa Nguyễn khi mới xây dựng cơ đồ ở Đàng trong, khi xác định “Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân” theo lời khuyên của trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Kế thừa tư tưởng này của cha ông, vua Minh Mệnh (còn gọi là Minh Mạng), vị vua thứ 2 của triều Nguyễn với tầm nhìn chiến lược về biển đảo đã xây dựng một quốc gia thống nhất, vững mạnh, có uy tín và vị thế trong khu vực. Đặc biệt khi những cuộc thăm dò của phương tây dưới danh nghĩa buôn bán, thương mại và truyền giáo ngày một nhiều và lộ rõ ý đồ xâm lược, thì nhu cầu bảo vệ quốc gia từ phía biển được đặt ra cấp thiết. Vua Minh Mệnh xác định biển có một vị trí quan trọng thể hiện rõ trong các hoạt động kinh tế và chính sách an ninh quốc phòng.

Là một quốc gia nằm trên bán đảo Đông Dương thuộc khu vực Đông Nam Á, đất nước Việt Nam có bề dày lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, gắn liền với quá trình chinh phục và chế ngự sông nước, biển đảo. Chính vì thế, cha ông ta sớm có tư tưởng hướng biển và những chính sách bảo vệ lãnh hải. Trong đó thực thi chủ quyền quốc gia đối với các hải đảo là các hoạt động được các triều đại chú trọng.

Cùng với Mộc bản triều Nguyễn, bia văn, bia miếu Quốc tử giám thì Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm là di sản tư liệu được thế giới vinh danh. Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm là những bản khắc gỗ chữ Hán và chữ Nôm với kỹ thuật khắc ngược, dùng để in thành sách vô cùng độc đáo. Hành trình lịch sử của kho Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm gắn với rất nhiều những câu chuyện huyền thoại mang màu sắc phật giáo. Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm còn là nguồn tư liệu vô cùng quý giá cho việc nghiên cứu sự phát triển của ngôn ngữ Việt nói chung, của chữ Nôm nói riêng trong lịch sử.

Nhà bác học Lê Quý Đôn tên thật là Lê Danh Phương sinh năm 1726 trong một gia đình khoa bảng tại làng Diên Hà, chấn Sơn Nam nay thuộc xã Độc Lập, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Sinh ra tại đất học, lại có truyền thống hiếu học của gia tộc, cộng với tài năng thiên bẩm Lê Quý Đôn là một trong những nhân vật được các sử gia đánh giá là tài năng bậc nhất thời bấy giờ bởi ông có kiến thức uyên bác và đa dạng trên nhiều lĩnh vực.

Bắc Ninh nổi tiến là một vùng quê văn hiến, giàu truyền thống cách mạng, nơi đây được xem là địa danh có nhiều di tích lịch sử, nổi bật trong số đó phải nhắc tới Đền Đô – ngôi đền thờ 8 vị vua nhà Lý. Đền Đô hay còn gọi là đền Lý Bát Đế được xây dựng vào thế kỷ thứ XI, nằm ở phường Đình Bảng, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Đền được xây dựng trên nền đất khi xưa vua Lý Công Uẩn đăng quang và trở lại thăm quê hương. Theo sử sách, dân làng Đình Bảng đã cho xây dựng một ngôi nhà lớn làm nơi nghênh tiếp nhà vua. Khi vua Lý Công Uẩn băng hà, vua Lý Thái Tông lên ngôi, ông đã cho sửa sang lại ngôi nhà xưa và chọn làm nơi thờ tự vua cha. Từ đó, đền trở thành nơi thờ tự các vị vua nhà Lý sau khi băng hà.

Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên là một vị tướng đa tài, mưu lược, quyết đoán cả trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước và trong xây dựng đất nước sau này. Ông từng là Tư lệnh Đoàn 559 bộ đội Trường Sơn, nguyên UVBCT, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng nay là Phó Thủ tướng Chính phủ, nguyên Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, nguyên Bộ trưởng Bộ Xây dựng. Ông là người được đặc cách thăng quân hàm vượt cấp vào năm 1974 từ Đại tá lên Trung tướng. Ông được coi là linh hồn của đường mòn Hồ Chí Minh trong kháng chiến chống Mỹ và cả đường Hồ Chí Minh hiện đại ngày nay. Ngoài ra, tên tuổi của ông được gắn liền với nhiều công trình trọng đại của đất nước như Nhà máy Xi măng Hoàng Thạch, Nhà máy Xi măng Bỉm Sơn, Nhà máy Giấy Bãi Bằng, Nhiệt điện Phả Lại, Thủy điện Hòa Bình.

Thái sư Lưu Cơ sinh năm 940, quê ở Tri Hối, châu Đại Hoàng, nước Đại Cồ Việt (nay thuộc xã Gia Tân, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình). Ông là một trong những vị khai quốc công thần của thời nhà Đinh, có công giúp Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 xứ quân, lập nên nước Đại Cồ Việt, nhà nước phong kiến độc lập tự chủ đầu tiên của nước ta từ thế kỷ thứ X. Sự nghiệp, vai trò lịch sử và công tích của Thái sư Lưu Cơ gắn liền với ba triều đại: nhà Đinh, tiền Lê và nhà Lý trên nhiều phương diện.

Đền vua Lê Đại Hành tọa lạc trên địa bàn thôn Trường Yên Hạ còn có tên gọi khác là đền Hạ, nằm trong di tích đặc biệt Cố đô Hoa Lư, Ninh Bình. Ngôi đền cổ này vẫn còn giữ nguyên nền kiến trúc nghệ thuật độc đáo của thế kỷ thứ 17. Nơi này chỉ cách đền vua Đinh Tiên Hoàng khoảng 300m về phía Bắc. Đền vua Lê có nhiều đặc điểm, kiến trúc giống với đền vua Đinh, tuy nhiên đền vua Lê nổi tiếng bởi việc sở hữu các kiến trúc cổ đặc sắc, mang đậm tính nghệ thuật của các nghệ nhân xưa.

Họ Hoàng là một trong những dòng họ lớn của làng Đa Sĩ. Cụ tổ của họ Hoàng xưa kia ở làng Lương Xá, huyện Chương Mỹ. Vào cuối thời nhà Trần, cụ tổ họ Hoàng là Hoàng Phúc Xuyên thấy có một vùng đất ở Huyền Khê rất tốt, cụ bèn mua đất gần đấy rồi mở trường dạy học. Vùng đất này sau đổi tên từ Huyền Khê thành làng Đan Sĩ rồi thành Đa Sĩ, ngày nay là làng Đa Sĩ, phường Kiến Hưng, TP.Hà Nội. Kể từ khi đến Đa Sĩ lập nghiệp, dòng họ Hoàng suốt 24 đời đều có người đỗ khoa bảng, kéo dài 300 năm, có thể nói là trường thịnh, không suy. Người mở đầu sự nghiệp khoa cử của dòng họ cũng là người khai khoa cho làng Đa Sĩ là danh nhân Hoàng Trình Thanh. Sau Hoàng Trình Thanh dòng họ Hoàng còn có một Lưỡng quốc Trạng nguyên và nhiều người đỗ đạt, làm quan to, có tầm ảnh hưởng lớn và được nhắc nhiều trong sử sách.

Phạm Thận Duật (1825 – 1885) ông có tên chữ là Quan Thành hiệu Vọng Sơn, quê ở xã Yên Mô Thượng, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình. Trong quá trình làm quan, ông đã đảm nhận nhiều trọng trách trong các lĩnh vực từ chính trị, kinh tế, thủy lợi đến ngoại giao, quốc phòng. Suốt cuộc đời Phạm Thận Duật là một vị quan thanh liêm, một sĩ phu yêu nước ở cuối thế kỷ thứ XIX, đồng thời là một trong những nhà nho yêu nước đầu tiên phát động phong trào Cần Vương chống Pháp.

Bắc Giang là mảnh đất trù phú, thiên nhiên ưu đãi nhiều cảnh quan tươi đẹp. Đây cũng là mảnh đất giàu truyền thống văn hóa với lịch sử lâu đời, nhiều làng nghề truyền thống độc đáo, các lễ hội đậm đà tính nhân văn cùng nhiều sản vật ngon nổi tiếng. Nhắc đến Bắc Giang không thể không nói tới vẻ đẹp tâm linh nơi đây đặc biệt là chùa Vĩnh Nghiêm, nơi được coi là chốn Tổ của thiền phái Trúc Lâm.

Tướng quân Nguyễn Chích (1382 – 1449) quê ở làng Mạc Xá, huyện Đông Sơn (nay là xã Vạn Lộc, huyện Đông Sơn), tỉnh Thanh Hóa. Ông là vị tướng có nhiều công lao không chỉ trong thời kháng chiến mà cả trong thời bình dựng nước của vua Lê Thái Tổ. Trong phong trào giải phóng dân tộc đầu thế kỷ XV, Nguyễn Chích được xem là nhân vật tiêu biểu - một vị tướng tài ba, xuất thân từ tầng lớp nông dân, mang trong mình dòng máu anh hùng của dân tộc, không biết đến khuất phục. Đứng trước thảm cảnh nước mất nhà tan, Nguyễn Chích đã đứng lên chiêu mộ, tập hợp nhân dân, lập các căn cứ chống giặc Minh trong suốt 8 năm trên quê hương Đông Sơn, mà lịch sử gọi là khởi nghĩa Hoàng Nghiêu Sơn.

Là một quốc gia nằm trên bán đảo Đông Dương, thuộc khu vực Đông Nam Á, Việt Nam có bề dày lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, gắn liền với quá trình chinh phục và chế ngự sông nước, biển đảo. Chính vì thế, cùng với quá trình chung sống, khai thác và chinh phục biển là quá trình xác lập chủ quyền và đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo của các thế hệ cha ông ta. Trong đó, kế thừa tinh thần hướng biển, vua Gia Long đã có những chính sách bảo vệ lãnh hải và khẳng định chủ quyền trên biển, đặc biệt là quần đảo Hoàng Sa.

Như chúng ta đã biết, vào thời kỳ đầu thế kỷ thứ XX, giữa lúc dân tộc ta đứng trước cuộc khủng hoảng về đường lối cứu nước, ngày 5/6/1911 người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước theo phương hướng mới, với khát vọng cháy bỏng là giành độc lập, tự do cho nhân dân, cho đất nước. Sau những bôn ba bất chấp mọi hiểm nguy, gian khổ, đi qua nhiều nước châu Âu, châu Phi, châu Mỹ, Nguyễn Tất Thành đã bắt gặp ánh sáng và tìm ra con đường cứu nước. Ngày 3/2/1930 mãi mãi là mốc son trong lịch sử dân tộc Việt Nam, với sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì sáng lập.

Cây đa, giếng nước, sân đình là những hình ảnh quen thuộc mà làng Đa Sĩ, phường Kiến Hưng, quận Hà Đông, TP.Hà Nội vẫn giữ gìn được cho tới ngày nay. Với người dân nơi đây, đình làng không chỉ là nơi diễn ra các sinh hoạt cộng đồng mà đình như là một minh chứng cùng thời gian chứng kiến mọi sự đổi thay của làng. Trải qua những biến cố thăng trầm của lịch sử, đình đã được trùng tu, tôn tạo nhiều lần nhưng đình Đa Sĩ không chỉ có giá trị về mặt lịch sử mà còn có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân nơi đây.

Vùng đất Tổ Phú Thọ, ngoài Cụm di tích quốc gia đặc biệt Đền Hùng còn có rất nhiều di tích lịch sử, văn hóa trải dài dọc theo sông Hồng, sông Lô, sông Đà. Trong đó, ở vùng ngã ba sông – nơi hợp lưu ba con sông là sông Hồng, sông Lô và sông Đà có Cụm di tích đền Tam Giang (tên thường gọi là đền Bạch Hạc) - nơi chứa đựng nhiều câu chuyện lịch sử và câu chuyện huyền thoại và nhiều lễ hội độc đáo.

Lương Quy Chính (1825 – 1908) có tên chữ là Đoan Tiêu, hiệu Hộ Khê, ông sinh ra và lớn lên tại xã Phú Khê, huyện Thần Khê, phủ Tiên Hưng, nay là thôn Hưng Đông, xã Hồng Việt, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Lương Quy Chính làm quan từ thời vua Tự Đức cho đến vua Thành Thái. Trải qua gần 40 năm quan lộ, ông đã đảm nhận nhiều trọng trách quan trọng trong triều đình nhà Nguyễn. Cả cuộc đời làm quan ông là người mẫu mực, sống ngay thẳng, liêm khiết, luôn quan tâm hết lòng đến đời sống của nhân dân, đây cũng là điều mà hậu thế luôn tự hào khi nhắc về ông.

Vào những ngày gần cuối năm 1972, đế quốc Mỹ chính thức lập kế hoạch dùng máy bay B52 khi đó được mệnh danh là siêu “pháo đài bay” để tập kích Hà Nội, Hải Phòng với kỳ vọng là tạo nên kỳ tích, vớt vát tình thế sau hơn 10 năm sa lầy tại chiến trường Việt Nam. Tuy nhiên, với sự quyết tâm của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta, biểu tượng B52 – niềm tự hào của quân đội Mỹ thời đó đã phải tan tác trên bầu trời Hà Nội. Trận quyết chiến chiến lược Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không thêm một lần nữa chứng minh chân lý giản dị: “Không quân đội nào, không khí giới nào có thể đánh ngã được tinh thần hy sinh của toàn thể dân tộc” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói.

Vào những ngày này cách đây 76 năm, trước tình thế đứng trước muôn vàn khó khăn, thử thách Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Đảng và Chính phủ truyền đi Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến. Lời kêu gọi của Bác là một hiệu lệnh khơi gợi tinh thần yêu nước, cũng thể hiện ý chí quyết tâm sắt đá của dân tộc. Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến vừa tiếp nối truyền thống dân tộc, vừa là nguồn động lực kết tinh thành sức mạnh to lớn để dân tộc ta vượt qua tình thế hiểm nghèo, khó khăn, thử thách. Đây là một quyết định trọng đại của dân tộc.

Ngày 14/12/1972 Tổng thống Mỹ Richard Nixon chính thức phê chuẩn kế hoạch tập kích chiến lược B52 vào Hà Nội, Hải Phòng với mật danh Linebacker II. Cuộc tập kích chiến lược bằng B52 của quân đội Mỹ kỳ vọng vào một cuộc lội ngược dòng nhằm cứu vãn tình thế sau hơn 10 năm sa lầy tại chiến trường miền Nam Việt Nam. Tuy nhiên, được sự lãnh đạo của Đảng, BCT, lần đầu tiên một chiến dịch phòng không quy mô lớn chống B52 đã được thực hiện thành công, không chỉ với Việt Nam mà với cả thế giới lúc bấy giờ. Chiến thắng trên bầu trời Hà Nội đã tạo ra bước ngoặt lịch sử cho cuộc kháng chiến chống Mỹ. Dù chiến tranh đã lùi xa, nhưng không khí hào hùng của Hà Nội 12 ngày đêm Điện Biên Phủ trên không, vẫn còn in đậm trong ký ức của những người đã trải qua cuộc chiến ngày ấy.

Trạng nguyên Nguyễn Thiến sinh năm 1495 là danh sĩ nổi tiếng thế kỷ thứ XVI. Quê nội của ông ở làng Tả Dương còn quê ngoại thuộc làng Canh Hoạch, phủ Thanh Oai, nay là xã Dân Hòa, huyện Thanh Oai, Hà Nội. Người xưa nói “Địa linh sinh nhân kiệt” tức là đất thiêng sinh người tài giỏi. Làng Canh Hoạch có dòng họ Nguyễn nổi danh với những người đỗ Trạng nguyên như Trạng nguyên Nguyễn Bá Ký dưới triều vua Lê Thánh Tông, Trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng dưới triều vua Lê Tương Dực, và Trạng nguyên Nguyễn Thiến đỗ khoa thi năm 1532 dưới triều vua Mạc Đăng Doanh.

Châu bản triều Nguyễn là một loại hình tài liệu Hán Nôm, đây là các văn bản hành chính hình thành trong hoạt động quản lý nhà nước của triều Nguyễn, bao gồm các văn bản do hoàng đế ban hành, văn bản do các cơ quan trong hệ thống chính quyền đệ trình lên hoàng đế phê duyệt bằng mực son và một số văn kiện ngoại giao. Có thể nói, Châu bản triều Nguyễn là những tài liệu độc đáo mang giá trị sử liệu cao, những giá trị đặc trưng của các văn quản quản lý nhà nước này là độc bản, trở thành di sản lịch sử và văn hóa đặc sắc của Việt Nam.

Nhà Tây Sơn (triều Tây Sơn) là một triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam tồn tại (1778 – 1802). Nhà Tây Sơn được lập lên bởi ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ và Nguyễn Huệ. Người nắm quyền đầu tiên của nhà Tây Sơn là Nguyễn Nhạc – lên ngôi năm 1778. Tới năm 1788 Nguyễn Nhạc nhường ngôi cho em là Nguyễn Huệ (vua Quang Trung). Tuy chỉ tồn tại chưa đầy 3 thập kỉ nhưng triều đại Tây Sơn đã có công lớn là tiếp tục mở rộng lãnh thổ đất nước, sau hàng trăm năm bị chia cắt bởi các cuộc tranh giành quyền lực giữa các thế lực lớn. Có được những chiến thắng đó, là bởi những thủ lĩnh của nghĩa quân Tây Sơn có sách lược khôn khéo, thu hút được sự ủng hộ và hưởng ứng của nhiều tầng lớp nhân dân, trong đó đặc biệt là những chính sách xây dựng lực lượng và nghệ thuật quân sự.

Trên đỉnh núi Long Sơn ở phường Ngọc Xuyên, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng ngọn núi đầu tiên trong 9 ngọn chạy dọc bán đảo Đồ Sơn còn có một di tích văn hóa lịch sử với cả nghìn năm tuổi - đó là tháp Tường Long. Cụm di tích chùa tháp Tường Long không chỉ là một công trình nghệ thuật kiến trúc điêu khắc đẹp, thể hiện nét văn hóa tâm linh của Đồ Sơn, Hải Phòng. Nơi đây còn mang dấu ấn và giá trị quan trọng của nhà Lý tại vùng biển Đông Bắc.

Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt là một trong những nhà lãnh đạo kiệt xuất của Đảng và Nhà nước ta. Võ Văn Kiệt tên thật là Phan Văn Hòa, bí danh là Sáu Dân, Chín Dũng. Ông sinh năm 1922 tại ấp Bình Phụng, xã Trung Hiệp, huyện Vũ Liêm, tỉnh Vĩnh Long. Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt là người suốt đời phấn đấu vì đất nước, vì nhân dân, lấy phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân làm lẽ sống. Nhắc tới ông, chúng ta nhớ về một nhà lãnh đạo biết lắng nghe, mạnh dạn cải cách đưa Việt Nam vượt qua khó khăn, phát triển đất nước trong bối cảnh mới và hội nhập quốc tế. 70 năm gắn bó với cách mạng, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã cống hiến hết mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc và công cuộc đổi mới đất nước. Với người dân Việt Nam, đặc biệt là người dân Vĩnh Long và TP.HCM, kí ức về bác Sáu Dân luôn gần gũi, dung dị.

Nửa đầu thế kỷ XIX, chế độ phong kiến nhà Nguyễn cai trị hà khắc, địa chủ, cường hào ra sức bóc lột, đời sống nhân dân cơ cực, Phan Bá Vành - người con của quê hương Vũ Bình đã tập hợp lực lượng dựng cờ khởi nghĩa, dấy binh chống lại áp bức bóc lột dành cơm áo cho dân nghèo. Cuộc khởi nghĩa do ông lãnh đạo kéo dài gần 7 năm thì bị dập tắt. Thủ lĩnh Phan Bá Vành, người đã lãnh đạo phong trào nông dân khởi nghĩa vào nửa đầu thế kỷ thứ XIX đã làm nghiêng ngả triều đình nhà Nguyễn, ông là biểu tượng cho tinh thần bất khuất của những người con mảnh đất Vũ Bình dám đứng lên bẻ gãy gông cùm của triều đình phong kiến. Tọa lạc trên mảnh đất bên bờ sông Hồng thuộc địa phận làng Nguyệt Lâm, xã Vũ Bình, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình, di tích Đồn Cả - Phan Bá Vành là nơi thờ phụng Phan Bá Vành và các nghĩa binh tham gia cuộc khởi nghĩa do ông làm thủ lĩnh.

Trong cuộc đời làm quan, phụng sự bốn triều vua Lê suốt 37 năm liên tục (1460 – 1497) Thái sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí không chỉ là một võ tướng tài ba mà còn là một danh thần kiệt xuất. Ông là người giữ nhiều chức vụ trọng yếu, góp phần to lớn để xây dựng đất nước và củng cố chế độ nhà Lê. Trong lịch sử phong kiến nước nhà, hiếm có một bề tôi nào được nhà vua tôn trọng, quan tâm đến tận những ngày cuối đời như ông.

Mộc bản triều Nguyễn là di sản tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam được UNESCO công nhận ngày 31 tháng 7 năm 2009, gồm 34.618 tấm, là những văn bản chữ Hán - Nôm được khắc ngược trên gỗ để in ra các sách tại Việt Nam vào thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Tất cả nội dung các bản thảo được khắc trên mộc bản đều được hoàng đế trực tiếp ngự lãm, phê duyệt bằng bút tích trước khi giao cho những người thợ tài hoa nhất trong cung đình khắc lên gỗ quý. Đây là những tài liệu gốc, độc bản, có giá trị phục vụ cho việc nghiên cứu lịch sử và văn hóa Việt Nam thời cận đại.

