"Bụi bặm vào hết cả trong giường, trong bàn, trong ghế, tối nào cũng phải quét nhà, lau nhà đến mấy lần nhưng giường thì như đường cái, bụi lắm không chịu được". "Xe đi lại qua suốt, đường rất bụi nhà phải đóng cửa suốt ngày, đi lại thì nguy hiểm". "Bụi quá, khổ quá cơ. Tủ, bàn thờ nó không còn gì nữa, chán ghê. Bây giờ ông già về nghỉ hưu để tận hưởng tuổi già cho nó mát mẻ, trong lành nhưng sống thế này thì được mấy ngày".
Trên đây chỉ là ba trong số rất nhiều ý kiến bức xúc của người dân xã Giới Phiên, TP Yên Bái trước tình trạng cát bụi “tấn công” nhà cửa, do các xe cát chạy trên Quốc lộ 32C gây nên.
Giữa cái nắng hè oi bức, mặc mồ hôi chảy ròng ròng trên khuôn mặt, bà Vũ Thị Hải ở thôn Phúc Thịnh, xã Giới Phiên, TP Yên Bái vẫn cặm cụi quét, hót cát bên lề Quốc lộ 32C. Theo bà Hải, nếu không dọn thì số cát này sẽ theo gió bay hết vào nhà, không chỉ ngạt thở mà còn bay hết vào cơm ăn, nước uống.
Mỗi ngày bà Hải vun hót được tới vài bao cát, lâu ngày hết chỗ chứa mà chưa biết phải tính sao: "Ngày nào cũng hót, 5 đến 6 xe rùa để đổ đi nhưng giờ chẳng còn chỗ mà đổ nữa. Nguyên nhân là hai bến cát nó hoạt động suốt ngày đêm, xe đi cát khô đổ ra, cát ướt rơi xong khô là bụi, như hỏa mù".
Theo quan sát của phóng viên, những chiếc xe tải to nhỏ chở cát chạy rầm rập suốt ngày trên Quốc lộ 32C, đoạn qua địa phận xã Giới Phiên chính là “thủ phạm” xả cát bụi, uy hiếp cuộc sống người dân địa phương.
Xe được quây kín thì rơi vãi ít, xe không được che chắn cẩn thận thì vung vãi khắp đường. Cát rơi từ xe xuống nhanh chóng quẩn vào hai bên lề đường, theo gió bay thốc vào nhà dân.
Bà Nguyễn Thị Lương, ở thôn Đông Thịnh, xã Giới Phiên cho biết, không chịu được cát bụi, bà và con trai phải mua tấm chắn bằng nhựa để quây kín quanh nhà. Thế nhưng thực tế cũng chẳng đỡ được bao nhiêu, nhiều lúc nhìn nhà cửa bụi bặm, đường thì ồn ào, bà chẳng muốn ở nhà.
Bà Lương cho biết, trước đây doanh nghiệp về mua đất bãi của các hộ dân trong thôn để khai thác, tập kết cát. Nếu biết họ làm ăn gây ô nhiễm như thế này thì sẽ chẳng hộ dân nào bán cho: "Ngày xưa đất của người dân làm nông nghiệp, mỗi người có 1 đến 2 sào đem bán cho họ. Bây giờ bán đi thì lại đến nông nỗi này, chúng tôi nhiều lúc bảo sai lầm lớn là đem bán đất cho các anh làm thế này. Chúng tôi không biết, biết thế này thì không bán làm gì cả".
Ông Nguyễn Thành Tăng, chồng bà Lương cho biết thêm, nhà có hơn 2.000 mét đất mặt đường Quốc lộ 32 từ thời ông bà để lại. Đất đẹp, thoáng, ai đến cũng phải trầm trồ với không gian sống tuyệt vời này. Ấy vậy nhưng từ khi xuất hiện các mỏ cát hoạt động, xe cộ chạy qua chạy lại ầm ào mang theo cát bụi thì đất đai, nhà cửa buộc phải quây kín, mất hết giá trị.
Theo người dân địa phương, các xe chở cát này phần lớn xuất phát từ Hợp tác xã Đầm Mỏ, Công ty Hoa Lương và Công ty TNHH Linh Huy Hoàng. Sau khi người dân có ý kiến về việc cát bụi gây ảnh hưởng lớn tới đời sống và sức khỏe, các đơn vị này có thuê người quét dọn theo giờ, thế nhưng không xuể. Một người dân cho hay, ý kiến đã được gửi lên xã, lên thành phố, nhưng đến nay tình trạng này vẫn không được cải thiện: "Mưa thì bẩn, nắng thì bụi. Dân kiến nghị rất nhiều rồi, cũng nhiều đoàn thanh tra, kiểm tra về làm việc rồi nhưng không hiểu tại sao vẫn thấy hoạt động bình thường, mấy nay còn chạy nhiều hơn".
Người dân địa phương cũng cho biết, cát rơi vãi liên tục, tạo lớp bụi mờ ảo trong không khí, khiến tầm nhìn của người tham gia giao thông trên đoạn đường này bị hạn chế; bên cạnh đó, mặt đường bụi bặm trơn trượt, các đoạn tiếp giáp với con đường đất đi vào Hợp tác xã Đầm Mỏ còn bị lún, lở nứt do xe tải trọng lớn chở cát qua lại liên tục, nên rất dễ xảy ra tai nạn. Thực tế nhiều vụ tai nạn cũng đã xảy ra.
Ông Nguyễn Thành Đô, trưởng thôn Đông Thịnh, xã Giới Phiên, TP Yên Bái cho biết, các doanh nghiệp về làm cát ở đây từ 3, 4 năm nay. Người dân luôn tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động, nhưng cũng đề nghị đơn vị khai thác, vận chuyển phải có giải pháp để khắc phục tình trạng cát bụi ô nhiễm: "Đường vẫn bụi bẩn, đề nghị doanh nghiệp phải giảm thiểu khói bụi đi, đảm bảo đời sống, sức khỏe của nhân dân".
Xin được gửi đến chính quyền và ngành chức năng ở TP Yên Bái lời “cầu cứu” của một người dân đang “bất lực” nhìn cát bụi “cướp đi” không gian sống trong sạch của mình như thế này: "Đề nghị mãi nhưng chúng tôi vẫn không thấy có biện pháp gì để giải quyết, khắc phục cái hậu quả này. Chúng tôi đã đề nghị các đồng chí ở trên về xem như thế nào, giúp đỡ chúng, người dân hai bên đường khổ lắm. Hãy trả lại môi trường sống cho chúng tôi cho nó được trong lành"./.