Cách đây 70 năm (1952 - 2022), Trung ương Đảng đã quyết định tiến hành chiến dịch Tây Bắc với chủ trương tránh chỗ mạnh, đánh vào chỗ yếu, tìm nơi sơ hở của địch mà đánh. Chiến dịch Tây Bắc giành thắng lợi sau hai tháng, góp phần làm thay đổi cục diện chiến trường theo hướng có lợi cho ta. Đây là một bước phát triển lên tầm cao mới của nghệ thuật quân sự Việt Nam.

Thời gian qua, dư luận rất quan tâm đến việc cổ vật của nhà Nguyễn đang chuẩn bị được bán đấu giá tại Pháp với mức từ 2 đến 3 triệu euro, đó là chiếc kim ấn “Hoàng đế chi bảo”. Đây là chiếc kim bảo lớn, đẹp và có ý nghĩa quan trọng nhất của triều Nguyễn. Vậy ấn dưới triều Nguyễn có vai trò và ý nghĩa ra sao?

Trên quê hương đất Tổ Vua Hùng có một vị Trạng nguyên đỗ đầu khoa thi Tiến sĩ năm Canh Tuất, niên hiệu Hồng Đức thứ 21 (1490). Không chỉ nổi danh về tài năng học vấn, mà khí tiết và tấm lòng trung nghĩa với nước, với dân của ông còn được lưu truyền trong chính sử.

Dòng họ Nghiêm ở làng Quan Độ, xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh là một trong những dòng họ danh giá của Kinh Bắc. Họ Nghiêm nổi tiếng với nhiều danh tướng với các chức võ quan trong triều đình như Đại tư mã Nghiêm Tĩnh, hay vị tướng quân tài ba Nghiêm Kế - người có công rất lớn trong việc đánh đuổi quân xâm lược Nguyên Mông lần thứ nhất. Điều đặc biệt hơn nữa, dòng họ Nghiêm Quan Độ đến ngày nay còn lưu giữ được nhiều tài liệu lịch sử quý giá như Nghiêm Thị Thế Phả, Lịch Đại Sự Tích, Gia Phả Lược Biên trong đó có cuốn gia phả được coi là có niên đại sớm nhất là cuốn Nghiêm Tính Gia Kê được biên soạn từ cuối thế kỷ thứ XV, mang nhiều giá trị lịch sử.

Vào những ngày này, cách đây 70 năm, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, trực tiếp là Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh, quân và dân ta đã mở màn chiến dịch Tây Bắc, giành thắng lợi sau ba đợt tiến công từ ngày 14/10 – 10/12/1952. Chiến thắng Tây Bắc đã làm thất bại âm mưu củng cố xứ Thái, xứ Nùng tự trị của thực dân Pháp. Chiến thắng Tây Bắc, đã khẳng định đường lối xây dựng Mặt trận Dân tộc thống nhất của Đảng là đúng đắn. Khối đại đoàn kết dân tộc tiếp tục được xây dựng, và đã phát huy cao độ trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ sau này, góp phần quyết định thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp năm 1954. Để thực hiện thắng lợi chiến dịch, cùng với việc sử dụng các đơn vị chủ lực, Trung ương Đảng chủ trương đẩy mạnh xây dựng cơ sở cách mạng ở các tỉnh Tây Bắc, huy động sự đóng góp toàn dân, đặc biệt là nhân dân các dân tộc vùng Tây Bắc.

Làng cổ Triều Khúc nằm giữa hai triền sông Tô và sông Nhuệ, mang đậm sắc thái của một ngôi làng cổ ven đô với mái chùa, mái đình, cây đa, giếng nước. Đình Triều Khúc có tên tự là Miếu Đường Lâm tọa lạc trên mảnh đất Triều Khúc, xã Tân Triều, TP.Hà Nội. Đình Triều Khúc nằm trong cụm di tích lịch sử, văn hóa chùa, đình, đền Triều Khúc, là nơi hội tụ của các tín ngưỡng, tôn giáo cổ, tạo nên một không gian văn hóa đặc sắc. Đình là một trong những công trình kiến trúc có quy mô lớn. Theo ý nghĩa của người xưa, nó có tầm quan trọng, ảnh hưởng tới sự thịnh vượng của dân làng. Đình làng Triều Khúc không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, mà nó còn mang giá trị tâm linh và tinh thần của người dân địa phương nơi đây.

Khắc Quốc công Lê Văn An là khai quốc công thần nhà Hậu Lê, ông sinh ra và lớn lên ở sách Mục Sơn, huyện Cổ Lôi, trấn Thanh Hóa, nay là xã Xuân Bài, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Hiện nay, đền thờ ông được xây dựng ở thôn Diên Hào, xã Thọ Lâm, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Lê Văn An là người tham gia khởi nghĩa Lam Sơn từ rất sớm. Trong văn thề Lũng Nhai, tên của ông đứng thứ 5 sau Lê Lợi, Lê Lai, Lê Thận và Lê Văn Linh. Khi khởi nghĩa Lam Sơn nổ ra, Lê Lợi cho ông làm Thứ thủ vệ kỵ binh quân Thiết Đột. Ông theo Lê Lợi đánh nhiều trận lớn nhỏ, lập được nhiều công lao...

Vào những ngày này, cách đây 70 năm, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp là Tổng Quân ủy và Bộ Tư lệnh, quân và dân ta đã mở màn chiến dịch Tây Bắc, giành thắng lợi sau ba đợt tiến công từ ngày 14/10 – 10/12/1952.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, ngày 10/10/1954, năm cửa ô rộng mở, ngập trong cờ hoa và biểu ngữ đón chào đoàn quân tiến về Hà Nội, chính thức tiếp quản Thủ đô. Ngày 10/10/1954 đánh dấu mốc son lớn cho lịch sử dân tộc Việt Nam. Thủ đô Hà Nội chính thức được giải phóng. Hình ảnh đoàn quân trùng điệp tiến bước trong sự hân hoan của hàng vạn nhân dân vào buổi sáng cách đây 68 năm đã trở thành một phần ký ức đẹp của bao thế hệ của người dân Thủ đô.

Trong dòng chảy lịch sử Việt Nam, dòng họ Phan Huy được biết đến là một dòng họ danh giá với những danh nhân nổi tiếng đóng góp cho đất nước như Phan Huy Cận, Phan Huy Ích, Phan Huy Chú….Điều đặc biệt, dòng họ Phan Huy có hai nhánh lớn. Một nhánh chính ở xứ Nghệ, nhánh thứ hai phát triển ở đất Sài Sơn, hay còn gọi là dòng họ Phan Huy Sài Sơn. Dòng họ Phan Huy Sài Sơn có nhiều đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước trên nhiều lĩnh vực khác nhau như văn hóa, giáo dục và ngoại giao, đồng thời dòng họ cũng để lại nhiều dấu ấn với những di sản Hán Nôm còn đến ngày nay tại di tích lịch sử Chùa Thầy.

Vũ Phạm Khải (1807 – 1872) quê làng Thiên Trì (nay là thôn Phượng Trì, xã Yên Mạc, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình). Ông làm quan dưới ba triều là vua Minh Mệnh, Thiệu Trị và Tự Đức. Vì có thời ông làm chức Tham biện nội các nên dân gian quen gọi Vũ Phạm Khải là Quan các Phượng trì. Ông được đánh giá là một vị quan liêm khiết, trong sạch, một trong những người tích cực nhất trong phái chủ chiến chống Pháp. Làm quan trải qua ba đời nhà Nguyễn, Vũ Phạm Khải nổi tiếng khắp nơi không chỉ bởi khí chất hiên ngang mà còn ở tấm lòng vì dân, vì nước.

Tiến sĩ, Thượng thư Bộ Lễ Nguyễn Sư Mạnh sinh năm 1458 tại làng Cổ Đô, xã Cổ Đô, huyện Ba Vì, Hà Nội. Ông thi đỗ đệ Tam giáp đồng tiến sĩ, xuất thân khoa thi Giáp Thìn (1484), đời vua Lê Thánh Tông. Theo nhà sử học Lê Văn Lan, làng Cổ Đô không chỉ nổi danh trong văn chương thi phú, nơi địa linh nhân kiệt mà còn là làng khoa bảng với nhiều danh nhân kiệt xuất.

Hiện nay, cả nước ta có hơn 100 nơi thờ Hoàng thái hậu Ỷ Lan, nhưng đền thờ bà tại xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, TP.Hà Nội được đánh giá là to đẹp và thu hút du khách gần xa ghé thăm nhiều hơn cả. Bởi ngôi đền này không chỉ nằm trên chính quê hương bà mà còn có giá trị lịch sử đặc biệt sâu sắc. Đền còn có tên gọi khác là đền Bà Tấm.

Đền thờ Nàng Han nằm ở xã Mường Giàng, huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La. Đây là một địa điểm thờ cúng nhân vật trong truyền thuyết, được nhân dân gọi là Nàng Han (nàng có nghĩa là con gái, Han có nghĩa là anh hùng). Tương truyền, Nàng Han xuất thân trong một gia đình người Thái nghèo ở Chiềng Sa (nay là xã Mường So, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu). Nàng đã cải trang thành nam giới, đứng lên kêu gọi thanh niên trai tráng các bản đoàn kết đánh giặc. Nàng đứng đầu cuộc khởi nghĩa của đồng bào 16 xứ Thái quật cường đánh bại giặc xâm lược phương Bắc. Sau khi dẫn đoàn quân thắng trận trở về, nàng tắm gội ở mó nước Tây An (xã Mường So) rồi bay lên trời. Từ đó, nhớ công ơn của nàng, bà con lập đền thờ và tổ chức lễ hội ngay ở mó nước nàng tắm.

Nguyễn Đăng Đạo sinh năm 1651, người xã Hoài Bão, tổng Hậu Duệ (nay là thôn Hoài Thượng, xã Liên Bão, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh). Năm 16 tuổi, Nguyễn Đăng Đạo đi thi và đỗ Tam trường, năm 19 tuổi lại đỗ đầu Hương cống, được triều đình cho vào học tại Quốc Tử Giám. Năm 1683 ông thi Đình và đỗ Trạng nguyên, lúc đó ông 33 tuổi. Ông được triều đình giao cho giữ nhiều chức vụ quan trọng từ Đô đài ngự sử, Binh bộ thượng thư rồi đến chức quan cao nhất là Tể tướng. Cả cuộc đời làm quan, Nguyễn Đăng Đạo là một vị quan thanh liêm, chính trực, luôn hết lòng vì nước, vì dân.

Nhắc tới làng Phú Thị nhiều người sẽ nhớ tới tên địa danh làng Sủi thuộc xã Phú Thị, huyện Gia Lâm, TP. Hà Nội, đây không chỉ là ngôi làng vùng đất cổ thuộc trung tâm hương siêu loại xưa mà còn là một ngôi làng khoa bảng nổi tiếng.

Tinh thần trung hiếu đã trở thành nền tảng, tâm thức qua các thế hệ khi đứng trước tiền nhân. Những vị thần linh bảo hộ cho non sông, thái độ trung hiếu chính là chuẩn mực để không thẹn với giang sơn, với cha ông mình. Đó cũng là ý nghĩa của Hội thề “Trung hiếu” tại đền Đồng Cổ ở phường Bưởi, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.

Cố Tổng Bí thư Lê Hồng Phong tên thật là Lê Huy Doãn, sinh ngày 06/09/1902 tại làng Đông Thôn, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Được nuôi dưỡng bởi truyền thống yêu nước của gia đình, quê hương và dân tộc, tận mắt chứng kiến cảnh đất nước lầm than, nhân dân lao động bị áp bức, bóc lột. Đồng chí Lê Hồng Phong đã sớm có tinh thần yêu nước, thương dân sâu sắc, lòng căm thù giặc và ý chí quyết tâm cứu dân, cứu nước. Có thể nói, với người dân cả nước nói chung và người dân Nghệ An nói riêng thì đồng chí Lê Hồng Phong luôn là tấm gương lớn về sự hy sinh, cống hiến cho quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc, vì độc lập tự do của tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân.

Trong lịch sử khoa bảng họ Ngô ở làng Vọng Nguyệt, xã Tam Giang, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh là gia tộc có truyền thống khoa bảng tiêu biểu, vẻ vang, kéo dài suốt mấy thế kỷ. Nhà sử học Phan Huy Chú từng ca ngợi: “Làng Vọng Nguyệt, huyện Yên Phong có họ Ngô kể từ Ngô Ngọc đỗ chính bảng đời Hồng Đức, rồi năm đời đỗ tiến sĩ liên tiếp thực là xưa nay hiếm có”.

Xuất thân từ một nhà giáo, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã trở thành một nhà cầm quân kỳ tài, một tầm cao tư duy về nghệ thuật chiến tranh nhân dân của dân tộc, với cốt cách, đức độ của vị hiền nhân được khắc sâu trong tâm khảm mỗi người Việt Nam. Nhân kỷ niệm 111 năm ngày sinh của Đại tướng, mời quý vị cùng nhìn lại chặng đường hoạt động của ông.

Mùa thu năm 1945, dân tộc Việt Nam đã làm nên một thắng lợi có ý nghĩa lịch sử to lớn, nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người dân một nước độc lập, làm chủ vận mệnh của mình. Không khí sôi nổi, hào hùng của những ngày thu lịch sử là ký ức không thể nào quên đối với những người đã từng được chứng kiến thời khắc dân tộc ta dành được chính quyền, thoát khỏi ách nô lệ.

Dòng họ Nghiêm ở làng Quan Độ, xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh là một trong những dòng họ danh giá vùng Kinh Bắc. Dòng họ có 10 đời liên tiếp đều làm quan dưới thời Lý, Trần với các chức võ quan quan trọng trong triều đình như Đại tư mã Nghiêm Tĩnh, hay vị Tướng quân tài ba Nghiêm Kế, người đã có công lớn trong việc đánh đuổi quân xâm lược Nguyên Mông lần thứ nhất. Truyền thống của dòng họ Nghiêm không chỉ được tiếp nối ở con đường võ nghiệp mà còn ở sự nghiệp khoa cử, đỗ đạt nổi tiếng. Trong đó, người mở đầu truyền thống khoa bảng họ Nghiêm Quan Độ chính là tiến sĩ Nghiêm Phụ.

Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng là một trong những công trình tiêu biểu của quần thể di tích của Cố đô Hoa Lư. Đền được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 17, nằm ở trung tâm thành Đông của kinh đô Hoa Lư xưa, nay thuộc địa phận xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Đền vua Đinh là nơi tưởng nhớ vị vua dẹp loạn 12 xứ quân, thống nhất non sông, khai sinh ra nhà nước tập quyền đầu tiên của nước Việt. Đền thờ do nhân dân Hoa Lư xây dựng để thờ và tưởng nhớ công lao Đinh Tiên Hoàng, đây là một trong những công trình có nghệ thuật chạm khắc gỗ và đá tiêu biểu của thế kỷ thứ 17.

Theo nhiều tư liệu, chùa Lý Triều Quốc Sư trước kia gọi là đền, thuộc thôn Tiên Thị, tổng Tiên Túc, huyện Thọ Xương, kinh thành Thăng Long xưa. Nay chùa tọa lạc ở số 50 phố Lý Quốc Sư, quận Hoàn Kiếm, TP.Hà Nội. Chùa được lập vào năm 1131 và mang tên Lý Triều Quốc Sư - là tên của Thiền sư Minh Không (1066 - 1141).

Đồng chí Võ Chí Công, tên thật là Võ Toàn sinh ngày 07/08/1912 trong một gia đình giàu truyền thống yêu nước và đấu tranh cách mạng tại làng Khương Mỹ, tổng Phú Quý, phủ Tam Kỳ nay thuộc xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam. Ông được người dân Quảng Nam gọi với một cái tên vô cùng trìu mến là bác Năm Công. Hơn 80 năm hoạt động cách mạng, đồng chí Võ Chí Công đã được Đảng và Nhà nước tin tưởng trao nhiều trọng trách quan trọng. Ông nguyên là Phó Thủ tướng Chính phủ, nguyên Ủy viên BCT, Bí thư TƯ Đảng, nguyên Chủ tịch HĐNN, nguyên Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng,…Dù ở bất kỳ cương vị nào ông cũng luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đóng góp nhiều công sức vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất và xây dựng đất nước. Đặc biệt là trong sự nghiệp đổi mới của đất nước, đã có sự đóng góp không nhỏ của ông.

Giữa phố trung tâm của Hà Nội, di tích đình Nam Hương mang nét đẹp cổ kính giữa phồn hoa đô thị. Đình Nam Hương tọa lạc tại số 75 phố Hàng Trống, phường Hàng Trống, quận Hoàn Kiếm. Đình được xây dựng vào cuối thời Lê, thờ 5 vị Thành Hoàng có công bảo trợ đất Thăng Long xưa.

Khi nhắc tới doanh nhân Nguyễn Tri Phương, lịch sử thường hay nhắc tới sự kiện ông tuẫn tiết năm 1873 để tỏ rõ nghĩa khí của một Tổng đốc thành Hà Nội, một lòng sống chết bảo vệ thành trước sự tấn công của thực dân Pháp xâm lược. Không chỉ có thế, với cuộc đời trải dài 53 năm làm quan dưới ba triều vua Nguyễn là vua Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức, Nguyễn Tri Phương luôn là một vị quan tiết tháo. Đặc biệt, ông là người sớm có tư tưởng độc lập, kiên quyết chống lại thực dân Pháp xâm lược.

Vào giai đoạn nửa sau thế kỷ XIX, thời kỳ vua Tự Đức trị vì (1848 – 1883) là giai đoạn lịch sử có nhiều rối ren, biến động. Mặc dù ông đã chăm lo chính sự nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu canh tân đất nước. Tự Đức là hoàng đế yêu nước, nhưng dưới thời ông trị vì, đất nước đã bước vào khúc quanh với nhiều gam màu tối. Tuy vậy, vẫn còn le lói những điểm sáng đó là phát huy truyền thống coi trọng biển đảo, bảo vệ cương giới lãnh hải của dân tộc Việt, trong đó có những nỗ lực xây dựng lực lượng thủy quân.

Làng Kim Lũ, tổng Khương Đình, huyện Thanh Trì nay là phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, TP.Hà Nội là ngôi làng cổ, nổi danh từ bao đời nay với truyền thống khoa bảng thuộc hạng nhất, nhì của kinh thành Thăng Long xưa. Mảnh đất bình dị ven sông Tô Lịch, quanh năm khí hậu hiền hòa chính là nơi nuôi dưỡng, phát tích nhiều quan trạng, nho sĩ tài hoa vang danh ngàn đời. Trong số đó, phải kể đến những vị danh nhân của dòng họ Nguyễn như: Nguyễn Công Thái, Nguyễn Văn Siêu, Nguyễn Trọng Hợp.

Bà Lý Chiêu Hoàng là con thứ của vua Lý Huệ Tông và hoàng hậu Trần Thị Dung, cũng là vị hoàng đế thứ 9 và cuối cùng của triều đại nhà Lý ngự trị từ năm 1224 – 1225. Ngay từ khi còn nhỏ, Lý Chiêu Hoàng đã bị vướng vào cuộc tranh đấu vương quyền giữa hai triều Lý - Trần, để rồi cả quãng đời về sau của bà phải chịu lắm nỗi truân chuyên.

Họ Nguyễn Huy Trường Lưu là dòng họ lớn, có nhiều người đỗ đạt cao, qua nhiều đời đã hình thành nên truyền thống khoa bảng của dòng họ, góp phần làm rạng danh truyền thống hiếu học của xứ Nghệ. Nhiều người trong dòng họ Nguyễn Huy không chỉ uyên thâm về nho học mà còn có tài năng về nhiều mặt. Trong đó, đóng góp lớn nhất của dòng họ Nguyễn Huy Trường Lưu là dạy học và trước tác.

Trong lịch sử của Đảng Cộng sản Việt Nam có hai nhà cách mạng giữ chức Tổng Bí thư khi mới ở tuổi 26. Trên cương vị là người lãnh đạo cao nhất của Đảng, họ đã thể hiện tư chất của một lãnh tụ tài năng, sáng tạo, kịp thời đề ra những chủ trương, đường lối đúng đắn. Một trong số đó là đồng chí Nguyễn Văn Cừ. Ông là nhà lý luận xuất sắc, nhà chính trị tài năng, một tấm gương tiêu biểu về tinh thần tự học tập, rèn luyện và trưởng thành qua đấu tranh cách mạng. Đồng chí Nguyễn văn Cừ đã có những cống hiến to lớn cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân Việt Nam.

Thái sư Lưu Cơ (940 – 1013) sinh tại trang Tri Hối, nay là thôn Tuy Hối, xã Gia Tân, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Ông vốn thuộc dòng họ Lưu, Yên Định xứ Hoan Châu, tức là vùng đất Yên Định, nay thuộc xã Thịnh Lộc và xã Phù Lưu, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Ông là một trong tứ trụ triều đình nhà Đinh, có nhiều đóng góp trong việc Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước. Vai trò này của ông được đánh giá sánh ngang hàng phó vương giúp vua Đinh Tiên Hoàng cai quản vùng đất Giao Châu trọng yếu và giàu tiềm năng kinh tế nhất của nước Đại Cồ Việt đương thời. Trong suốt quãng đời của mình, Lưu Cơ đã phục vụ cho ba triều đại nhà Đinh, nhà tiền Lê và nhà Lý. Ở triều đại nào ông cũng để lại nhiều dấu ấn. Đặc biệt nhất ông có tới 40 năm được giao trọng trách cai quản thành Đại La và chính là người đã xây dựng, kiến thiết tòa thành này, tạo tiền đề cho Lý Công Uẩn khi dời đô về Thăng Long.

Nguyễn Công Trứ (1778 – 1858) tự Tổn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt hiệu Hy Văn, người làng Uy Viễn, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh (theo một số tài liệu, ông sinh ra ở Quỳnh Côi, Quỳnh Phụ, Thái Bình đến năm 10 tuổi mới theo gia đình về quê cha ở Hà Tĩnh). Từ nhỏ, Nguyễn Công Trứ luôn nuôi ý tưởng giúp đời, lập công danh, sự nghiệp. Sống và làm việc trải qua ba đời vua Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức, Nguyễn Công Trứ đã ba lần lều chõng đi thi, đến tuổi 41 đỗ Giải nguyên trưởng Nghệ. Ông nổi tiếng là thanh liêm, chính trực, tài trí hơn người. Ông bắt đầu sự nghiệp làm quan với chức Hành tẩu xử quán, rồi dần lên tới các chức Thượng thư, Tổng đốc do có những thành tích trong quân sự và kinh tế. Thế nhưng cũng nhiều lần Nguyễn Công Trứ bị giáng phạt, thậm chí giáng liền ba, bốn cấp, có lần bị phạt đi làm binh ở miền ven biên giới Quảng Ngãi. Đến năm 1848 dưới thời vua Tự Đức, ông cáo lão về quê an hưởng tuổi già.

Tướng quân Nguyễn Chích (1382 – 1449) quê ở làng Mạc Xá, huyện Đông Sơn (nay là xã Vạn Lộc, huyện Đông Sơn), tỉnh Thanh Hóa. Ông là vị tướng có nhiều công lao không chỉ trong thời kháng chiến mà cả trong thời bình dựng nước của vua Lê Thái Tổ. Trong phong trào giải phóng dân tộc đầu thế kỷ XV, Nguyễn Chích được xem là nhân vật tiêu biểu – một vị tướng tài ba, xuất thân từ tầng lớp nông dân, mang trong mình dòng máu anh hùng của dân tộc, không biết khuất phục. Đứng trước thảm cảnh nước mất nhà tan, Nguyễn Chích đã đứng lên chiêu mộ, tập hợp nhân dân, lập các căn cứ chống giặc Minh trong suốt 8 năm trên quê hương Đông Sơn, mà lịch sử gọi là khởi nghĩa Hoàng Nghiêu Sơn.

Chữ quốc ngữ bắt đầu xuất hiện ở nước ta vào đầu thế kỷ thứ 19, tới nay đã trở thành chữ viết chính thống của chúng ta. Một trong những người góp phần quan trọng vào việc hoàn thiện và truyền bá chữ quốc ngữ vào Việt Nam là nhà bác học Trương Vĩnh Ký. Ông là một vị giáo sư danh tiếng thông hiểu tới 27 sinh ngữ, cổ ngữ trên thế giới, cũng là tác giả của trên 121 cuốn sách viết về lịch sử, văn hóa, ngôn ngữ, giáo dục bằng cả ba thứ tiếng là tiếng Việt, tiếng Pháp và chữ Hán, là chủ tờ báo đầu tiên ở Việt Nam là Gia Định báo. Trương Vĩnh Ký được vinh danh là một trong 18 nhà bác học nổi danh của thế giới ở thế kỷ thứ 19.

Trịnh Khả người làng Kim Bôi, huyện Vĩnh Ninh (nay thuộc huyện Vĩnh Lộc), tỉnh Thanh Hóa. Năm 1416, Trịnh Khả là một trong số những người tham dự hội thề Lũng Nhai. Ông là một trong những thành viên đầu tiên của bộ chỉ huy Lam Sơn. Trải qua hơn 10 năm, Trịnh Khả luôn trực tiếp cầm quân, chiến đấu một cách dũng cảm và mưu lược, lập được nhiều công lao xuất sắc.

Khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh cách thành phố Thanh Hóa khoảng 50km về phía tây bắc, nằm trên địa bàn xã Xuân Lam, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Đây là nơi anh hùng Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa chống quân Minh xâm lược. Trải qua gần 600 năm với biết bao thăng trầm của lịch sử và thời gian, khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh không chỉ giữ được nguyên vẹn những công trình của triều đại nhà hậu Lê mà còn lưu giữ cả những câu chuyện của một triều đại phong kiến được coi là hưng thịnh bậc nhất trong lịch sử Việt Nam.

Đồng chí Phạm Hùng tên khai sinh là Phạm Văn Thiện, ông sinh ra và lớn lên tại làng Long Hồ, huyện Châu Thành, tỉnh Vĩnh Long (nay là xã Long Phước, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long), trong một gia đình trung nông. Ông được người dân Vĩnh Long gọi với một cái tên vô cùng trìu mến là bác Hai Hùng. Sinh ra ở một vùng đất có truyền thống yêu nước, căm thù giặc sâu sắc, đồng chí Phạm Hùng đã tham gia cách mạng từ rất sớm. Trải qua không ít lần bị tù đầy, thậm chí từng bị kết án tử hình nhưng ông vẫn kiên trung với Đảng, giữ vững lý tưởng và niềm tin vào tương lai của cách mạng. Đồng chí Phạm Hùng là một trong những nhà lãnh đạo có cống hiến quan trọng, góp phần làm nên những chiến thắng vĩ đại của dân tộc ta trong thế kỷ 20. Trong công tác, thời chiến cũng như thời bình, ông thể hiện phong cách làm việc có chương trình, kế hoạch, có nguyên tắc nhưng không máy móc. Thể hiện rõ tư duy độc lập, tự chủ của một nhà lãnh đạo tài năng.

Cách đây 111 năm (05/06/1911) với hành trang là lòng yêu nước nồng nàn, thương dân sâu sắc, ý chí, nghị lực phi thường, chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành rời bến cảng Nhà Rồng ra đi tìm đường cứu nước. Người chọn sang phương Tây – một sự lựa chọn đúng đắn, quyết định tương lai của dân tộc Việt Nam. Trong hành trình 30 năm bôn ba ở Pháp, Liên Xô, Trung Quốc, Hồ Chí Minh tham gia các phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Sau khi xác định con đường đúng đắn của cách mạng Việt Nam, Hồ Chí Minh đã vận dụng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam, đặc biệt là thực tiễn độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, xây dựng và xác lập vai trò lãnh đạo của Đảng. Sau 30 năm bôn ba, Người trở về nước, trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị Trung ương 8 tháng 5/1941, cùng Trung ương Đảng quyết định thay đổi chiến lược, xác định nhiệm vụ giải phóng dân tộc là cấp thiết hàng đầu.

Vua Gia Long tên thật là Nguyễn Phúc Ánh (1762 – 1820), ông là con trai thứ ba của hoàng tử Nguyễn Phúc Luân và là cháu nội của chúa Nguyễn Phúc Khoát. Vua Gia Long lên ngôi năm 1802 ở Phú Xuân (Thừa Thiên Huế) lập ra vương triều nhà Nguyễn. Năm 1804 vua Gia Long đổi quốc hiệu nước ta thành Việt Nam. Có thể nói vua Gia Long là người có đóng góp không nhỏ trong việc thống nhất giang sơn, kết thúc cuộc nội chiến liên miên nhiều thế kỷ ở Việt Nam.

Tể tướng Nguyễn Công Thái (1684 – 1758) là người làng Kim Lũ (làng Lủ), phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, TP.Hà Nội. Ông không chỉ được tôn là “tứ hổ Tràng An” ông còn là người dựng mốc biên giới bên sông Đỗ Chú, xác lập sự ổn định gần 300 năm nay.

Chùa Thọ Lão nằm ở phố Hương Viên, phường Đồng Nhân, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, chùa là nơi tập kết và trung chuyển thương binh của Trung đoàn bảo vệ Thủ đô trong trận chiến ngày đêm 19/12/1946 ở Liên khu 1 chùa bị thực dân Pháp phá hủy cháy rụi. Sau ngày 10/10/1954 sư trụ trì cùng nhân dân đã phục dựng lại ngôi chùa. Với những đóng góp cho kháng chiến và những giá trị tâm linh vốn có, Chùa Thọ Lão đã vinh dự được thành phố trao tặng bằng khen di tích kháng chiến, di tích lịch sử - văn hóa.

Vào giai đoạn nửa sau thế kỷ 19, thời kỳ vua Tự Đức trị vì, giặc biển hoành hành trên nhiều vùng biển thuộc hải phận nước ta và trở thành ''vấn nạn" dưới triều Nguyễn. Trước tình hình đó, tướng quân Bùi Viện đã dâng một bản tấu lên vua Tự Đức đề nghị thành lập đội hải quân đi tuần khắp miền duyên hải nước ta.

Những ngày tháng năm lịch sử này, chúng ta đều nhớ đến vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc - Chủ tịch Hồ Chí Minh. Dù đã đi xa, nhưng hình ảnh, lối sống, tác phong và những lời dạy của người vẫn luôn hiện hữu và là bài học để mỗi chúng ta học tập, noi theo. Là người đứng đầu một đất nước nhưng giữa Hồ Chủ tịch và nhân dân không hề có sự xa cách. Người gần gũi với các cụ già, trẻ thơ, thăm hỏi ân cần những người lao động cần cù một nắng hai sương, luôn đấu tranh vì một cuộc sống tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người.

Làng Quan Độ, xã văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh là một làng có lịch sử lâu đời, giàu truyền thống văn hiến, tiêu biểu là truyền thống hiếu học, khoa bảng. Trong lịch sử tồn tại và phát triển trên 8 thế kỷ, gia tộc họ Nghiêm làng Quan Độ đã xây dựng, phát triển những truyền thống tốt đẹp của dân tộc - đó là thượng võ và văn hiến. Nhiều người trong gia tộc đã trở thành những nhân vật lịch sử, những danh nhân văn hóa. Bên cạnh những vị tài, đức cống hiến cho sự nghiệp bảo vệ đất nước dưới thời phong kiến như Nghiêm Tĩnh, võ tướng Nghiêm Kế, còn có rất nhiều những danh nhân, khoa bảng. Cho đến nay, dòng họ Nghiêm vẫn luôn là niềm tự hào của các thế hệ con cháu và người dân làng Quan Độ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh – lãnh tụ vĩ đại của chúng ta, đã để lại di sản lớn cho dân tộc Việt Nam. Đó là hệ thống tư tưởng sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. Trong hệ thống tư tưởng đó, tư tưởng về ngoại giao và đoàn kết quốc tế của Người mang tính nhân văn sâu sắc. Cuộc hành trình tìm đường cứu qua khắp năm châu đã tạo nên ở lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc một cách nhìn mới về thế giới, về mối liên hệ giữa Việt Nam và thế giới, và đúc kết thành những tư tưởng chính về đường lối ngoại giao cơ bản.

Phùng Khắc Khoan (1528 - 1613) sinh tại làng Bùng, xã Phùng Xá, huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây (nay thuộc TP.Hà Nội). Tương truyền, ông là học trò của trạng nguyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, tuy nổi tiếng là người có văn tài, kiêm thông cả thuật số nhưng ông không đi thi và không chịu ra làm quan triều Mạc. Đầu đời vua Lê Trung Tông (1548 - 1556) ông theo Lê Bá Lỵ tham gia công cuộc phù Lê diệt Mạc. Năm 1557 Phùng Khắc Khoan đỗ đầu khoa thi Hương ở Yên Định, Thanh Hóa lúc 29 tuổi. Thái sư Trịnh Kiểm biết ông là người có mưu lược, có học thức uyên bác cho giữ chức kí lục ở ngự dinh, trông coi quân dân 4 vệ và cho tham dự việc cơ mật. Phùng Khắc Khoan đỗ Hoàng Giáp ở khoa thi Hội năm Canh Thìn đời vua Lê Thế Tông, được thăng làm Đô Cấp Sự. Ông giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình, thể hiện tài năng xuất chúng trên nhiều lĩnh vực như chính trị, ngoại giao, và là một người hết lòng vì dân. Ông đã hướng dẫn người dân đào mương dẫn nước, truyền dạy nghề dệt lượt cho người dân. Chính vì vậy, ông được người dân suy tôn làm tổ nghề dệt.

Chiến dịch Điện Biên Phủ 07/05/1954 là một chiến dịch điển hình trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta. Chiến thắng vĩ đại này đã ghi vào lịch sử dân tộc Việt Nam như một mốc son rực sáng nhất trong thế kỷ 20. Chúng ta đánh thắng quân viễn chinh Pháp có tiềm lực quân sự mạnh, vũ khí trang bị hiện đại, đó cũng là niềm tự hào của mỗi người dân đất Việt.

Cách đây 47 năm, thực hiện tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh trước lúc đi xa. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, bằng cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, nhân dân ta đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền Nam, thu non sông về một mối. Thắng lợi vĩ đại của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử thêm một lần nữa khẳng định sức mạnh đại đoàn kết toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng là một đảm bảo để đường lối kháng chiến chống Mỹ cứu nước dành thắng lợi.

Trong kế hoạch phòng thủ nỗ lực tối đa của Quân đội Sài Gòn đầu năm 1975, Phan Rang trở thành lá chắn phía đông để ngăn chặn cánh quân Duyên Hải của Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam, đồng thời hỗ trợ phòng ngự cho cụm cứ điểm Xuân Lộc và che chở từ xa cho Sài Gòn. Đối với quân đội Sài Gòn, Phan Rang chính là “lá chắn thép”, địa hình ở đây có nhiều lợi thế cho việc phòng ngự, 3 phía là núi bao bọc, muốn tiến vào chỉ có một con đường bộ duy nhất. Nếu ta tiến đánh theo đường biển thì địch sẽ dễ dàng khống chế. Còn về phía ta, đánh thắng Phan Rang, sẽ tạo thế mở đường tiến vào giải phóng Sài Gòn, góp phần to lớn vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của toàn dân tộc. Chính vì vậy, Phan Rang trở thành điểm mấu chốt để cả ta và địch đưa ra những quyết sách quan trọng.

Dụ Am Phan Huy Ích (1751 – 1822), từng làm quan dưới 3 triều đại từ cuối thời Lê Trịnh, nhà Tây Sơn, rồi đến triều Nguyễn đầu thế kỷ 19. Ông có đóng góp trải dài trên nhiều lĩnh vực, từ chính trị, ngoại giao, giáo dục, văn hóa. Đặc biệt, ông còn để lại số lượng tác phẩm văn thơ đồ sộ lên tới hàng nghìn bài thơ, từ, bi ký.

Trạng nguyên Nguyễn Quốc Trinh người xã Nguyệt Áng, huyện Thanh Trì, phủ Thường Tín, trấn Nam Sơn (nay là xã Đại Áng, huyện Thanh Trì, Hà Nội). Ông đỗ Trạng nguyên khoa Kỷ Hợi, niên hiệu Vĩnh Thọ thứ 2 năm 1659, đời vua Lê Thần Tông. Ông là người liêm khiết, từng làm rạng danh nước nhà khi đi xứ nhà Thanh.

Phú Thọ là tâm điểm của tín ngưỡng thờ cúng vua Hùng với những hoạt động, lễ hội tại các di tích trên núi Hùng, thu hút hàng triệu đồng bào tham gia. Ngoài Phú Thọ, các địa phương có điểm thờ vua Hùng như Hà Nội, Hải Phòng, Lạng Sơn, Thừa Thiên Huế, TP.HCM, Kiên Giang, Cần Thơ đều tổ chức lễ giỗ Tổ vào ngày 10/3 âm lịch hằng năm để tri ân công lao dựng nước của các vua Hùng.

Trong tâm thức mỗi người dân đất Việt, Đền Hùng từ bao đời nay là biểu tượng văn hóa tâm linh, là nơi cháu con trở về với cội nguồn dân tộc. Không chỉ dâng hương tri ân công đức tổ tiên, tại khu di tích lịch sử quốc gia Đền Hùng khách hành hương còn được chiêm bái nhiều bức hoành phi, câu đối, cuốn thư có giá trị khẳng định sự trường tồn, vững mạnh của đất nước và tư tưởng uống nước nhớ nguồn.

Thực hiện chỉ đạo của Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh, Quân khu Trị Thiên, Quân đoàn 2 đã mở chiến dịch Trị Thiên – Huế từ ngày 5/3/1975 - 26/3/1975 nhằm bao vây, tiêu diệt tập đoàn phòng ngự thuộc Quân đoàn 1 - Quân khu 1, quân đội Sài Gòn ở Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975.

Đồng chí Lê Văn Lương sinh ngày 28/3/1912 trong một gia đình khoa bảng tại làng Xuân Cầu, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên – vùng đất giàu truyền thống văn hiến, quê hương của khởi nghĩa Bãi Sậy nổi danh cả nước. Ông đã kế thừa được các phẩm chất cao quý của gia đình, dòng họ và quê hương, sớm giác ngộ và tham gia hoạt động cách mạng từ khi còn nhỏ. Trung thực, giản dị, luôn luôn tôn trọng và lắng nghe ý kiến của đồng chí, của nhân dân. Điều đáng quý ở ông là bản lĩnh thừa nhận và rút kinh nghiệm về những vấp váp, không lùi bước, quyết tâm suốt đời đấu tranh vì Đảng, vì cách mạng. Với gần 70 năm hoạt động và cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, đồng chí Lê Văn Lương được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, Huy hiệu 50 năm tuổi đảng và nhiều huân, huy chương cao quý khác.

Triều đại Tây Sơn tuy chỉ tồn tại trong vòng chưa đầy ba thập kỷ, nhưng được đánh giá là vương triều mạnh với nhiều thành tựu về quân sự và văn hóa, đặc biệt là quy tụ nhiều vị quan hầu cận tài ba. Một trong những vị quan đó là Dụ Am Phan Huy Ích (1751 – 1822). Dù làm quan dưới ba triều đại nhưng ông để lại dấu ấn nhiều nhất ở triều đại Tây Sơn. Đóng góp của Phan Huy Ích trải dài trên nhiều lĩnh vực từ chính trị, ngoại giao, giáo dục và văn học.

Nhắc đến làng Kim Đôi, phường Kim Chân, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh ai cũng nhớ đến danh xưng làng tiến sĩ. Sau làng Mộ Trạch ở Hải Dương, đây là làng thứ 2 có truyền thống khoa bảng hàng đầu ở nước ta. Dưới thời phong kiến, làng Kim Đôi nổi tiếng qua câu “Kim Đôi nhiều cuộc hiển vinh. Hai mươi lăm vị khoa danh rõ ràng”. Số lượng tiến sĩ của làng tập trung chủ yếu vào dòng họ Nguyễn với 18 vị. Có thể nói, dòng họ Nguyễn là một trong những dòng họ giàu truyền thống khoa bảng của vùng đất Kinh Bắc. Truyền thống ấy luôn là niềm tự hào của dòng họ và được những người con họ Nguyễn nối tiếp.

Tô Hiệu sinh năm 1912 tại làng Xuân Cầu, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên trong một gia đình nhà nho nghèo. Cha làm nghề dạy học nên Tô Hiệu được đi học từ rất nhỏ và sớm bộc lộ là một học trò chăm chỉ, thông minh. Những năm 1925 - 1926 Tô Hiệu theo học trường Pháp Việt tại thị xã Hải Dương và sớm tham gia vào các phong trào yêu nước của học sinh như bãi khóa để truy điệu chiến sĩ Phan Chu Trinh, tham gia phong trào đòi ân xá cụ Phan Bội Châu. Năm 1927 ông lên Hà Nội ở với người anh cả là Tô Tu. Tại đây ông vừa đi học, vừa tham gia các hoạt động cách mạng trong các tổ chức yêu nước. Cuối năm 1929 Tô Hiệu vào Sài Gòn hoạt động với anh trai là Tô Chấn. Hai anh em ông bị bắt trong một cuộc họp và bị đày ra nhà tù Côn Đảo. Chế độ nhà tù hà khắc đã làm Tô Hiệu bị lao phổi nặng. Dù vậy, ông vẫn kiên cường tham gia đấu tranh và tiếp tục học tập lý luận cách mạng. Năm 20 tuổi ông được kết nạp vào Đảng tại nhà tù Côn Đảo, đánh dấu con đường hoạt động cách mạng của ông.

Nhà Tây Sơn (triều Tây Sơn) là một triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam (1778 – 1802). Nhà Tây Sơn được lập nên bởi ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ và Nguyễn Huệ. Người nắm quyền đầu tiên của nhà Tây Sơn là Nguyễn Nhạc – lên ngôi năm 1778. Tới năm 1788 Nguyễn Nhạc nhường ngôi cho em là Nguyễn Huệ (vua Quang Trung). Tuy chỉ tồn tại chưa đầy 3 thập kỉ nhưng triều đại Tây Sơn đã có công lớn là tiếp tục mở rộng lãnh thổ đất nước, sau hàng trăm năm bị chia cắt bởi các cuộc tranh giành quyền lực giữa các thế lực lớn. Có được những chiến thắng đó, là bởi thủ lĩnh của nghĩa quân Tây Sơn có sách lược khôn khéo, thu hút được sự ủng hộ và hưởng ứng của nhiều tầng lớp nhân dân, trong đó đặc biệt là những chính sách xây dựng lực lượng và nghệ thuật quân sự.

Theo truyền thuyết, làng Quan Xuyên được hình thành vào thời nhà Lý. Thời gian này triều đình khuyến khích binh lính và nhân dân khai khẩn đất hoang, lập làng, lập ấp mới. Những cư dân đầu tiên xuôi theo Sông Hồng về đến bãi ven sông, thấy đất đai phì nhiêu, lại tiện sông ngòi đã khai khẩn đất đai, lập làng và đặt tên là Quan Xuyên hay còn gọi là làng Cửa Sông. Có thể nói, đây là một trong những ngôi làng cổ có bề dày văn hóa, lịch sử nằm bên bờ sông Hồng mang những nét đặc trưng của một làng truyền thống vùng đồng bằng Bắc Bộ với cây đa, giếng nước, sân đình. Làng Quan Xuyên còn lưu giữ được một quần thể di tích gồm đình Quan Xuyên, miếu Thượng, miếu Trung, miếu Hạ, chùa Quan Xuyên…những di tích trên đã tạo thành một quần thể văn hóa – lịch sử ở vùng đất Khoái Châu. Tuy nhiên, nổi bật hơn cả là đình Quan Xuyên – một công trình kiến trúc đã trường tồn qua 5 thế kỷ. Với người dân Quan Xuyên thì đình làng chính là nơi đã gắn với sự phát triển của làng.

Trong lịch sử nước ta có những nữ tướng anh hùng đã ghi dấu ấn sâu đậm, đánh cho giặc ngoại xâm phải cắt tóc, cạo râu, vứt bỏ ấn tín, trà trộn vào đám loạn quân để chạy về nước. Lê Chân là nữ tướng của Hai Bà Trưng, công lao, chiến tích của bà lưu dấu ấn sâu đậm ở nhiều địa phương. Bên cạnh đó, bà còn là người có công khai khẩn, lập nên vùng đất mới mà sau này là TP.Hải Phòng.

Trong suốt chiều dài lịch sử của cuộc Cách mạng giải phóng dân tộc, đã có rất nhiều người con ưu tú, chí sĩ yêu nước, những tấm gương anh dũng, trọn đời hy sinh vì nước, vì dân. Đồng chí Nguyễn Phong Sắc là một trong những nhân vật tiêu biểu đó, ông thuộc lớp những chiến sĩ cộng sản từ thời dựng Đảng, là một trong những thành viên đầu tiên của Chi bộ Cộng sản Bắc Kỳ, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương của Đảng, đồng chí Nguyễn Phong Sắc đã có những cống hiến to lớn đối với sự ra đời và phát triển trong thời kỳ đầu hết sức khó khăn, gian khổ của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trạng nguyên Giáp Hải, còn gọi là Trạng Kế, hiệu Tiết Trai (1517 – 1586), người làng Dĩnh Kế, xã Dĩnh Kế, huyện Phượng Nhãn (nay thuộc phường Dĩnh Kế, thành phố Bắc Giang). Ông là một nhà trí thức nho học, một người thanh liêm, trong sạch, một quan đại thần thẳng thắn, không tham quyền, cố vị.

Là một quốc gia nằm trên bán đảo Đông Dương thuộc khu vực Đông Nam Á, đất nước Việt Nam có bề dày lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, gắn liền với quá trình chinh phục và chế ngự sông nước, biển đảo. Trong đời sống kinh tế, xã hội của người Việt từ bao đời nay, biển giữ một vai trò quan trọng. Không chỉ mang lại nguồn sống, biển còn ảnh hưởng đến diễn trình lịch sử của dân tộc Việt Nam, đến đời sống văn hóa tâm linh và tín ngưỡng của người Việt. Chính vì thế, cùng với quá trình chung sống, khai thác và chinh phục biển là quá trình xác lập chủ quyền và đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo của các thế hệ cha ông ta. Trong đó, các chúa Nguyễn từ giữa thế kỷ 17 đã có những chính sách bảo vệ lãnh hải.

Bắc Ninh – nơi giang sơn tụ khí, là vùng đất khoa bảng, sản sinh ra nhiều nhân tài đất Việt, quê hương của những nhà văn hóa lớn. Kinh Bắc chính là nơi phát tích nhà Lý – triều đại khai mở nền văn minh Đại Việt gắn liền với tên tuổi những danh nhân lịch sử kiệt xuất như Lý Vạn Hạnh, Lý Công Uẩn, Lý Nhân Tông, Nguyên phi Ỷ Lan, Lê Văn Thịnh. Nổi tiếng là vùng đất hiếu học khoa bảng, nhiều người học giỏi, văn hay, chữ tốt nên thời nào Kinh Bắc cũng có những bậc hiền nhân làm vẻ vang quê hương đất nước.

Nhắc đến Nguyễn Trãi, người dân Việt Nam không ai là không biết, bởi những đóng góp của ông vô cùng lớn lao trong lịch sử dân tộc. Công lao và sự nghiệp vĩ đại nhất của Nguyễn Trãi là tấm lòng vì nước thương dân tha thiết và sự nghiệp đánh giặc cứu nước vô cùng vẻ vang. Ông đã giành cả tâm hồn, trí tuệ, tài năng cống hiến cho lợi ích của dân tộc, trong phong trào khởi nghĩa Lam Sơn. Chính tư tưởng chính trị quân sự ưu tú và tài ngoại giao kiệt xuất của Nguyễn Trãi đã góp phần không nhỏ cho phong trào khởi nghĩa Lam Sơn đi tới thắng lợi.

Làng Vĩnh Thịnh, xã Đại Áng, huyện Thanh Trì, Hà Nội là một trong những ngôi làng có bề dày truyền thống với nghề nón lá được truyền từ nhiều thế kỷ trước. Vĩnh Thịnh xưa có tên là làng Vĩnh Bảo, thuộc tổng Cổ Điển, huyện Thanh Trì, phủ Thường Tín, chấn Sơn Nam Thượng. Tại đây, ngày nay còn có ngôi đình làng khá nguyên vẹn được xây dựng vào năm Bảo Thái thứ 6 (năm 1725), thời Lê trung hưng và được tu sửa lại vào năm Nhâm Thân, đời Bảo Đại (1932). Đình Vĩnh Thịnh thờ tướng quân Phạm Xạ - một người con của làng và là một trong những danh tướng có công giúp Lê Lợi tiêu diệt quân Minh.

Danh nhân Nguyễn Công Thái (1684 – 1758), người làng Kim Lũ (làng Lủ) nay thuộc phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, Hà Nội. Ông là một danh nhân nổi bật thế kỷ 18 với nhiều đóng góp quan trọng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như: văn hóa, chính trị, ngoại giao. Năm 18 tuổi ông đỗ đầu kỳ thi Hương rồi đỗ tiến sĩ năm 1715. Ông từng làm quan đứng đầu ở nhiều địa phương như Đốc đồng ở Hải Dương, Thanh Hóa, Hiến sát xứ ở Nghệ An và Kinh Bắc, Tế tửu Quốc Tử Giám, tả Thị lang bộ Công, hữu Thị lang bộ Hình…. và ở cương vị nào ông cũng có những đóng góp quan trọng cho nước nhà.

Đền thờ nàng Han nằm ở xã Mường Giàng, huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La. Đây là một địa điểm thờ cúng nhân vật trong truyền thuyết được nhân dân gọi là nàng Han. Tương truyền, nàng Han xuất thân trong một gia đình người Thái nghèo ở Chiềng Sa, nay là xã Mường So, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Nàng đã cải trang thành nam giới, đứng lên kêu gọi thanh niên trai tráng đoàn kết đánh giặc. Nàng đứng đầu cuộc khởi nghĩa của đồng bào 16 xứ Thái quật cường, đánh bại giặc xâm lược phương Bắc. Sau khi dẫn đoàn quân thắng trận trở về, nàng tắm gội ở mó nước Tây An, xã Mường So, rồi bay lên trời. Từ đó, nhớ công ơn của nàng, bà con lập đền thờ và tổ chức lễ hội ngay tại mó nước nàng tắm.

Sự ra đời của Quốc hội và cuộc tổng tuyển cử đầu tiên của đất nước gắn liền với những bước ngoặt lịch sử của dân dộc ta. Sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, cùng với việc bảo vệ nền độc lập, tự do cho dân tộc, một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là củng cố và tăng cường chính quyền. Trong phiên họp đầu tiên của chính phủ lâm thời vào ngày 03/09/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu sáu vấn đề cấp bách nhất cần phải giải quyết. Một trong sáu vấn đề đó là phải tổ chức tổng tuyển cử để bầu ra Quốc hội chính thức và cử ra chính phủ của dân, đồng thời thành lập Ủy ban dự thảo Hiến pháp. Với sự chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng, cuộc bầu cử Quốc hội đầu tiên diễn ra đúng như kế hoạch vào ngày 06/01/1946 và thu được thắng lợi.

Chùa Keo thuộc địa phận xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình đã được công nhận di tích quốc gia đặc biệt năm 2012. Được xây dựng trong thời kỳ phát triển cực thịnh của phật giáo ở thời Lý-Trần. Chùa Keo Thái Bình được đánh giá là một kiệt tác nghệ thuật bằng gỗ tiêu biểu cho kiến trúc cổ Việt Nam thế kỷ 17. Lịch sử Việt Nam ghi lại, thành tổ Dương Không Lộ thiền sư – một trong những nhà sư có đóng góp cực lớn trong việc xây dựng nền phật giáo Việt Nam, là người đặt dấu mốc và có công lớn trong việc xây dựng chùa Keo Thái Bình.

Những ngày cuối năm 2021, Thủ đô Hà Nội ghi dấu một sự kiện lịch sử trọng đại, 49 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không, một chiến công chói lọi trong lịch sử chống ngoại xâm, giữ nước của dân tộc ta. Trong 12 ngày đêm tháng 12/1972, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân và dân ta đã đánh bại hoàn toàn cuộc tập kích đường không chiến lược bằng siêu pháo đài bay B52 của đế quốc Mỹ trên bầu trời Hà Nội, buộc Mỹ phải kí hiệp định Paris chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam, tạo ra bước ngoặt cho cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một nhà chỉ huy quân sự lỗi lạc, ông cũng là một trong mười vị tướng vĩ đại nhất lịch sử thế giới qua mọi thời đại. Cuộc đời, sự nghiệp, tấm gương đạo đức cách mạng trong sáng, trọn đời vì nước, vì dân của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã góp phần làm nên những chiến thắng vĩ đại trong lịch sử của dân tộc. Tên tuổi của Đại tướng gắn liền với thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Lý Trần Quán sinh năm (1735 - 1786) ông là người làng Kim Hoàng, xã Vân Canh, huyện Hoài Đức, TP. Hà Nội. Sinh trưởng trong một gia đình có truyền thống khoa bảng, nên ngay từ bé Lý Trần Quán đã được rèn luyện văn thơ. Ông đỗ tiến sĩ năm 1766 thời vua Lê Hiển Tông và là một vị danh thần học rộng, tài cao, mang tầm vóc của một vị danh sĩ.

Vào những ngày này, cách đây 70 năm, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân ta đã mở màn chiến dịch Hòa Bình, dành thắng lợi sau ba đợt tiến công từ ngày 10/12/1951 đến ngày 25/2/1952. Chiến thắng Hòa Bình đã trở thành một sự kiện lịch sử quan trọng, đánh dấu bước phát triển mới, tiếp tục thế tiến công chiến lược, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tiến lên, dành những thắng lợi quyết định.

Sử sách chép lại, danh nhân Đào Công Soạn tự Tân Khanh (1381 – 1458), ông là danh thần, nhà ngoại giao, nhà thơ đời Lê, được coi là đại công thần đầu triều có công từ thủa lập quốc. Theo văn bia của dòng họ Đào Soạn tại xã Thiện Phiến, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên được soạn bởi trạng nguyên Nguyễn Trực: Cha ông là Đào Công Phủ, mẹ là Hoàng Thị Nghinh. Ông là người rất hiếu học và có chí lớn. Năm 1426 thủ lĩnh quân Lam Sơn chốn Minh là Lê Lợi tiến quân ra Bắc, tổ chức kỳ thi đầu tiên, khi đó Đào Công Soạn đã 46 tuổi đi thi và đỗ đầu. Ông được Lê Lợi bổ dụng làm quan và cũng từ đây ông bắt đầu con đường quan lộ với những bước tiến quan trọng, khởi sắc về mọi mặt.

Theo các nguồn sử liệu, Phạm Đình Kính có tên khai sinh là Phạm Kim Kính (1669 – 1737) tại làng Si, xã Cổ Sư, huyện Thiên Bản, phủ Nghĩa Hưng, trấn Sơn Nam, (nay là thôn Vĩnh Lại, xã Vĩnh Hào, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định). Phạm Đình Kính được sinh ra trong một gia đình danh gia vọng tộc. Từ nhỏ ông là người học giỏi có tiếng, năm 1710 ông tham gia ứng thí khoa thi Hội và đã đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân. Không chỉ có tài ngoại giao, Phạm Đình Kính còn có công với dân làng Cổ Sư, như lấy tên mới Vĩnh Lại đặt cho tên làng thay cho tên cũ, mở chợ, đào sống, khơi ngòi, bắc cầu, sửa chùa, dạy nghề đan cót cho dân làng, phát triển kinh tế quê hương. Ông được phong tước Vĩnh Lại Quận công, được tặng chức Thiếu Bảo.

“Mộc bản Triều Nguyễn” là di sản tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam được UNESCO công nhận ngày 31/07/2009, gồm 34.618 tấm, là những văn bản chữ Hán Nôm, được khắc ngược trên gỗ để in ra các sách tại Việt Nam vào thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Tất cả nội dung bản thảo khắc trên Mộc bản Triều Nguyễn đều được hoàng đế trực tiếp phê duyệt bằng bút tích trước khi giao cho những người thợ tài hoa nhất trong cung đình khắc lên gỗ quý. Đây là những tài liệu gốc, độc bản, có giá trị, phục vụ cho việc nghiên cứu lịch sử và văn hóa Việt Nam thời cận đại.

Lịch sử dân tộc ta đã ghi những dấu son chói lọi trong nghệ thuật giữ nước kết hợp giữa xây dựng và bảo vệ giang sơn, bờ cõi. Ngụ binh ư nông là sách lược được các triều đại Đinh, Lý, Trần, Lê sơ lựa chọn và đã phát huy hiệu quả. Đây là những thời kỳ phát triển rực rỡ nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam trên mọi phương diện, nên việc xây dựng một nền quốc phòng đủ mạnh có khả năng chuyển nhanh từ thời bình sang thời chiến để chống giặc ngoại xâm là vấn đề được các triều đại phong kiến ưu tiên hàng đầu.

Làng Bình Đà, xã Bình Minh là ngôi đền lâu đời với nhiều đình chùa, miếu mạo, văn chỉ do dân làng dựng từ xa xưa được ghi vào sử sách, nơi đây được gọi là “vùng đất thánh” bởi sự hiện diện của tam giáo đó là Phật Giáo, Đạo Giáo và Nho Giáo. Làng Bình Đà có 13 di tích lịch sử với một hệ thống đình, đền, chùa, miếu lâu đời. Làng Bình Đà là một số ít đơn vị hành chính trên đất nước Việt Nam có 2 vị Thành Hoàng làng: Một là Quốc Tổ Lạc Long Quân, được thờ ở đền Nội; hai là Linh Lang Đại Vương thờ tại đền Ngoại. Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân nằm ở vùng châu thổ Sông Hồng thuộc xã Bảo Cựu, phủ Ứng Thiên, đỗ Động Giang (nay là làng Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai, TP.HN). Trong những ngày hành hương về đất tổ ngày 10/03 âm lịch, trước khi thắp hương tri ân công đức các vua Hùng, du khách sẽ thăm viếng đền Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân thuộc khu di tích lịch sử Đền Hùng và đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ ở xã Hiền Lương, Hạ Hòa, Phú Thọ. Thế nhưng không phải ai cũng biết đền Nội ở làng Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai, TP.HN mới là ngôi đền gốc thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân.

Đền Trần Thương thuộc thôn Miễu, xã Trần Thương, tổng Thổ Ốc, huyện Nam Xương thuộc phủ Lỵ Nhân, chấn Sơn Nam Thượng xưa (nay là thôn Trần Thương, xã Trần Hưng Đạo, nằm ở phía Đông của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam). Đây là nơi được Trần Hưng Đạo chọn làm một trong sáu kho lương, phục vụ cuộc chiến chống quân Mông Nguyên. Tương truyền, trên đường đi đánh quân Mông Nguyên năm 1285, bằng nhãn quan của nhà quân sự, chính trị lỗi lạc, Trần Quốc Tuấn đã chọn gò đất cao lúc đó là làng Miễu để lập kho lưu trữ lương thảo, phục vụ cho cuộc kháng chiến. Sau khi thắng giặc trở về, Trần Hưng Đạo về đây phát lương khao quân, khao dân như một sự cảm ơn dân quân cùng sát cánh với triều đình...

Vào cuối thế kỷ thứ 18 – đầu thế kỷ thứ 19 có một sĩ phu Bắc Hà đã 3 lần từ chối chức quan triều đình của nhà Nguyễn để dành tâm huyết cho việc đào tạo nhân tài đất Thăng Long. Ông cũng chính là người có công khắc in bản Truyện Kiều đầu tiên, nhờ đó mà tác phẩm này được lưu truyền rộng rãi đến ngày nay. Vị kẻ sĩ Bắc Hà đó chính là tiến sĩ Phạm Quý Thích, người thầy dạy của Thần Siêu và rất nhiều sĩ phu nổi tiếng đất Thăng Long.

Với lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã có một bề dày đấu tranh chống lại những kẻ thù xâm lược. Trong cuộc chiến đấu kiên cường đó, không chỉ có sức người của quân và dân mà còn có sự mưu trí, dũng cảm của những thiên tài quân sự, một trong số đó phải kể đến Lý Thường Kiệt. Ông được biết đến là một nhà quân sự tài ba, lỗi lạc thời Lý, cũng là tác giả bài thơ “Nam quốc sơn hà” bất hủ, được coi là bản “Tuyên ngôn độc lập” đầu tiên ở nước ta. Ông còn nổi tiếng với câu nói bất hủ “Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân ra trước, chặn thế mạnh của giặc”. Chính mưu lược này đã giúp nhà Lý làm nên chiến thắng lẫy lừng trong trận đánh Khâm Châu, Ung Châu lưu truyền sử sách. Điều làm nên tên tuổi của Lý Thường Kiệt không chỉ ở lòng yêu nước, anh dũng, quả cảm mà còn ở tài dùng binh của ông, điều này được thể hiện rất rõ trong cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược năm 1075 – 1077. Trong cuộc kháng chiến này, Lý Thường Kiệt đóng vai trò vô cùng quan trọng, ông trực tiếp tổ chức và lãnh đạo quân, dân chống lại giặc ngoại xâm.

Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư, ông Nguyễn Trung Ngạn (1289 – 1370) có tên chữ là Bang Trực, hiệu Giới Hiên, người xã Thổ Hoàng, huyện Thiên Thi (nay là huyện Ân Thi), tỉnh Hưng Yên. Ông là một nhà chính trị, một đại thần có tài được xếp vào hàng “Người phò tá có công lao tài đức đời Trần”. Ông là nhà chính trị, nhà ngoại giao xuất sắc, là công thần của nhà Trần. Chính tài năng vượt trội trên nhiều lĩnh vực cùng lòng yêu nước, trung quân đã tạo nên sự tín nhiệm của triều đình. Bản thân ông cũng là một vị quan ra sức cống hiến cho triều đình, cho nhân dân. Vì thế mà tiếng thơm của Nguyễn Trung Ngạn còn lưu mãi tới ngày nay. Nhân cách đạo đức và tấm lòng trung quân ái quốc của ông vẫn được các thế hệ của dòng họ Nguyễn Trung phát huy và tiếp nối.

Năm 1428, phong trào Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo đã đánh bại quân Minh xâm lược và đô hộ nước ta, sau đó ông lên ngôi hoàng đế, lấy hiệu là Lê Thái Tổ, chính thức lập ra triều Lê sơ. Sau khi lên ngôi vua, nhà Lê đã thực hiện nhiều chính sách tích cực, nhằm xây dựng đất nước, củng cố tình hình an ninh trật tự, đặc biệt chú ý đến các vấn đề quân sự.

Đồng chí Hoàng Văn Thụ (1909 – 1944) - nhà lãnh đạo cao cấp của Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương là người có đóng góp lớn vào phong trào Cộng sản Việt Nam và là một nhà thơ Cách mạng. Ông là người con yêu tú của mảnh đất xứ Lạng, đã trọn đời chiến đấu, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, vì độc lập tự do của dân tộc. Ông còn là một cán bộ lãnh đạo có tầm nhìn chiến lược, sâu sát thực tiễn và gắn bó mật thiết với nhân dân.

Trương Hán Siêu (tên tự là Thăng Phủ hoặc Thăng Am, hiệu Đôn Tẩu) quê ở Phúc Thành, huyện Yên Ninh, lộ Trường Yên (nay là phường Phúc Thành), thành phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình. Ông là vị quan dưới 4 đời vua Trần là: Trần Anh Tông, Trần Minh Tông, Trần Hiến Tông và Trần Dụ Tông. Theo Đại việt sử ký toàn thư, Trương Hán Siêu là môn khách của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, có những đóng góp to lớn cho hai cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ 2 năm 1285 và lần thứ 3 năm 1288.

Đảo Lý Sơn là một trong những hòn đảo tiền tiêu của tổ quốc, không chỉ có vị trí trọng yếu về quốc phòng, an ninh mà nơi đây còn có nhiều thắng cảnh tự nhiên và có tới gần 100 di tích lịch sử, văn hóa tâm linh cùng những câu chuyện xúc động về việc gìn giữ chủ quyền, biển đảo từ xa xưa trong lịch sử. Một trong những di tích có ý nghĩa quan trọng đối với người dân đảo Lý Sơn đó là đền Bà Roi hay còn có tên chữ là Trinh Tịnh Đường thờ nữ nhân thần Phạm Thị Tiên Điều.

Vũ Hữu (1437 - 1530) quê ở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương ngày nay. Ông đỗ Hoàng Giác khi mới 23 tuổi và trở thành đại thần dưới triều đại Lê Thánh Tông, Lê Hiến Tông. Ông làm đến chức Thượng thư Bộ hộ. Bia khoa Quý Mùi hiện còn ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám có tên ông. Ông là một trong hai nhà toán học đại tài, từng được vua Lê Thánh Tông ban là thần toán ở thế kỷ XV...

Cách đây 60 năm, vào ngày 23/10/1961, thực hiện chỉ đạo của Trung ương Đảng và Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã ra quyết định thành lập Đoàn vận tải quân sự 759, mở tuyến vận tải chiến lược - đường Hồ Chí Minh trên biển. Cùng với con đường vượt dãy Trường Sơn của đoàn 559, đường Hồ Chí Minh trên biển với những đoàn tàu “không số” trở thành những huyết mạch chi viện cho chiến trường miền Nam. Nếu như tuyến đường Trường Sơn, đường mòn Hồ Chí Minh được biết đến như một con đường huyền thoại, một trận đồ bát quái xuyên rừng rậm, thì đường Hồ Chí Minh trên biển là con đường của những kỳ tích.

Tiến sĩ Lý Trần Thản (1721 – 1776) sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo ở thôn Lê Xá, xã Châu Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Cha ông là Đặng Công Diễm và ông nội là Đặng Công Toản, cũng là tiến sĩ thời hậu Lê. Lý Trần Thản bắt đầu con đường khoa cử từ sớm, năm 16 tuổi ông đỗ tam khoa, năm 22 tuổi đỗ tam trường. Đến năm 1769, khi 48 tuổi ông thi đỗ tiến sĩ, đồng khoa với anh trai là Lý Trần Dự. Là nhà khoa bảng văn võ kiêm toàn nên Lý Trần Thản được chúa Trịnh Sâm bổ dụng giữ chức hữu tư giảng, cùng Nguyễn Lệ (giữ chức tả tư giảng) dạy học cho con trai trưởng của Chúa là Trịnh Khải, về sau là chúa Đoan Nam Vương, đây là vị trí quan trọng nhất trong cuộc đời quan chức của ông.

Năm Mậu Thìn 968, sau khi thu phục 12 xứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, trở thành vị vua đầu tiên thống nhất đất nước sau 1000 năm Bắc thuộc, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, định đô ở Hoa Lư, Ninh Bình. Đây là sự kiện vô cùng quan trọng trong lịch sử nước nhà, mở ra trang sử vẻ vang trong thời kỳ đầu xây dựng và bảo vệ đất nước, kỷ nguyên của độc lập, tự chủ lâu dài, xuyên suốt các triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần và hậu Lê sau này.

Bác sĩ Trần Văn Lai (1894 – 1975) sinh ra trong một gia đình làm nghề khảm trai. Ông không theo nghề của gia đình mà theo học ngành y và trở thành bác sĩ nổi tiếng của nhà thương Phủ Doãn (Bệnh viện Việt Đức ngày nay). Tại nhà riêng của ông trong ngõ Tức Mạc, gần phố Trần Hưng Đạo, Hà Nội nhiều năm liền là nơi người dân đến khám, chữa bệnh, được ông cấp phát thuốc miễn phí. Với lòng yêu nước, thương dân, căm ghét thực dân Pháp xâm lược, năm 1938 ông được bầu vào Viện Dân biểu nhưng ông từ chối vì nhận ra đây chỉ là nghị viện bù nhìn của thực dân Pháp. Ngày 27/10/1943 ông bị thực dân Pháp bắt và giam giữ ở nhà tù Sơn La, sau chúng chuyển ông về nhà tù Hỏa Lò, Hà Nội. Đầu năm 1945 ông mới được trả tự do. Ngày 20/7/1945 ông được mời ra làm đốc lý, là thị trưởng Hà Nội. Chỉ trong vòng một tháng giữ chức thị trưởng, từ ngày 20/7 – 19/8/1945 ông đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người dân Hà Nội khi đặt tên cho nhiều con phố, vườn hoa ở Hà Nội.

Đền Kim Liên trước thuộc địa phận phường Kim Hoa, sau thuộc phường Đông Tác, huyện Thọ Xương, phủ Hoài Đức (nay là phường Phương Liên, quận Đống Đa, Hà Nội). Ngôi đền được biết đến là một ngôi đền thiêng trong hệ thống tứ trấn Hà Nội, trấn giữ phía nam kinh thành Thăng Long xưa. Đền thờ thần Cao Sơn đại vương – người đã có công giúp vua Lê Tương Dực dẹp loạn, khôi phục nhà Lê và được nhà vua lập đền thờ để tưởng nhớ. Mặc dù trải qua bao thăng trầm của lịch sử, chịu sự tàn phá của thời gian, đến nay đền đã được tôn tạo, phục chế lại và vẫn còn đậm nét kiến trúc thời xưa. Có thể nói, đền Kim Liên đã trở thành một phần không thể thiếu của nét văn hóa đất Hà Thành.

Đàm Thận Huy (1463 – 1526) sinh ra trong một gia đình có truyền thống hiếu học và khoa cử ở làng Ông Mặc, huyện Đông Ngàn (nay là xã Hương Mạc, còn gọi là làng Me), huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Ông làm quan cho 6 đời vua Lê từ Lê Thánh Tông, Lê Hiến Tông, Lê Túc Tông, Lê Uy Mục, Lê Tương Dực, Lê Chiêu Tông cho đến lúc về hưu. Thời kỳ Đàm Thận Huy làm quan là giai đoạn thịnh trị nhất của triều Lê, cũng là thời kỳ thịnh trị của chế độ phong kiến Việt Nam với nhiều thành tựu rực rỡ trong sự nghiệp dựng nước, giữ nước, phát triển nền văn minh Đại Việt. Có thể nói, điều kiện và môi trường ấy đã tạo điều kiện thuận lợi để tiến sĩ Đàm Thận Huy cống hiến tài năng cho đất nước và quê hương, cũng bởi vậy mà bao đời nay người dân làng Hương Mạc nói chung và dòng họ Đàm Thận nói riêng luôn tự hào về vị Tiết nghĩa Đại vương hết lòng vì triều Lê.

Chúa Nguyễn Phúc Nguyên (1613 – 1635), vị chúa thứ 2 trong các đời chúa Nguyễn, là người có tầm nhìn chiến lược về Biển Đông trong ngoại thương và khai thác sản vật ngoài đảo, nên đã thành lập đội Hải đội Hoàng Sa. Hải đội Hoàng Sa trong suốt quá trình tồn tại, hoạt động gần 200 năm, không chỉ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, mà còn hun đúc nên nhiều thế hệ lính Hoàng Sa can trường và dũng cảm. Đã có công trong việc đo đạc thủy trình, vẽ bản đồ quần đảo và nhất là đã dựng bia chủ quyền đầu tiên của đất nước ta trên quần đảo Hoàng Sa.

Dưới ánh sáng của Nghị quyết Trung ương lần thứ 6, tháng 11/1939 phong trào cách mạng của nước ta bước vào giai đoạn phát triển mới, ở một số địa phương bắt đầu xuất hiện hình thức đấu tranh vũ trang. Trong đó, tiêu biểu nhất là cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn ngày 27/9/1940, đó là sự kiện lịch sử đánh dấu thời kỳ kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang và khởi nghĩa vũ trang dành chính quyền về tay nhân dân.

Cách đây 76 năm, ngày 23/9/1945, chỉ sau đúng 3 tuần khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại vườn hoa Ba Đình, thì tại Sài Gòn, thực dân Pháp nổ súng quay lại xâm chiếm nước ta lần thứ 2. Dù nhân dân Nam Bộ chưa kịp hưởng niềm vui hòa bình, độc lập bao lâu, nhưng vẫn luôn nêu cao tinh thần quyết tâm kháng chiến chống quân xâm lược. Lời kêu gọi của Ủy ban Khán chiến Nam Bộ đã xác định: Từ giờ phút này, nhiệm vụ hàng đầu của chúng ta là tiêu diệt giặc Pháp và tay sai của chúng; đồng thời ra tuyên bố cuộc kháng chiến bắt đầu.

Theo gia phả của dòng họ thì Trần Nguyên Hãn (1390 – 1429) là cháu nội của Chương Túc Quốc Thượng hầu Đại Tư Đồ Trần Nguyên Đán và là cháu 6 đời của Chiêu Minh Đại Vương Tướng Quốc Thái Sư Trần Quang Khải, dòng dõi vua Trần Thái Tông. Trần Nguyên Hãn là một danh tướng văn võ toàn tài, có công lớn với đất nước. Là dòng dõi quý tộc nhà Trần, nhưng Trần Nguyên Hãn được sinh ra và lớn lên tại làng Quan Tử, xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc. Ông là người có công lao to lớn xây dựng triều hậu Lê, giúp vua Lê Lợi đánh thắng giặc Minh vào thế kỷ thứ 15, bảo vệ vững chắc giang sơn bờ cõi.

Đình Tình Quang cách trung tâm Thủ đô Hà Nội khoảng 15km về phía Đông Bắc, tọa lạc giữa khu dân cư của thôn Tình Quang, xã Giang Biên, huyện Gia Lâm (nay thuộc tổ 3, phường Giang Biên, quận Long Biên, TP.Hà Nội). Theo sắc phong thời Khải Định “Tình Quang” nghĩa là ánh sáng sau cơn mưa hay sau cơn mưa trời lại sáng, tên gọi này gắn với truyền thuyết công chúa Ngọc Hân trên đường về quê ngoại ở vùng Ninh Hiệp, khi tới đây trời bỗng hửng sáng và tạnh ráo, nên đặt tên làng là Tình Quang. Theo truyền thuyết dân gian, đình thờ ba vị Thành hoàng làng là Lý Nam Đế, Đinh Điền – một vị đại tướng quân của Đinh Bộ Lĩnh và Lý Chiêu Hoàng thời Lý. Tuy nhiên, theo nội dung các sắc phong còn lưu tại đình, thì chỉ có Lý Nam Đế là vị thần duy nhất được các triều đại phong kiến công nhận. Sự khác biệt trong quan niệm về các vị Thành hoàng, phản ánh đúng hiện tượng văn hóa thường thấy ở vùng châu thổ Bắc Bộ.

Trương Định là võ quan triều Nguyễn và là thủ lĩnh của phong trào kháng Pháp ở Nam Bộ giai đoạn nửa sau thế kỷ 19. Trương Định sinh năm 1820 tại làng Tư Cung, phủ Bình Sơn, Quảng Ngãi (nay là xã Tịnh Khê, thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi), ông còn có tên là Trương Công Định hoặc Trương Trường Định, là hậu duệ dòng họ Trương khai khoa vùng Quảng Ngãi xưa. Cha ông là Lãnh binh Trương Cầm, từng là Hữu thủy Vệ úy ở Gia Định dưới thời vua Thiệu Trị. Giáo sư Trương Minh Nhật – Trường Đại học KHXH&NV TP.HCM, cũng là một hậu duệ của dòng họ Trương khái quát: “Bình Tây Đại nguyên soái Trương Định cùng cha vào ở miền Tây Nam Bộ, xuống tận Gò Công để khai hoang, lập ấp, mở đồn điền. Ông nhận chức Quản cơ, Phó Lãnh binh, Lãnh binh vận động nhân dân đứng lên dựng cờ khở nghĩa ở Miền Đông, được suy tôn là Bình Tây Đại nguyên soái'.

Triều đại nhà Trần với 175 năm tồn tại đã để lại mốc son chói lọi trong lịch sử Việt Nam, một vương triều đặc biệt với những vị vua minh triết. Một trong số đó phải kể đến Trần Thái Tông, vị vua mở nghiệp cho nhà Trần. Trần Thái Tông (tức Trần Cảnh) - vua thứ nhất của nhà Trần (17/07/1218 – 04/05/1277) làm vua 33 năm, làm Thái Thượng Hoàng 19 năm và thọ 59 tuổi. Trần Thái Tông lên ngôi năm 1225 sau khi dành được quyền lực từ tay nhà Lý. Có thể nói, việc nhà Trần thay nhà Lý là một tất yếu lịch sử, bởi ở thời điểm đó, nhà Lý đã suy yếu. Dưới sự sắp xếp của Trần Thủ Độ, Lý Chiêu Hoàng đã nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh. Theo nhà giáo ưu tú, anh hùng lao động Nguyễn Đức Thìn – người có nhiều năm nghiên cứu về nhà Lý thì việc Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh cũng là một cách bảo vệ non sông gấm vóc của Đại Việt lúc bấy giờ.

Nằm bên dòng sông Đáy thơ mộng, quần thể di tích chùa Trầm tọa lạc trên núi Trầm thuộc xã Phụng Châu, huyện Chương Mỹ, Hà Nội. Trong kháng chiến chống Pháp, hang Trầm là nơi Hồ Chủ tịch từng sống và làm việc trong những ngày đầu kháng chiến. Đây cũng là địa điểm đầu tiên Đài Tiếng nói Việt Nam chuyển về sau khi dời Hà Nội để tiếp tục làm việc từ ngày 20/12/1946 – 04/03/1947. Trong những năm kháng chiến chống giặc ngoại xâm, vùng đất Chương Mỹ có vị trí chiến lược quan trọng về quân sự, vì vậy thường được chọn làm địa bàn đóng quân tổ chức những trận đánh mang tính quyết định chiến lược để tiến vào Đông Đô Thăng Long. Do có vị trí chiến lược quan trọng, cuối năm 1946 khi âm mưu trở lại xâm lược nước ta của thực dân Pháp ngày càng lộ rõ. Nhận thấy khả năng về một cuộc chiến tranh với Pháp là không thể tránh khỏi, trong khi chúng ta chưa đủ lực lượng để ở lại Thủ đô, một bộ phận của Đài Tiếng nói Việt Nam đã di chuyển máy móc về lắp đặt trong hang Trầm. Chính vì có sự chuẩn bị trước như vậy mà sáng ngày 20/12/1946 Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chủ tịch đã được phát đi trên làn sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam từ chính hang Trầm.

Cách đây 76 năm, tại Quảng trường Ba Đình - Thủ đô Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt quốc dân đồng bào đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Từ bản Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945, cả dân tộc đã được định danh, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Từ giờ phút đó, hàng triệu người con nước Việt đã hiểu việc họ sống, đấu tranh và hy sinh cho những điều cơ bản nhất của con người, đó là “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” đã thành hiện thực. Với những người may mắn được chứng kiến ngày quốc khánh đầu tiên năm 1945 ấy, họ hiểu cả dân tộc đã bước sang một trang sử mới. Bản Tuyên ngôn độc lập năm 1945 không chỉ lên án đanh thép chế độ thực dân, phát xít ở Việt Nam mà còn có ý nghĩa lịch sử và giá trị thời đại sâu sắc, là một bước phát triển mới về quyền con người.

Đình Chu Quyến thuộc xã Chu Minh, huyện Ba Vì, Hà Nội là một trong những ngôi đình cổ được xây dựng từ thế kỷ 17. Đình Chu Quyến là ngôi đình tiêu biểu, góp phần làm nên vẻ đẹp văn hóa cho vùng đất thiêng Ba Vì và Thủ đô Hà Nội nghìn năm tuổi. Không chỉ mang những giá trị kiến trúc độc đáo, đình Chu Quyến còn ẩn chứa bên trong những câu chuyện về những danh nhân lịch sử.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp (25/8/1911 – 4/10/2013), tên khai sinh là Võ Giáp hay còn được gọi là tướng Giáp hoặc anh Văn, là một nhà lãnh đạo quân sự và chính trị gia người Việt Nam. Ông là Đại tướng đầu tiên, Tổng tư lệnh của quân đội nhân dân Việt Nam, người học trò xuất sắc và gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông là nhà chỉ huy quân sự nổi bật nhất bên cạnh Hồ Chí Minh trong suốt cuộc chiến và lãnh đạo nhiều chiến dịch lớn cho đến khi chiến tranh kết thúc. Có thể nói, cuộc đời của Đại tướng Võ Nguyên Giáp gắn liền với sự nghiệp cách mạng của Dân tộc ta, Đảng ta và Quân đội ta. Ở Đại tướng luôn sáng ngời phẩm chất nhân cách của một nhà văn hóa lớn, một tấm gương mẫu mực về đạo đức cách mạng. Chính những điều này đã khiến cho quân và dân ta đều yêu mến và nể trọng ông.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp có tên khai sinh là Võ Giáp, bí danh là Văn. Ông sinh ngày 25/8/1911 tại làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình trong một gia đình nhà nho nghèo, giàu lòng yêu nước. Đại tướng Võ Nguyên Giáp hoạt động cách mạng từ năm 14 tuổi và sau này trở thành học trò xuất sắc nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh, góp phần xây dựng và phát triển nghệ thuật quân sự Việt Nam. Dù không được đào tạo tại bất kỳ trường quân sự nào, không trải qua các cấp bậc quân hàm trong quân đội, ông đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh phong hàm Đại tướng ngày 28/5/1948. Ông trở thành vị Đại tướng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam khi 37 tuổi.

Cách mạng tháng 8/1945 là cuộc cách mạng vĩ đại nhất của nhân dân ta trong thế kỷ XX. Thắng lợi của cuộc cách mạng tháng 8 và việc thành lập nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa vào mùa thu năm 1945 đã tạo nên một bước ngoặt lịch sử, làm thay đổi căn bản vận mệnh của đất nước và dân tộc ta. Những ngày mùa thu tháng 8 của 76 năm về trước (19/8/1945) từ khu giải phóng Tân Trào lệnh tổng khởi nghĩa đã dược truyền đi khắp cả nước. Hơn 20 triệu người dân Việt Nam đã đồng lòng đứng lên, làm nên thắng lợi vĩ đại của cuộc cách mạng tháng 8, dành chính quyền về tay nhân dân. Theo GS.TS Hoàng Chí Bảo chuyên gia cao cấp Hội đồng Lý luận Trun gương khi đó Đảng ta mới chỉ 15 tuổi, với số lượng ít ỏi gần 5.000 đảng viên, nhưng công tác dân vận, tuyên truyền của Đảng đã thành công, đã thức tỉnh được sức mạnh trong nhân dân, đưa lý tưởng giải phóng dân tộc giác ngộ nhân dân.

Theo sách đăng khoa lục và Đại Việt sử ký toàn thư: Tô Thế Huy sinh năm 1666, quê ở thôn Bình Đắng, tổng Đồng Phú, huyện Bạch Hạc, phủ Vĩnh Tường, tỉnh Sơn Tây (nay là thôn Bình Trù, xã Cao Đại, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc). Tương truyền, tuy là con thường dân nhưng ngay từ nhỏ Tô Thế Huy đã có tư chất thông minh, nổi tiếng hay chữ trong vùng. Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư, cũng như trong gia phả cho biết, Tô Thế Huy đã tham gia kỳ thi năm Đinh Sửu, niên hiệu Chính Hòa thứ 18 (1697). Về khoa thi này, hiện nay vẫn còn lưu ở bài ký trên văn bia số 54 tại Văn Miếu Quốc Tử Giám. Sau khi trúng cách thi Hội và dự Đình thí, Tô Thế Huy đã đỗ thứ 2 trong số 10 người ở hàng đệ tam giáp tiến sĩ đồng xuất thân, năm ấy ông 32 tuổi và đã làm chức quan huấn đạo ở cấp phủ. Không chỉ đỗ đạt cao ở trường thi có hơn 3000 người ứng thí, Tô Thế Huy còn là người mở đầu truyền thống khoa bảng của làng Bình Đắng.

Yết Kiêu tên thật là Phạm Hữu Thế (1242 – 1301), ông là người làng Hạ Bì, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương (nay là xã Yết Kiêu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương). Cha mất sớm, nhà nghèo nên từ nhỏ ông đã phải lăn lộn trên sông nước để kiếm sống và nuôi mẹ nên rất thông thạo sông nước, đặc biệt là giỏi bơi lặn. Yết Kiêu đã đi vào tâm thức của người dân nước Việt, là nhân vật đặc biệt và có công lao to lớn giúp triều Trần chống giặc ngoại xâm.

Triều đại nhà Lý kéo dài từ năm 1009 – 1225, là triều đại giữ vững chính quyền lâu dài, đến hơn 200 năm. Đây cũng là triều đại mở đầu cho nền độc lập, tự chủ, ổn định lâu dài và đặt nền móng cho sự phát triển cho dân tộc Đại Việt trong suốt lịch sử hàng nghìn năm sau. Sự ra đời của triều Lý, gắn với sự kiện lên ngôi của Lý Công Uẩn (Lý Thái Tổ) – vị vua đầu tiên của nhà Lý và là người khai sáng kinh thành Thăng Long. Lý Công Uẩn người làng Cổ Pháp, nay là làng Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh. Bao đời nay, người dân làng Đình Bảng luôn tự hào về Lý Công Uẩn, một nhân vật kiệt xuất, một ông vua yêu nước, thương dân.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của nhân dân ta, có những sự kiện mang tính lịch sử sẽ còn sống mãi với thời gian. Trong những ngày tháng 8, cả dân tộc Việt Nam đều có chung cảm xúc hân hoan, tự hào về những dấu mốc lịch sử chói lọi đó - cách mạng tháng 8 và Quốc khánh 2/9. Trong những mốc son lịch sử của dân tộc, không thể không nhắc tới ngày 5/8/1964 với chiến thắng trận đầu của quân và dân ta, đánh bại cuộc tập kích chiến lược của không quân Mỹ, mở đầu cho cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc cách đây 57 năm. Đây là một chiến thắng mà sau này giới nghiên cứu quân sự và cả chính khách của Mỹ vẫn phải nhắc tới khi nói về chiến tranh Việt Nam.

Trong dòng chảy lịch sử khoa bảng Việt Nam, dòng họ Ngô ở làng Vọng Nguyệt, xã Tam Giang, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh là một trong Tứ lệnh tộc có 5 đời liên tiếp đỗ đại khoa. Nhiều người dòng họ Ngô đỗ đạt thành danh, trong đó có tiến sĩ Ngô Nhân Triệt. Ngô Nhân Triệt là vị tiến sĩ thứ 4 của dòng họ Ngô, làng Vọng Nguyệt nổi tiếng, đồng thời ông là người duy nhất có để lại di văn còn tồn tại đến ngày nay. Ông không phải là một đại thần trong triều, nhưng ông được coi như một trọng thần.

Trần Khánh Dư quê ở Chí Linh, Hải Dương, cha của ông là thượng tướng Nhân Huệ hầu Trần Phó Duyệt, thuộc tôn thất nhà Trần. Ông được hưởng tước hầu từ cha. Sau này khi được vua Trần Thánh Tông nhận làm con nuôi, ông mới được hưởng tước Nhân Huệ vương. Trần Khánh Dư nổi tiếng với tài cầm quân và đã góp công trong cuộc chiến chống quân Nguyên Mông của nhà nước Đại Việt. Với những đóng của ông trong ba cuộc chiến chống quân Nguyên Mông, khiến cho tên tuổi của ông trở lên bất diệt.

Tà áo dài từ lâu trở thành một trong những cách nhận diện thương hiệu của người Việt và được coi là quốc phục trong tâm thức của người Việt. Theo sử sách ghi lại, người có công sáng chế và định hình loại y phục độc đáo này – chiếc áo dài Việt Nam như ngày nay, đó chính là chúa Nguyễn Phúc Khoát. Ông là vị chúa thứ 8 trong 9 đời chúa Nguyễn... Không chỉ có công đưa áo dài cả nam và nữ vào chế độ y quan trong triều, để sau này nâng lên thành quốc phục thống nhất cả đàng trong, đàng ngoài, chúa Nguyễn Phúc Khoát còn có nhiều tư tưởng tiến bộ trong mở mang ngoại thương...

Làng Trung Tự xưa vốn thuộc phường Đông Tác, là một trong 36 phường của kinh đô Thăng Long thời Lê. Cũng như nhiều ngôi đình khác, đình Trung Tự gắn liền với sự hình thành làng Trung Tự khi xưa. Cho đến ngày nay, đình làng không chỉ có giá trị về lịch sử, mà còn mang giá trị về tâm linh và tinh thần của người dân địa phương nơi đây. Đình vừa là một kiến trúc nghệ thuật cổ, vừa là nhân chứng lịch sử chứng kiến sự phát triển, đổi thay của làng. Chính vì vậy, đình làng luôn là hình ảnh quen thuộc với người dân nơi đây.

Lương Đắc Bằng có tên thật là Lương Ngạn Ích, tên chữ là Tử Lăng. Vì có nhiều công lao với triều đình nhà Lê nên ông được vua đổi tên thành Lương Đắc Bằng. Từ nhỏ ông là người thông minh hiếu học, được cha là Lương Hay dạy dỗ và khi được khoảng 10 tuổi thì được Trạng Lường Lương Thế Vinh dạy học. Không phụ công thầy, năm 21 tuổi ông thi hương đậu giải Nguyên, thi Hội thì đậu Hội Nguyên, đến năm 1499 đời vua Lê Hiến Tông thi Đình ông đậu Bảng nhãn, đây cũng là khoa thi đặc biệt trong lịch sử khoa cử Việt Nam.

Cho tới ngày nay, đánh giá về vương triều nhà Nguyễn vẫn còn có sự khác nhau. Nhưng dù nhìn ở quan điểm nào thì triều Nguyễn vẫn là triều đại để lại nhiều di sản văn hóa phong phú và mang giá trị đặc biệt trong dòng chảy lịch sử của dân tộc. Bên cạnh tên hiệu Việt Nam của đất nước vẫn hiện hữu, triều đại nhà Nguyễn còn có công mở cõi, hoàn thiện bản đồ hình chữ S hoàn chỉnh như ngày nay. Thủy tố họ Nguyễn được xác định là Nguyễn Bặc – vị tể tướng có công phù trợ vua Đinh Tiên Hoàng, nhưng phải đến 15 đời sau, Nguyễn Tộc mới phát tích vương hệ và người khởi nguồn cho sự phát tích này là triệu tổ Nguyễn Kim.

Nguyễn Hy Quang (1634 – 1692) quê ở làng Trung Tự, phường Đông Tác, huyện Thọ Xương, kinh thành Thăng Long (nay là phường Phương Liên, quận Đống Đa, Hà Nội). Ông là một nhà giáo, một đại thần thời Lê Trung Hưng, người phụ đạo cho Thái phó Lương Mục công Trịnh Vịnh, đích tôn của chúa Trịnh Tạc và dạy con Thái phó là Trịnh Bính Tấn Quang vương. Trong 18 năm làm việc ở cung đình, ông đã đóng góp nhiều mưu lược lớn cho triều đình. Thông qua việc dạy học và phụ chính trong triều đình, Nguyễn Hy Quang đã đóng góp một phần đáng trân trọng trong việc xây dựng nền thịnh trị của đất nước thời đó.

Đinh Liệt (1400 – 1471) là người Lam Sơn, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Ông cùng anh trai mình là Đinh Lễ tham gia nghĩa quân Lam Sơn và là một trong 18 người tham gia hội thề Lũng Nhai. Ông là một trong những Công thần khai quốc có cống hiến lâu dài cho nhà Lê từ khi thành lập, và làm quan trải qua 4 đời vua là Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông và Lê Thánh Tông. Trong bộ sách “Lịch triều hiến chương loại chí” tác giả Phan Huy Chú đã xếp ông vào 10 người tài giỏi của các triều đại nhà Lê.

Đặng Đình Tướng (1649 - 1735) là người làng Lương Xá, nay là thôn Trung Tiến, xã Thụy Hương, huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội. Với 70 năm làm quan, trải qua ba triều vua lớn Đặng Đình Tướng là vị quan có tầm ảnh hưởng lớn thời Lê trung hưng. Ứng quận Công Đặng Đình Tướng được đánh giá là một trong những danh sĩ nổi bật nhất thời Lê trung hưng. Không những thế, những nỗ lực cống hiến cho đời đã giúp ông để lại cho nhiều thế hệ cháu con phúc lộc dồi dào, không ngẫu nhiên mà người đương thời gọi ông là Tiên Quốc lão.

Trong dòng lịch sử nước ta còn lưu tiếng thơm về Nguyên Phi Ỷ Lan dưới triều Lý đã thay vua trị nước khi nhà vua ra trận bình định Chiêm Thành. Nhưng trước Nguyên Phi Ỷ Lan mấy trăm năm đã có một vị hoàng hậu không chỉ an phận nơi hậu cung, mà cũng cầm quân xông pha hiểm nguy nơi trận mạc, đó là hoàng hậu Phạm Thị Uyển - vợ vua Mai Hắc Đế đồng thời là Thành hoàng làng được người dân phường Hòa Mục, quận Cầu Giấy, Hà Nội thờ tự kính cẩn từ nhiều đời nay.

Năm 1802 vua Gia Long lên ngôi mở ra triều đại nhà Nguyễn với 13 đời vua và chấm dứt vào năm 1945 khi cách mạng tháng 8 thành công. Đánh giá đối với vương triều Nguyễn có vẻ đặc biệt hơn so với các triều đại khác trong lịch sử nước ta. Đặc biệt ở chỗ, chưa có được sự thống nhất trong nhận thức và quan điểm. Quan điểm thứ nhất cho rằng triều đại Nguyễn có công mở cõi, hoàn thiện bản đồ hình chữ S nên đất nước ta mới có được một đất nước rộng lớn và hoàn chỉnh như ngày nay. Ngược lại, quan điểm khác cho rằng nhà Nguyễn là một triều đại bán nước. Nhưng dù nhìn ở quan điểm nào, thì cũng có một thực tế không thể phủ nhận được đó là, trong hơn 140 năm hình thành và phát triển, thịnh rồi suy triều Nguyễn vẫn là triều đại để lại những di sản văn hóa vô cùng phong phú và mang giá trị đặc biệt. Bên cạnh tên hiệu Việt Nam của đất nước còn hiện hữu cho đến ngày nay, di sản văn hóa triều Nguyễn còn có kiến trúc kinh thành Huế, nhã nhạc cung đình Huế,…Tuy nhiên, những thành tựu về văn hóa của vương triều Nguyễn chủ yếu tập trung ở giai đoạn từ năm 1802 – 1884 dưới các triều đại của vua Gia Long, Thiệu Trị, Minh Mạng và Tự Đức.

Vũ Tông Phan (1800 – 1851) không chỉ là một danh nhân văn hóa mà còn là nhà giáo tiêu biểu của Thăng Long - Hà Nội. Tên tuổi của ông gắn liền với công trình mang tính biểu tượng của Thủ đô, đó là đền Ngọc Sơn. Bên cạnh đó, ông còn sáng tác nhiều tác phẩm văn thơ có giá trị cao, góp phần phục hưng văn hóa dân tộc. Cùng tìm hiểu những dấu ấn trong cuộc đời của vị danh nhân văn hóa dân tộc này.

Lý Thường Kiệt là một nhà quân sự, nhà chính trị nổi tiếng thời nhà Lý, nước Đại Việt. Ông làm quan ba triều Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông và đạt được nhiều thành tựu to lớn. Ông trở thành một trong hai danh tướng vĩ đại nhất nhà Lý bên cạnh Lê Phụng Hiểu. Ông nổi bật với việc chinh phạt Chiêm Thành, đánh phá ba châu Khâm, Ung, Liêm nước Tống, rồi đánh bại cuộc xâm lược Đại Việt của quân Tống, tên tuổi của ông đã vang dội ra khỏi đất nước. Bởi vậy, ở nước ta nhiều nơi lập đình, đền thờ để bày tỏ lòng biết ơn với ông. Đền Cơ Xá còn có tên chữ là “Cơ Xá linh từ”, nằm tại số 4 Nguyễn Huy Tự, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Là nơi thờ tự Thái úy Quốc công Lý Thường Kiệt, được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử năm 1999.

Sinh ra và lớn lên vào giữa thế kỷ thứ 18, trong hoàn cảnh đất nước bị chia cắt: Đàng Ngoài chúa Trịnh lấn át vua Lê, Đàng Trong Trung – Nguyễn suy tàn, Nguyễn Huệ cùng với Nguyễn Nhạc và Nguyễn Lữ đã dựng cờ khởi nghĩa và nhanh chóng trở thành trụ cột, linh hồn của phong trào nông dân Tây Sơn, dẹp yên loạn lạc, chấm dứt những cuộc xâu xé quyền lực của các tập đoàn phong kiến.

Trần Khát Chân (1370 – 1399) ông là người ở Hà Lãng, phủ Vĩnh Ninh (nay là xã Hà Lương, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa). Là một tướng lĩnh Đại Việt cuối thời Trần, ngay từ nhỏ ông đã là một người ham học và học rất giỏi. Năm 18 tuổi Trần Khát Chân đã có tiếng là “văn võ song toàn”. Trong giai đoạn cuối thời Trần đất nước ta rối loạn, cuộc sống của nhân dân vô cùng cực khổ bởi phía Bắc thì giặc Minh nhòm ngó, phía Nam là giặc Chiêm Thành quấy nhiễu, nhiều lần đem quân tiến đánh Đại Việt. Lúc bấy giờ Trần Khát Chân nổi lên là một vị tướng tài ba đánh đuổi giặc Chiêm Thành cứu dân tộc khỏi họa xâm lăng, bảo vệ bình yên cho đất nước.

Nguyễn Trọng Hợp (1834 – 1902) tên thật là Nguyễn Văn Tuyên tự Trọng Hợp, về sau dùng tên tự làm tên chính, nên thường được gọi là Nguyễn Trọng Hợp. Ông sinh trưởng trong một gia đình có truyền thống nho học nổi tiếng ở làng Lủ (nay là phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, Hà Nội). Nguyễn Trọng Hợp cũng chính là hậu duệ của hai vị danh nhân Nguyễn Siêu, Nguyễn Công Thái. Không chỉ nổi tiếng tài năng mà ông còn là một vị danh thần làm quan tới 7 triều vua, từ Tự Đức đến Thành Thái. Là đại thần nhà Nguyễn chủ chốt trong việc nghị hòa với người Pháp. Có thể nói, Nguyễn Trọng Hợp không chỉ để lại cho con cháu làng Lủ tiếng thơm muôn đời, mà ông còn là niềm tự hào của người dân nơi đây.

Trước cảnh nước mất nhà tan, chứng kiến sự bóc lột tàn bạo của thực dân và phong kiến tay sai, nỗi thống khổ của nhân dân lao động và sự thất bại của những phong trào yêu nước theo các khuynh hướng phong kiến và dân chủ tư sản. Hồ Chí Minh đã sớm hình thành khát vọng tìm đường giải phóng dân tộc và có tầm nhìn độc lập, sáng tạo so với các bậc tiền bối. Người quyết chí đi ra nước ngoài rồi sẽ trở về giúp đỡ đồng bào chúng ta trong công cuộc giải phóng dành lại độc lập cho dân tộc, tự do, hạnh phúc cho nhân dân. 110 năm trôi qua, tư tưởng, đạo đức, phong cách sống của Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và vô cùng quý giá của toàn đảng, toàn dân và toàn quân ta, là kim chỉ nam, ánh sáng soi đường, dẫn dắt dân tộc Việt Nam vững bước trên hành trình độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Nguyễn Gia Thiều là nhà thơ cổ điển tiến bộ, sống cùng thời với các danh nhân Nguyễn Du, Đoàn Thị Điểm, Hồ Xuân Hương. Cùng với họ, ông đã góp công cho nền văn học cổ điển nước nhà. Thế kỷ 18 là một giai đoạn lịch sử đặc biệt, bởi đây là thời điểm ra đời nhiều áng thi ca lên tiếng bảo vệ người phụ nữ. Từ những nàng chinh phụ đến cả những cung nữ sống trong hoàng cung cũng được các tác giả lớn đưa vào tác phẩm của mình và “Cung oán ngâm khúc” của Nguyễn Gia Thiều là một trong số đó.

Trong lịch sử cuộc kháng chiến cứu nước của dân tộc, tuyến đường Trường Sơn (đường Hồ Chí Minh) được biết đến như một con đường huyền thoại, một trận đồ bát quái xuyên rừng rậm, nối liền và vận chuyển toàn bộ sức mạnh tiềm tàng, to lớn từ hậu phương ra tiền tuyến, góp phần quan trọng vào sự nghiệp thống nhất đất nước. Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, con đường mang tên 559 - đường Trường Sơn hay đường mòn Hồ Chí Minh gắn với biết bao huyền thoại kỳ diệu về mỗi cung đường, mỗi ngọn núi, dòng sông và tuyệt vời hơn cả là tình yêu đất nước của những con người dũng cảm.

Dòng họ Ngô cuối thế kỷ 19 có một danh sĩ có ảnh hưởng rất quan trọng trong phong trào Cần Vương vùng Tây Bắc, đó chính là ngư phong Ngô Quang Bích. Ngô Quang Bích (Nguyễn Quang Bích) sinh ngày 8 tháng 4 năm Nhâm Thìn (tức 7 tháng 5 năm 1832) tại làng Trình Phố, huyện Trực Định, phủ Kiến Xương, tỉnh Nam Định (nay là làng Trình Nhất, xã An Ninh, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình). Ngay từ nhỏ Ngô Quang Bích đã nổi tiếng thông minh, học giỏi nhất trong vùng, ông là học trò của tiến sĩ Doãn Khuê. Ông đỗ đến Đình Nguyên Hoàng Giáp và từng giữ nhiều chức quan quan trọng. Ngô Quang Bích là người cương quyết chống lại đường lối thỏa hiệp với thực dân Pháp.

Nằm cách Thủ đô Hà Nội gần 100 km về phía nam, kinh đô Hoa Lư được bao quanh bởi hàng loạt núi đá vòng cung, cảnh quan hùng vĩ. Khoảng trống giữa các sườn núi được xây kín bằng gạch ken đất, chân thành có gạch bó, đắp cao từ 8 đến 10m, hiện vẫn còn dấu vết của nhiều đoạn tường thành. Vì sao Đinh Bộ Lĩnh sau khi lên ngôi hoàng đế, lấy hiệu Tiên Hoàng, đặt tên nước là Đại Cồ Việt lại chọn Hoa Lư làm kinh đô?

Chủ tịch Hồ Chí Minh dù đã đi xa nhưng hình ảnh, lối sống, tác phong và những lời dạy của Người vẫn luôn hiện hữu và là bài học để mỗi chúng ta học tập, noi theo. Là người đứng đầu một đất nước nhưng giữa Hồ Chủ tịch và nhân dân không hề có sự xa cách. Người gần gũi với các cụ già, trẻ thơ, thăm hỏi ân cần những người lao động cần cù một nắng, hai sương, luôn đấu tranh vì một cuộc sống tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người.

Đình Thượng Cát thuộc địa phận phường Thượng Cát, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Đây là ngôi đình cổ, đã có từ lâu đời do được người dân Thượng Cát bảo tồn, gìn giữ, trân trọng nên kiến trúc đình gần như còn nguyên trạng. Nơi đây thờ ba vị tướng dưới thời Hai Bà Trưng là Quách Lãng, Đinh Bạch Nương, Đinh Tĩnh Nương. Với người dân làng Thượng Cát thì đình không chỉ là chốn linh thiêng mà còn là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử, văn hóa của làng.

Chiến dịch Hồ Chí Minh – chiến dịch cuối cùng của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong cuộc tổng tấn công và nổi dậy mùa xuân năm 1975 là chiến dịch quân sự có thời gian ngắn nhất trong chiến tranh Việt Nam. Chỉ diễn ra trong vòng 4 ngày (từ ngày 26 đến 30/4/1975) song chiến dịch này đã đánh dấu mốc son chói lọi trong lịch sử Việt Nam. Chiến dịch Hồ Chí Minh đã tạo nên bản hùng ca bất diệt, hoàn thành giấc mơ giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Nhắc đến Hoàng giáp Trần Danh Án không thể không nhắc đến dòng họ nổi tiếng Trần Danh. Căn cứ vào gia phả đặt trong nhà thờ họ Trần Danh tại thôn Phương Triện thì họ Trần Danh vốn thuộc dòng họ hoàng tộc quê ở thôn Khang Kiện, xã Tức Mặc, phủ Thiên Trường, tỉnh Nam Định (nay là phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định). Cuối thế kỷ XIV đầu thế kỷ XV vì lý do thời cuộc, cụ Thuần Đạo đã di cư về thôn Cống, xã Bảo Triện, huyện Gia Định, xứ Kinh Bắc (nay là xã Phương Triện, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh). Đây là một dòng họ khoa bảng nổi tiếng với bốn vị đỗ đại khoa trong một gia đình. Cho đến nay, truyền thống ấy vẫn luôn là niềm tự hào để mỗi người con dòng họ Trần Danh học tập, phấn đấu, noi gương các bậc tiền nhân.

Trải qua những thăng trầm lịch sử, đình làng vẫn là hình ảnh thân quen, gắn bó với tâm hồn của mỗi người, là biểu tượng văn hóa, tâm linh, tín ngưỡng và quan trọng trong đời sống của người dân Việt. Đình Lạc Thị vừa uy nghiêm, vừa cổ kính nằm ở ven sông Tô Lịch, thôn Lạc Thị, xã Ngọc Hồi, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Đây là ngôi đình thờ vị công thần xuất sắc của triều Lý, đó là Tô Hiến Thành. Trải qua năm tháng, đình đã được trùng tu, sửa chữa nhiều lần và khang trang hơn trước. Đình Lạc Thị không chỉ là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, đình Lạc Thị còn là một di tích cách mạng thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ cứu nước.

Cả nước ta đang trong những ngày tháng 4 lịch sử. Cách đây 46 năm, vào ngày 29/4/1975, cùng với đoàn quân tốc chiến, tốc thắng tiến vào Sài Gòn đã có một lực lượng đặc biệt, được giao thực hiện một nhiệm vụ đặc biệt trên mặt trận Biển Đông, đó là giải phóng Trường Sa. Sau Chiến thắng vang dội của ta ở mặt trân Buôn Ma Thuột, Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa và một số tỉnh thành khác, thực hiện mệnh lệnh của Quân ủy Trung ương, Bộ Tư lệnh Hải quân, một bộ phận của Hải quân nhân dân Việt Nam đã tiến ra giải phóng quần đảo Trường Sa. Đây có thể nói là một quyết định táo bạo, đúng đắn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Trung ương Đảng và Bộ Quốc phòng đối với vấn đề chủ quyền biển đảo.

Nguyễn Thiến sinh năm 1495, là danh sĩ nổi tiếng ở thế kỷ thứ XVI. Quê nội ông ở làng Tả Dương còn quê ngoại thuộc làng Canh Hoạch phủ Thanh Oai (nay là xã Dân Hòa, huyện Thanh Oai, Hà Nội). Trong lịch sử khoa cử Việt Nam có rất ít gia đình, dòng họ có từ 2 đến 3 người đỗ Trạng nguyên như dòng họ Nguyễn của Trạng nguyên Nguyễn Thiến. Chính vì vậy đây không chỉ là niềm tự hào của gia đình, dòng họ mà của cả địa phương.

Chiến dịch Xuân Lộc diễn ra từ ngày 9 – 16 tháng 4 năm 1975, là chiến dịch đặc biệt quan trọng và rất ác liệt vì địch tăng cường phòng thủ, kêu gọi binh sĩ tử thủ. Tuy nhiên, sau khi tấn công không hiệu quả, ta đã dùng mưu kế đã đập tan cánh cửa thép Xuân Lộc, mở rộng đường tiến, thực hiến chiến dịch Hồ Chí Minh. Chiến dịch Xuân Lộc được coi là một điển hình về nghệ thuật dùng mưu kế đánh địch trong kho tàng lịch sử quân sự Việt Nam hiện đại.

Chùa Cót tên chữ là Ngọc Quán Tự, nay toạ lạc tại 188 phố Yên Hòa, thuộc phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội. Tên chữ là Ngọc Quán Tự nhưng dân quen gọi theo tên nôm của thôn Hạ Yên Quyết tức làng Cót, trước kia từng nổi tiếng về nghề làm giấy. Vào đầu thế kỷ 19, Hạ Yên Quyết thuộc tổng Dịch Vọng, huyện Từ Liêm, phủ Quốc Oai. Từ năm Minh Mạng thứ 12 (1831) lại cắt về phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Nội. Tháng 12/1942 thuộc Đại lý Hoàn Long. Thời kỳ Pháp tạm chiếm có tên gọi bí mật là xã Song Yên. Đầu năm 1956 làng Cót thuộc xã Yên Hòa, quận 6, ngoại thành Hà Nội. Đến năm 1961 cắt nửa phố Cầu Giấy về nội thành, còn lại xã Yên Hòa thuộc huyện Từ Liêm. Cuối thế kỷ 20 xã Yên Hòa trở thành một phường nội thành thuộc quận Cầu Giấy rồi hoàn toàn đô thị hóa. Sau chiến tranh, chùa Cót từng bị xuống cấp nghiêm trọng. Từ cuối thế kỷ XX chùa bắt đầu được tôn tạo, tu bổ lại gần như tất cả các hạng mục. Chùa Cót được TP. Hà Nội công nhận di tích lịch sử, văn hóa năm 1994.

Nguyễn Như Đổ (1424 – 1526) là người làng Đại Lan, huyện Thanh Đàm, phủ Thường Tín, chấn Sơn Lam (nay là thôn Đại Lan, xã Duyên Hà, huyện Thanh Trì, Hà Nội). Sinh thời, Nguyễn Như Đổ là nhà chính trị, nhà ngoại giao, nhà thơ, nhà giáo dục toàn tài thời Lê sơ. Vì thế dù đã khuất bóng gần 500 năm nhưng người đời sau thường nhắc đến ông với niềm tự hào, tôn kính.

Đình làng Quan Đình thời nhà Nguyễn ở xã Văn Môn, tổng Mẫn Xá, phủ Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh). Đình Quan Đình là nơi thờ thần Cao Sơn (thần núi), Thánh Tam Giang (Trương Hống, Trương Hát) có công đánh giặc Lương ở thế kỷ thứ VI. Đình làng Quan Đình là một trong những ngôi đình nổi tiếng xứ Kinh Bắc bởi sự hoành tráng và trang trí, chạm khắc lộng lẫy. Đình làng Quan Đình đã được nhà nước xếp hạng là di tích kiến trúc, nghệ thuật cấp quốc gia năm 1988.

Đền thờ Thái sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí được xây dựng năm 1467 thời vua Lê Thánh Tông và được trùng tu, tôn tạo thời Nguyễn (1900 - 1928), từ bao đời nay đã là một thắng cảnh thuộc xã Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Trong cuộc đời làm quan phụng sự bốn đời vua Lê (Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông và Lê Thánh Tông) suốt 37 năm liên tục (1460 – 1497), thái sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí không chỉ là một võ tướng tài ba mà còn là một danh thần kiệt xuất.

Triều đại Nhà Trần là triều đại anh hùng trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Triều đại Nhà Trần bắt đầu từ khi vua Trần Thái Tông lên ngôi (năm 1225) sau khi giành được quyền lực từ tay nhà Lý. Trải qua 175 năm với 12 triều vua và thời hậu Trần 7 năm có 2 đời vua. Tất cả là 182 năm với 14 đời vua. Thời thịnh trị, vương triều này đã sản sinh ra các vị vua anh minh và anh hùng.

Hải Thượng Lãn Ông tên thật là Lê Hữu Trác (1720 – 1791) quê ở huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, chấn Hải Dương (nay là huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên). Hải Thượng Lãn Ông là vị danh y nổi tiếng, là người thầy y đức của nền y học Việt Nam. Không chỉ tinh thông y thuật, Lãn Ông còn là người học cao, hiểu biết sâu rộng về văn chương, dịch lý. Cũng chính vì sự uyên bác ấy, ông được vinh danh là Danh nhân Việt Nam thế kỷ thứ 18 và nhận được sự kính trọng của đông đảo nhân dân. Tấm gương y đức ngời sáng của ông xứng đáng để hậu thế muôn đời noi theo.

Đền Cuông nằm trên núi Mộ Dạ, xã Diễn An, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Đền được nhân dân ta lập ra để thờ và tưởng nhớ vua An Dương Vương. Không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng, nơi đây còn chứa đựng nhiều câu chuyện lịch sử về vị vua thời dựng nước. Đền Cuông là di tích lịch sử được nhà nước xếp hạng và cũng là một danh thắng đẹp ở núi Mộ Dạ kề bên đường quốc lộ 1A. Đây cũng là nơi nói về truyền thuyết thần Thục An Dương Vương xây dựng thành Cổ Loa và mối tình đầy bi thương của công chúa Mỵ Châu - Trọng Thủy.

Trong suốt chiều dài lịch sử Việt Nam có lẽ hiếm có nhân vật nào gây nhiều tranh cãi như Hồ Quý Ly. Ông sinh năm 1336 tại Đại Lai, Vĩnh Lộc (nay là xã Hà Đông, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa). Hồ Quý Ly xuất hiện vào cuối thời Trần và nổi lên là một con người có hoài bão, có tham vọng chấn hưng đất nước. Hồ Quý Ly cũng là vị vua đầu tiên của nhà nước Đại Ngu trong lịch sử phong kiến nước ta. Trước đây các sử gia xếp nhà Hồ của Hồ Quý Ly vào ngụy triều vì ông thân là tôi nhà Trần mà lại cướp ngôi của nhà Trần, lạm sát tôn thất khiến lòng dân bất phục. Hơn nữa, tội lớn nhất của ông là đã để mất giang sơn vào tay nhà Minh. Nhưng không thể phủ nhận thành tựu to lớn mà Hồ Quý Ly để lại. Tiêu biểu nhất phải kể đến Thành nhà Hồ ở huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa.

Vào nửa cuối thế kỉ thứ 19, có một vị quan triều nhà Nguyễn, tuy chỉ giữ chức quan tỉnh nhưng được phong hàm ngang với quan đầu triều đó chính là Thái tử Thiếu bảo Phạm Văn Toán. Cụ Phạm Văn Toán người gốc làng Láng, Yên Lãng, Hà Nội nhưng cuộc đời lại gắn bó, cống hiến cho các vùng đất từ miền núi Tuyên Quang, Yên Bái đến các đô thị lớn như Hải Phòng, Phố Hiến và Thành Nam. Mời quý vị và các bạn cùng các nhà nghiên cứu lật giở lại những trang sử liệu để tìm hiểu về vị quan thanh liêm này.

Trong suốt chiều dài 143 năm tồn tại, vương triều nhà Nguyễn (1802 – 1945) đã để lại nhiều dấu ấn lịch sử đặc biệt. Ở thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế ngày nay vẫn còn nhiều chứng tích lịch sử về quá trình hình thành và phát triển của triều đình nhà Nguyễn, trong đó có những nhân chứng lịch sử đặc biệt. Một trong những nhân chứng được sống và phục vụ thời gian dài trong hoàng cung đó là cung nữ Lê Thị Dinh.

Tọa lạc tại huyện Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, bên dòng sông Bạch Đằng lịch sử, đền Trần Hưng Đạo và miếu Vua Bà từ bao đời nay vẫn uy linh, gắn liền với chiến công lẫy lừng của cha ông ta trong cuộc chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông năm 1288. Trận Bạch Đằng năm 1288 của quân dân Đại Việt dưới sự lãnh đạo của Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn được xem là trận thủy chiến lớn nhất trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam, chấm dứt hoàn toàn trận chiến xâm lăng của đế chế Mông Nguyên xuống vùng Đông Nam Á. Đây đồng thời là mốc son chói lọi trong lịch sử giữ nước của dân tộc ta, thể hiện trí tuệ, sự sáng tạo và lòng dũng cảm kiên cường của cha ông.

Khu Dương Lôi, phường Tân Hồng, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh xưa kia thuộc hương Diễn Uẩn, châu Cổ Pháp, quận Giao Chỉ, được xác định là quê ngoại của vị vua đầu tiên của nhà Lý - vua Lý Công Uẩn. Tại Dương Lôi ngày nay có một cụm di tích mang nhiều giá trị lịch sử như đình Sấm (đình Dương Lôi), đền Miễu, chùa Minh Châu, chùa Cha Lư. Điều đặc biệt là tất cả những khu di tích này đều có liên quan đến Lý triều thánh mẫu Phạm Thị Ngà, là mẹ đẻ của vua Lý Công Uẩn, vị vua đầu tiên của triều đại kéo dài 216 năm huy hoàng trong lịch sử Đại Việt (1010 – 1225), sáng lập nên kinh đô Thăng Long. Không chỉ mang những giá trị kiến trúc độc đáo, cụm di tích ở Dương Lôi còn ẩn chứa ở bên trong những giá trị lịch sử cùng những câu chuyện về thân mẫu của vua Lý Thái Tổ.

Triều đại nhà Trần với 175 năm tồn tại đã để lại mốc son chói lọi trong lịch sử Việt Nam, một vương triều đặc biệt với những vị vua minh triết, những nhân tài kiệt xuất và những chiến công lẫy lừng, vẻ vang của dân tộc. Nhân vật có công số một trong việc xây dựng vương triều Trần là Thái sư Trần Thủ Độ.

Lê Văn Hưu (1230 – 1322) là người làng Thuần Hậu, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa (nay là xã Thiệu Trung, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa). Ông đỗ Bảng nhãn trong khoa thi năm Đinh Mùi 1247 dưới thời vua Trần Thái Tông. Đây là khoa thi có Trạng nguyên nhỏ tuổi nhất trong lịch sử khoa bảng Việt Nam, Trạng nguyên Nguyễn Hiền. Thời nhà Trần, năm 1272 có một tác phẩm đặc biệt được hoàn thành đó chính là Đại Việt sử ký, đây chính là bộ quốc sử đầu tiên của Việt Nam do nhà sử học lỗi lạc Lê Văn Hưu thực hiện.

Mạc Đăng Doanh là con trưởng của Thái Tổ Mạc Đăng Dung, quê ở làng Cổ Trai, huyện Nghi Dương, nay là xã Ngũ Đoan, huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng. Theo sử sách ghi lại, không rõ Mạc Đăng Doanh sinh năm nào, chỉ biết vào đầu thời Quang Thiệu Đế ông được phong là Dục Mỹ hầu. Đến năm 1527, khi Mạc Đăng Dung lên ngôi thì ông được lập thành Thái Tử. Sau khi tại vị được ba năm, Mạc Đăng Dung lên làm Thái thượng hoàng, nhường ngôi cho Mạc Đăng Doanh, tức là vua Mạc Thái Tông.

Ngày 01/02 Kỷ niệm ngày Đài Phát thanh Giải phóng - Cơ quan Mặt trận dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam chính thức phát sóng buổi đầu tiên (01/02/1962 - 01/02/2021) trên nền nhạc của ca khúc Giải phóng miền Nam tại cánh rừng căn cứ Mã Đà, thuộc Chiến khu D. Sự kiện này đã đánh dấu bước phát triển vượt bậc của báo chí cách mạng trên chính trường miền Nam. Kể từ đây, tiếng nói của đài phát thanh giải phóng đã trở thành nguồn cổ vũ tinh thần to lớn cho quân và dân miền Nam, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Sáng nay, ngày 25/1 diễn ra một sự kiện trọng đại của đất nước, khai mạc Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII. Đại hội kỳ này có nhiệm vụ kiểm điểm Nghị quyết Đại hội XII gắn với đánh giá tổng quát quá trình đổi mới, đồng thời quyết định phương hướng, mục tiêu nhiệm vụ 5 năm, 10 năm tới và tầm nhìn đến năm 2045.

Giang Văn Minh sinh năm 1573, tại xã Mông Phụ, tổng Cam Giá, huyện Phúc Thọ, tỉnh Sơn Tây (nay thuộc xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội). Ông từng đỗ Đình nguyên Thám hoa khoa Mậu Thìn, năm Vĩnh Tộ thứ 10 (1628) đời Lê Thần Tông. Khoa thi này không có ai đỗ Trạng nguyên hay Bảng nhãn, vì vậy ông là người đỗ cao nhất trong cả khoa thi. Sau khi đỗ đạt, ông lần lượt được bổ nhiệm vào các chức vụ như Binh khoa đô cấp sự trung (1630), Thái bộc tự khanh. Thám hoa Giang Văn Minh được mệnh danh là sứ thần "Bất nhục quân mệnh" (Không để nhục mệnh vua) vì đã đối đáp thẳng thắn trước triều đình Trung Quốc.

Đền thờ Hoàng đế Quang Trung tọa lạc trên đỉnh thứ 2 núi Dũng Quyết, chân nền xưa, dấu cũ của Phượng Hoàng Trung Đô, thuộc phường Trung Đô, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An ngày nay. Sau đại thắng mùa xuân Kỷ Dậu năm 1789, Hoàng đế Quang Trung bắt tay vào công cuộc xây dựng và củng cố đất nước. Việc đầu tiên cũng là việc quan trọng nhất đó là chọn đất đóng đô cho vương triều mới. Sau nhiều lần ghé chân đến Nghệ An, vua Quang Trung nhận thấy đây là vùng đất vượng khí, địa linh nhân kiệt. Với tầm nhìn chiến lược của vị hoàng đế, ngài đã hạ chiếu cho xây dựng thành Phượng Hoàng Trung đô. Tiếc thay, khi thành Phượng Hoàng vừa xây xong, kế hoạch dời đô còn dang dở thì Hoàng đế đột ngột băng hà. Năm 1788 Nguyễn Huệ đã xuống chiếu giao cho trấn thủ Nguyễn Thận và La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp tổ chức xây dựng thành Phượng Hoàng Trung Đô ở giữa vùng núi Dũng Quyết và núi Kỳ Lân. Trên mảnh đất hình thế rộng rãi, khí tượng tươi sáng đã được chọn năm xưa, đền thờ vua Quang Trung được dựng lên, thỏa ý nguyện của nhân dân, tôn vinh người anh hùng áo vải của dân tộc.

Đặng Công Chất là trạng nguyên nhà Hậu Lê trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Ông đỗ Trạng nguyên khoa Tân Sửu, niên hiệu Vĩnh Thọ (năm 1661) dưới thời vua Lê Thần Tông. Ông sinh năm 1621 tại làng Phù Đổng, huyện Tiên Du, phủ Từ Sơn, chốn Kinh Bắc (nay thuộc xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội) và mất năm 1683. Nhân dân làng Gióng, xã Phù Đổng không những tự hào về truyền thuyết người anh hùng Thánh Gióng đánh thắng giặc Ân mà còn tự hào về Trạng Gióng Đặng Công Chất.

Lê Lợi, vị vua lập quốc nhà Hậu Lê đã xây dựng nên một triều đại, để lại nhiều dấu ấn trong lịch sử dân tộc. Dưới thời Hậu Lê, công cuộc canh tân đất nước được tiến hành mạnh mẽ và toàn diện, luật pháp được hoàn thiện, khoa cử, giáo dục phát triển, nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp được chú trọng. Từ một người nông dân áo vải, Lê Lợi đứng lên tập hợp nhân dân đánh đuổi quân xâm lược nhà Minh, mở ra một giai đoạn phát triển mới của chế độ quân chủ tập quyền trong lịch sử Việt Nam.

Nguyễn Bặc là con của cụ Nguyễn Thước, một nha tướng của Dương Đình Nghệ. Ông sinh năm 924 ở làng Đại Hữu, tổng Đại Hoàng (nay là xã Gia Phương, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình). Nguyễn Bặc cùng tuổi, cùng quê với Đinh Bộ Lĩnh. Thủa nhỏ, Nguyễn Bặc và Đinh Bộ Lĩnh là bạn bè, lớn lên kết nghĩa anh em và cùng nhau dấy nghĩa ở Linh Sơn, Hoa Lư. Ông có công giúp Đinh Tiên Hoàng đánh dẹp, chấm dứt loạn 12 sứ quân, quy giang sơn về một mối. Sau khi vua Đinh Tiên Hoàng lên ngôi đã phong Nguyễn Bặc là Định Quốc công. Ông là tể tướng đầu tiên trong lịch sử Việt Nam.

Phạm Chiêm hay Phạm Lệnh Công (889-952) là một vị đại thần thời nhà Ngô, có công lớn trong chiến thắng quân xâm lược Nam Hán năm 938 do Ngô Quyền lãnh đạo, chấm dứt thời kỳ 1000 năm Bắc thuộc trong lịch sử nước ta. Ông cũng có công lớn trong việc bảo vệ và xây dựng nhà Hậu Ngô Vương.

Nhân kỷ niệm 255 năm năm sinh (1765 - 2020), tưởng niệm 200 năm ngày mất Danh nhân văn hóa - Đại thi hào Nguyễn Du, chi hội kiều học Hà Nội tổ chức Hội thảo Khoa học “Nguyễn Du và dòng họ Nguyễn Tiên Điền với Thăng Long - Hà Nội” nhằm làm sáng tỏ mối quan hệ giữa Nguyễn Du và dòng họ với Thăng Long - Hà Nội. Đây cũng là dịp để các nhà khoa học công bố những tìm tòi, phát hiện, góp phần đánh giá sâu sắc hơn về cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân văn hóa Nguyễn Du; góp phần nâng cao trách nhiệm của mỗi chúng ta đối với việc giữ gìn và phát huy di sản tinh thần của Nguyễn Du và dòng họ trong đời sống đương đại.

Ngày 22 tháng 12 năm 1944, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký một bản chỉ thị mang tính lịch sử. Đó chính là chỉ thị thành lập “Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân" - tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam. Quân đội nhân dân Việt Nam đã lập nên những chiến công hiển hách góp phần to lớn trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước.

Nằm trên đỉnh Núi Nưa thuộc địa phận huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa, khu di tích lịch sử Quốc gia Am Tiên là một quần thể bao gồm "Núi Nưa - Đền Nưa - Am Tiên". Với tổng diện tích 100 ha, nơi đây không chỉ được biết đến là nơi Bà Triệu dấy binh khởi nghĩa, mà còn là huyệt đạo linh thiêng bậc nhất Việt Nam. Dù đã đổi thay nhiều, nhưng không gian của núi thiêng dường như vẫn vẹn nguyên vẻ hoang sơ, mờ ảo như chính những câu chuyện kỳ bí được lưu truyền qua bao đời ở vùng đất này.

Chùa Sủi tọa lạc tại làng Phú Thị, xã Phú Thị, huyện Gia Lâm, Hà Nội. Chùa có tên gọi khác là Đại Dương Sùng Phúc tự. Thời Lý - Trần, các vua thường qua đây ngủ đêm để ngóng mộng, chờ thông điệp của thánh thần. Đây là một công trình kiến trúc cổ, là một danh lam chứa đựng nhiều yếu tố lịch sử. Tượng thờ tại chùa đều có niên đại vào khoảng thế kỷ 17, 18 và 19. Trong số các pho tượng tại chùa, có nhiều pho tượng có giá trị thẩm mỹ tiêu biểu cho nền điêu khắc Việt Nam thời Lê, Nguyễn.

Phùng Khắc Khoan (1528 – 1613), tự Hoàng Phu, hiệu Nghị Trai Mai Nham tử, tục gọi là Trạng Bùng. Ông làm quan dưới thời Lê Trung Hưng và là nhà thơ nổi tiếng Việt Nam, được người đời xem là một trong những danh nhân tiêu biểu của nước ta thế kỷ XVI. Trong danh sách 46 ông Trạng chính thống không có tên ông nhưng Phùng Khắc Khoan là người duy nhất đỗ Nhị giáp tiến sỹ tức Hoàng giáp và được dân tôn xưng là Trạng. Phùng Khắc Khoan được ví là ông Trạng của dân, còn tại quê hương ông- làng Bùng, xã Phùng Xá, huyện Thạch Thất, Hà Nội -Phùng Khắc Khoan đã được nhân dân tôn thờ làm Thành Hoàng làng.

Thăng Long tứ trấn bao gồm đền Bạch Mã, đền Voi Phục, đền Kim Liên và đền Quán Thánh. Đây là bốn ngôi đền được dựng lên để thờ bốn vị thần trấn giữ các vị trí huyết mạch của thành Thăng Long. Cùng nghe chương trình để hiểu rõ hơn về sự tích các vị thần được thờ trong đền cũng như công lao của các vị thần đó với đất nước.

Ngô Thì Nhậm (1746 – 1803) là con trai của doanh nhân Ngô Thì Sĩ. Ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình nho học ở làng Tả Thanh Oai, Thanh Trì, Hà Nội. Dòng họ Ngô Thì không chỉ nổi tiếng là đã từng nhiều đời đỗ đại khoa và được nhận tước lộc cao của triều đình mà còn nổi tiếng về văn học được mọi người tôn vinh với danh hiệu Ngô gia văn phái. Từ nhỏ Ngô Thì Nhậm đã nổi tiếng thông minh học giỏi, sớm có những công trình về lịch sử. Ông đã sớm trở thành nhà trí thức lỗi lạc vào cuối thế kỷ thứ 18 trong lịch sử văn hóa Việt Nam, được người đương thời và các thế hệ người Việt sau này tôn vinh.

Thiền sư Đại Danh y Tuệ Tĩnh tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh sinh năm 1330, có pháp danh là Tuệ Tĩnh. Ông sinh ra và lớn lên tại làng Nghĩa Phú, tổng Văn Thái, phủ Thượng Hồng, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương (nay là thôn Nghĩa Phú, xã Cẩm Vũ, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương). Xuất thân trong một gia đình bần nông, sớm mồ côi cha mẹ nên ông đã được gửi vào chùa và được các nhà sư cho ăn học. Năm 22 tuổi ông đỗ Thái học sinh dưới triều vua Trần Dụ Tông, nhưng không ra làm quan mà ở lại chùa đi tu lấy pháp hiệu là Tuệ Tĩnh. Ông là người mở đầu cho sự nghiệp nghiên cứu các bài thuốc Nam, đồng thời cũng xây dựng nền móng cho nền Y học dân tộc cổ truyền Việt Nam.

Mạc Đăng Dung sinh năm 1483 là người làng Cổ Trai, huyện Nghi Dương (nay là huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng). Theo sử sách ghi lại, Mạc Đăng Dung là một người giàu nghị lực và mưu trí. Từ một anh lính cầm lọng cho vua lại có thể từng bước xây dựng thế lực trong triều đình. Uy tín trong dân chúng rồi cuối cùng là vươn lên đỉnh cao quyền lực trở thành vị Hoàng đế khai quốc của Nhà Mạc. Thế nhưng chính sự chuyên quyền, giết vua để giành ngôi đã khiến Mạc Đăng Dung cùng vương triều của mình trở thành một trong những vương triều khó phân định công, tội nhất trong lịch sử Việt Nam.

Đình Phú Gia nằm ở trung tâm làng Phú Thượng, Tây Hồ, Hà Nội. Đình Phú Gia hay còn gọi là đình Khai Nguyên, là nơi thờ phụng, tưởng niệm về một vị tướng từ thời Hùng Vương có công đánh giặc, cứu nước đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Với tất cả các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể tiêu biểu, đình Phú Gia đã đóng góp trong việc nghiên cứu sự phát triển của đình làng Việt. Đình Phú Gia đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Tháng 11năm 2019, kỳ họp lần thứ 40 của Đại hội đồng các quốc gia thành viên UNESSCO tại cộng hòa Pháp đã nhất trí thông qua tuyên bố kỷ niệm, vinh danh các danh nhân văn hóa thế giới. Trong đó, có kỷ niệm 650 năm ngày mất của danh nhân Chu Văn An. Như vậy Việt Nam có 4 danh nhân kiệt xuất được UNESSCO vình danh. Lễ kỷ niệm 650 năm ngày mất của danh nhân Chu Văn An (1370 – 2020) được tổ chức vào dịp ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 năm nay là dịp để nhân dân cả nước, nhất là thế hệ trẻ tri ân và tôn vinh người thầy giáo tiêu biểu của Việt Nam. Chu Văn An quê ở thôn Văn, xã Quang Liệt, huyện Thanh Đàm (nay là xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, Hà Nội). Ông là nhà giáo, thầy thuốc, đại quan dưới triều Trần. Theo Đại Việt sử ký toàn thư, Chu Văn An tính cương nghị, thẳng thắn sửa mình trong sạch, không cầu lợi lộc. Ông ở nhà đọc sách, học vấn tinh thông nổi tiếng gần xa. Ông có rất đông học trò và nhiều người đỗ đại khoa giúp ích cho đất nước.

Ngày 18 tháng 11 năm 1930, Ban thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương họp tại Hương Cảng, Trung Quốc ra Chỉ thị thành lập Hội Phản đế Đồng minh, là tiền thân của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày nay. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ra đời trong bối cảnh Đảng Cộng sản Đông Dương mới được thành lập 9 tháng và giữa lúc cao trào cách mạng đầu tiên mà đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh đang diễn ra rầm rộ. Do đó, tổ chức này mang sứ mệnh lịch sử quan trọng. Trải qua 90 năm hình thành và phát triển, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn bám sát nhiệm vụ chính trị, đồng hành cùng đất nước, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Lương Văn Can (1854 – 1927) quê ở làng Nhị Khê, tỉnh Hà Đông nay là xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, TP Hà Nội. Ông sinh ra trong một gia đình làm nông nghèo. Lương Văn Can có tên tự là Ôn Như, hiệu là Sơn Lão, là một nhà cách mạng Việt Nam. Tên tuổi và sự nghiệp của danh nhân Lương Văn Can gắn liền với ngôi trường Đông kinh nghĩa thục. Năm 21 tuổi, ông ứng thí nơi trường thi và trở thành một trong 25 thí sinh đậu cử nhân được Quốc triều hương khoa lục ghi danh. Ông được bổ nhiệm chức Giáo thụ phủ Hoài Đức nhưng ông không làm quan mà về quê sinh sống. Năm 25 tuổi, Lương Văn Can rời quê ra Hà Nội mở trường dạy học trên phố Hàng Đào. Khi thấy cuộc cải cách Minh Trị thành công trên đất Nhật Bản, ông cùng bạn bè tìm cách thành lập một trường học để làm cuộc cách mạng về văn hóa, đồng thời tuyên truyền lòng yêu nước trong dân chúng Việt Nam.

Theo sách Đại Nam Nhất Thống Chí do Quốc sử Quán triều Nguyễn biên soạn, Lê Đức Toản sinh năm 1452, người thôn Quan Tử, xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch, phủ Tam Đái, Thừa Tuyên, Sơn Tây nay là thôn Quan Tử, xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc. Vốn sinh ra trong một gia đình có truyền thống, nên từ nhỏ ông đã tỏ ra là một bậc túc nho. Ông đỗ tiến sĩ năm 1484 và làm quan chức đô ngự sử dưới thời vua Lê. Dù ở chức quan nào, Lê Đức Toản luôn thể hiện là một người giữ lòng liêm chính, vô tư, phụng sự cho đời.

Trong các bộ chính sử của nhà nước quân chủ Việt Nam, kể từ Đại Việt sử ký toàn thư đời Lê, Trịnh đến Việt sử Thông giám cương mục đời Nguyễn cũng như quan niệm chính thống của các sử gia đương thời, triều Mạc bị đặt ra ngoài lề của dòng chính sử, bị coi là ngụy triều. Chỉ vì lẽ cướp ngôi vua thì danh không chính, ngôn không thuận, vì lẽ nghịch mà lấy được nước nên không chép là chính thống. Thế nhưng với quan điểm của sử học hiện đại, với cách nhìn mới đã làm rõ được những tiến bộ của nhà Mạc lúc bấy giờ. Việc ra đời vương triều Mạc trong bối cảnh lịch sử lúc bấy giờ là một điều tất yếu. Nói một cách khách quan, nếu như không có Mạc Đăng Dung thì sẽ có một gương mặt, một dòng họ khác đứng lên chèo lái con thuyền lịch sử Việt Nam trong cơn bão táp.

Đầu thế kỷ thứ 18, tại vùng đất Phụng Công, huyện Yên Dũng, phủ Lạng Giang, chấn Kinh Bắc (nay là thôn Tân Phượng, xã Tân Mỹ, huyên Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang), xuất hiện một danh nhân xuất chúng được sử sách ghi nhận rằng: “Trong hơn ba chục năm, có một chuỗi hoạt động liên tục về mặt quân sự, gồm 26 sự kiện, không có trận nào thực sự thất bại. Hoàng Ngũ Phúc là một võ tướng bẩm sinh”. Ông chính là một trong 19 bậc tướng tài giỏi thời Lê Trung Hưng.

Chùa Keo thuộc địa phận xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình đã được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt năm 2012. Đây là ngôi chùa cổ được bảo tồn hầu như nguyên vẹn kiến trúc 400 năm tuổi. Chùa Keo gồm 2 cụm kiến trúc: Chùa là nơi thờ Phật và Đền thánh là nơi thờ đức Dương Không Lộ - vị quốc sư triều Lý đã có công dựng chùa.

Trong bối cảnh gần giữa thế kỷ thứ XIX, nhà Nguyễn muốn hạ thấp vị thế chính trị của cố đô Thăng Long, nền giáo dục Thăng Long bị bỏ bê. Lo lắng cho thế cuộc, năm 1832, một số nhà trí thức Hà Thành như Vũ Tông Phan, Nguyễn Văn Siêu, Cao Bá Quát và Nguyễn Văn Lý đã cùng nhau tạo nên tư tưởng tiến bộ và lập ra văn hội Thọ Xương, tập hợp các nho sĩ có khoa danh làm nòng cốt trong công cuộc vận động chấn hưng văn hóa giáo dục Thăng Long - Hà Nội thời bấy giờ.

Lịch sử dựng và giữ nước của dân tộc ta từng xuất hiện những nữ anh hùng tài sắc, văn võ song toàn như Bà Trưng, Bà Triệu, Bùi Thị Xuân…Bùi Thị Xuân là một nữ tướng thời Tây Sơn, bà là vợ danh tướng Trần Quang Diệu. Bà được phong chức Đô đốc và có tên trong danh sách Tây Sơn ngũ phụng thư, tức là 5 vị nữ anh hùng trong đoàn quân Tây Sơn.

Vào nửa cuối thế kỷ thứ XIX, ở vùng đất Quảng Bình, có vị quan An phủ sứ - Hữu trực kỳ được triều đình cử đi chiêu dụ các nghĩa quân Cần Vương. Nhưng với lòng yêu nước, ông trở thành một người bất khả diệt, bất khả tin trong mắt các quan cai trị của thực dân Pháp thời ấy. Ông chính là Hoàng Kế Viêm, người luôn có tư tưởng chống lại chế độ đô hộ của thực dân Pháp, nhưng có thời kỳ lại bị hiểu lầm là người thân Pháp. Vậy sự thực, Hoàng Kế Viêm có những công trạng như thế nào?

Ngôi đền thờ vua Lê Thái Tông được phát hiện năm 1965 đã khẳng định lịch sử truyền thống hàng nghìn năm trước. Đền thờ đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1994. Đây là nơi ghi dấu chiến công của vị vua trẻ hùng tài, đại lược Lê Thái Tông đã 2 lần lên miền sơn cước dẹp quân phản loạn, giữ bình yên cho bờ cõi giang sơn. Trên đường về vua cùng quân sĩ nghỉ chân tại động La (hang Thẩm Ké), thấy nơi đây cảnh đẹp, tâm hồn phấn chấn, nhà Vua đã cảm hứng ứng tác bài thơ nhan đề “Quế Lâm Ngự Chế” khắc lên vách đá trên cửa động bằng chữ Hán. Để tưởng nhớ công đức của nhà vua, năm 2001 đền vua Lê Thái Tông đã được khởi công xây dựng và khánh thành năm 2002. Nơi đây đã trở thành chốn linh thiêng và là điểm du lịch về nguồn nổi tiếng, hấp dẫn du khách thập phương của thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La.

Tướng Nguyễn Tri Phương (1800 – 1873) tên thật là Nguyễn Văn Chương tự Hàm Trinh, hiệu là Đường Xuyên, quê làng Đường Long (Chí Long) thuộc Thừa Thiên Huế ngày nay. Ông là một dũng tướng lặn lội đánh trận khắp ba miền đất nước Bắc, Trung, Nam. Mặc dù trong cuộc đời làm tướng của ông có lúc thành lúc bại. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào ông vẫn bình tĩnh, vững vàng ý chí, tinh thần của một vị tướng danh giá, tin cậy của nhân dân và triều đình. Đặc biệt trong trận chiến giữ thành Hà Nội, dù khi ấy đã lớn tuổi, nhưng ông vẫn lên thành cùng các tướng sĩ chiến đấu. Ông xứng đáng là một đại danh thần của đất Thăng Long và của cả đất nước.

Hà nội có lịch sử ngàn năm văn hiến, nền văn hóa lâu đời, truyền thống cách mạng vẻ vang tiêu biểu cho truyền thống văn hiến và anh hùng, hòa bình và hữu nghị của dân tộc Việt Nam. Hướng đến kỷ niệm 1010 năm Thăng Long - Hà Nội, nhìn lại những đóng góp của Hà Nội trong những năm tháng hào hùng của lịch sử, cũng là dịp để tuyên truyền trong nhân dân giáo dục thế hệ trẻ khơi dậy tinh thần tự hào, tình yêu và trách nhiệm với Thủ đô.

Được vua Tự Đức giao phó nhiệm vụ trấn giữ thành Hà Nội, tổng đốc Hoàng Diệu đã chỉ đạo quân dân quyết chiến bảo vệ thành. Nhưng trước thế tấn công như vũ bão của quân Pháp, lực lượng quân triều đình ngày càng mỏng hơn, cuối cùng, Hoàng Diệu đành hạ lệnh cho quân lính giải tán để tránh thương vong và một mình ra trước Võ miếu, dùng khăn quấn đầu thắt cổ tự vẫn để không rơi vào tay giặc… Dù không sinh ra tại Hà Nội, nhưng Hoàng Diệu đã gắn bó sâu sắc, một lòng sống chết bảo vệ Hà Nội trước sự tấn công của quân xâm lược Pháp và dù không giữ được thành nhưng ông đã khẳng định được khí tiết, chí khí của mình, vì thế trong lòng những người dân Hà Nội, ông luôn là tấm gương hy sinh lẫm liệt cho dân tộc.

Sử sách đều thừa nhận Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà dự báo, hoạch định chiến lược kỳ tài, coi ông là nhà tiên tri số một nước Việt. 40 tuổi mới thi đỗ Trạng nguyên và chỉ làm quan có 8 năm đã xin về ở ẩn, thế nhưng Nguyễn Bỉnh Khiêm lại là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất của lịch sử cũng như văn hóa Việt Nam thế kỷ 16.

Lý Trần Quán, sinh năm Ất Mùi - 1735, trong một gia đình rất trọng chữ nghĩa ở thôn Kim Hoàng, làng vân Canh, một trong tứ danh Hương - tức là 4 ngôi làng nổi tiếng thuộc kinh thành Thăng Long xưa, đó là Mỗ, La, Canh, Cót. Đây cũng chính là quê hương của các nhà khoa bảng, nho học tài danh qua các thời kỳ. Lý Trần Quán đỗ tiến sĩ năm Bính Tuất (1766), niên hiệu Cảnh Hưng thứ 27 đời vua Lê Hiển Tông, lúc đó ông 31 tuổi. Sau khi đỗ tiến sĩ, Lý Trần Quán từng giữ các chức quan từ Thiêm sai Lại phiên, Hiến sát sứ Hải Dương, Đốc đồng Cao Bằng, Hiệp trấn Sơn Tây, Đông các Đại học sĩ, Quốc tử giám Tư nghiệp, Thiêm sai tri Binh phiên… Ông được ghi nhận là cột trụ của triều đình, bậc thần trung liệt.

Làng Trường Lưu, xã Kim Song Trường (Can Lộc, Hà Tĩnh) có 2 di sản được tổ chức UNESCO công nhận là di sản tư liệu thế giới, đó là “Mộc bản Trường Lưu” và tác phẩm “Hoàng Hoa sứ trình đồ”. Hai di sản quý giá này đều do dòng họ Nguyễn Huy ở Trường Lưu tạo tác, bảo tồn, lưu truyền và phát huy.

Độc lập, tự do và ổn định là mong muốn của mọi quốc gia, dân tộc. Từ đau thương, mất mát từ các cuộc chiến tranh, người Việt Nam hơn ai hết thấu hiểu giá trị của độc lập và tự do. Độc lập, tự do không phải tự nhiên cũng không phải vay mượn mà có. Nó phải được thai nghén bằng khát vọng, bằng đấu tranh để đạt được. Bản Tuyên ngôn Độc lập mãi mãi là áng hùng văn bất hủ, là kim chỉ nam để chúng ta đoàn kết, nỗ lực để xây dựng một nước Việt Nam đàng hoàng hơn, to đẹp hơn. Góp phần làm phong phú hơn tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về khát vọng giải phóng Dân tộc, giải phóng con người.

Làng Trường Lưu, tổng Lai Thạch, huyện La Sơn, phủ Đức Quang, xứ Nghệ An nay là xã Trường Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh là một trong những làng văn hóa nổi tiếng của Việt Nam. Nơi đây thờ tự 7 vị thần, trong đó có 3 vị thiên thần và 4 nhân thần. Nguyễn Huy Cự hiệu là 1 trong số 4 nhân thần được nhân dân ghi nhớ, xưng tụng và được Triều đình phong là thành hoàng làng Trường Lưu.

Nguyễn Hiền sinh năm 1235, người làng Dương Miện, phủ Thiên Trường nay là xã Nam Thắng, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Theo sử sách Nguyễn Hiền mồ côi cha từ bé và được mẹ cho theo học sư thầy trong làng. Ngay từ nhỏ ông đã sớm thể hiện tư chất vượt trội. 11 tuổi, Nguyễn Hiền đã nổi tiếng và được mệnh danh thần đồng, 13 tuổi ông đỗ Trạng nguyên.

Chùa Trầm được coi là một trong 4 ngôi chùa thiêng thuộc hàng “tứ đại danh thắng của xứ Đoài”, bên cạnh các chùa như: Chùa Trăm Gian, chùa Thầy và chùa Tây Phương. Ngôi chùa mang đậm dấu ấn kiến trúc văn hóa tâm linh đặc trưng của cư dân Đồng bằng bắc bộ. Chùa Trầm cũng chính là địa điểm đầu tiên Đài Tiếng nói Việt Nam chuyển về sau khi rời Hà Nội để tiếp tục công tác phát thanh, là nơi nối dài cánh sóng của Đài TNVN trong kháng chiến chống Pháp.

Giáo sư Lê Thi - một trong hai phụ nữ được chọn kéo cờ Ngày độc lập 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội do tuổi cao sức yếu đã ra đi hôm 28/8, ngay trước thềm kỷ niệm 75 năm sự kiện trọng đại mà bà được vinh dự góp mặt. Giáo sư Lê Thi tên thật là Dương Thị Thoa, sinh năm 1926, quê xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Bà là con thứ 2 trong 8 người con của nhà giáo nổi tiếng, hiệu trưởng Trường Bưởi, liệt sĩ Dương Quảng Hàm. Bà có người chị gái là bà Dương Thị Ngân, chính là phát thanh viên Ngân Thanh - phát thanh viên nữ đầu tiên của Đài Tiếng nói Việt Nam, một trong hai người đọc bản tin phát đi Bản tuyên ngôn độc lập vào trưa 7/9/1945, buổi phát sóng đầu tiên của Đài Tiếng nói Việt Nam... Trong cuộc trò chuyện với phóng viên VOV trước ngày GS Lê Thi mất ít hôm, anh Lê Minh Quốc, con trai GS Lê Thi đã chia sẻ: “Tôi cảm thấy rất vinh dự, tự hào vì mẹ mình là một nhân chứng lịch sử, đã góp phần tạo nên những trang sử vàng cho đất nước. Phát huy truyền thống gia đình, những năm qua, chúng tôi luôn cố gắng sống và cống hiến, mong sao có thể tiếp nối công lao của cha mẹ...”

Lê Văn Thịnh - Trạng nguyên khai khoa của các nhà khoa bảng nước ta sinh năm Canh Dần (1050) tại làng Bảo Tháp, xã Đông Cứu, huyện Gia Định, nay là huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh trong một gia đình vừa làm nghề giáo, vừa bốc thuốc cứu người. Trạng nguyên Lê Văn Thịnh đã từng là thầy dạy học của vua Lý Nhân Tông khi nhà vua mới 11 tuổi và sau khi đỗ Trạng nguyên một thời gian ngắn, ông có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Tống. Với công lao to lớn đó, ông được phong làm Thái sư, đứng đầu hàng quan lại triều Lý vào năm 1085. Trong cuộc đời làm quan của mình, Thái sư Lê Văn Thịnh đem hết tài năng, trí tuệ của mình cống hiến cho công cuộc xây dựng, đổi mới triều đại và canh tân đất nước.

Vào đầu thế kỷ thứ 17, dưới thời Lê - Trịnh, có một vị quan được người đời ca tụng là “đi thì vua nhớ, ở thì chúa sợ”. Đó chính là quan Thượng Láng, Thái tể Nguyễn Duy Thì, người đã phụng sự qua 5 đời vua Lê, 3 đời chúa Trịnh. Hơn 50 năm trải qua nhiều trọng chức dưới triều Lê - Trịnh, uy danh của Thái tể Nguyễn Duy Thì lừng lẫy một giai đoạn nhiều biến động lịch sử đầu thời Lê Trung hưng. Tên tuổi và sự nghiệp của ông được lưu danh trong sách Đại Việt sử ký toàn thư và hậu thế. Hiện nay, tại ngôi đền thờ quan phủ Thượng Láng Nguyễn Duy Thì còn lưu giữ nhiều hiện vật, tư liệu quý. Tên ông còn được đặt cho một trường trung học ở thị trấn Quang Hà, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc và tên phố ở nhiều thành phố lớn trên cả nước...

“Hiền tài là nguyên khí quốc gia. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh. Nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn…". Câu nói này ngay sau khi xuất hiện năm 1484 trên tấm văn bia đầu tiên đề danh Tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám đến nay vẫn được coi như một “định nghĩa” chuẩn mực nhất về kẻ sĩ, trí thức Việt Nam. Người viết nên câu văn bia bất hủ ấy chính là Hàn lâm viện thừa chỉ, Đông các Đại học sĩ Thân Nhân Trung.

Trong lịch sử khoa bảng Việt Nam, làng Mộ Trạch, xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương được xem như ngôi làng cổ “số 1” về con đường học vấn. Đây là ngôi làng duy nhất trong cả nước được Dực Tôn Anh Hoàng đế (vua Tự Đức) ban tặng lời vàng: “Mộ Trạch nhất gia bán thiên hạ” (Mộ Trạch tài năng bằng nửa thiên hạ). Trong 82 văn bia còn lại tại Văn Miếu Quốc Tử Giám đã có đến 18 bia khắc tên 25 tiến sĩ làng Mộ Trạch. Còn tại Văn Miếu Mao Ðiền, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương thì có đủ tên của 36 tiến sĩ làng Mộ Trạch.

Lê Văn Thịnh - Trạng nguyên khai khoa của các nhà khoa bảng nước ta sinh năm Canh Dần (1050) tại làng Bảo Tháp, xã Đông Cứu, huyện Gia Định, nay là huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Ông sinh ra trong một gia đình vừa làm nghề giáo, vừa bốc thuốc cứu người. Trạng nguyên Lê Văn Thịnh đã từng là thầy dạy học của vua Lý Nhân Tông khi nhà vua mới 11 tuổi. Sau khi đỗ Trạng nguyên một thời gian ngắn, ông có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Tống. Với công lao to lớn đó, ông được phong làm Thái sư, đứng đầu hàng quan lại triều Lý vào năm 1085. Trong cuộc đời làm quan của mình, Thái sư Lê Văn Thịnh đem hết tài năng, trí tuệ của mình cống hiến cho công cuộc xây dựng, đổi mới triều đại và canh tân đất nước.