Khi xung đột Nga-Ukraine đã kéo dài gần 1 năm, các đồng minh phương Tây cuối cùng cũng đồng ý gửi xe tăng chiến đấu cho Kiev.
Lô đầu tiên sẽ gồm khoảng 40 xe tăng, trong đó có xe tăng Leopard phiên bản 2A6 mới hơn của Đức, dự kiến được chuyển tới Ukraine trước mùa xuân.
Tuy nhiên, gói viện trợ lớn hơn mà Mỹ và các quốc gia châu Âu cam kết trong tuần này bao gồm nhiều mẫu xe tăng, mỗi mẫu có thời gian bàn giao khác nhau và các rào cản hậu cần riêng biệt. Các chuyên gia quân sự nhận định chưa rõ xe tăng phương Tây có đem lại hiệu quả quyết định trên chiến trường hay không, trong khi quân đội Ukraine cũng cần được huấn luyện sử dụng chúng.
Những vấn đề phát sinh từ nhiều mẫu xe tăng khác nhau
Ukraine nói rằng họ cần ít nhất 300 xe tăng để tiến hành một cuộc tấn công quy mô lớn vào mùa xuân và gọi quyết định của phương Tây là một yếu tố thay đổi cuộc chơi.
Ngày 26/1, các quan chức Ukraine cho biết, để trả đũa cam kết của phương Tây viện trợ xe tăng cho Kiev, Nga đã tập kích tên lửa vào các thị trấn và thành phố của Ukraine.
“Không một hệ thống hay nền tảng vũ khí đơn lẻ nào có thể thay đổi cuộc chơi”, ông Franz-Stefan Gady, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế có trụ sở tại London, nhận định.
Ông nói rằng, tác động của “số lượng hạn chế” xe tăng được gửi đến Ukraine vào tháng 3 sẽ phụ thuộc vào quá trình huấn luyện và mức độ phối hợp của các đội hình mới ở tiền tuyến.
Nhưng vì Đức đã mất nhiều thời gian để quyết định có gửi xe tăng hay không, do đó “chưa chắc Leopard 2 sẽ đóng một vai trò quan trọng trong bất kỳ cuộc tấn công mùa xuân nào”, ông Gady nói.
Nga đã chỉ trích việc chuyển xe tăng cho Ukraine là một “động thái leo thang”.
Ukraine hiện đang mong đợi kế hoạch chuyển giao 14 xe tăng Challenger 2 từ Anh, cũng như 31 xe tăng M1A2 Abrams từ Mỹ. M1A2 là biến thể được đưa vào sử dụng lần đầu tiên từ những năm 1990. Biến thể này bao gồm các hệ thống nhắm mục tiêu và điện tử hiện đại hơn so với phiên bản M1A1, cùng một khẩu pháo chính 120 mm.
Các nước châu Âu cũng đang loại bỏ các kho dự trữ hàng chục năm. Tây Ban Nha cân nhắc gửi một lô Leopard 2A4 cũ hơn đã bỏ không trong một thập kỷ và có thể cần sửa chữa nhiều. Đức đang gấp rút phát triển biến thể A6 mới, với hình ảnh nhiệt và pháo tốc độ cao mạnh hơn đáng kể so với các biến thể cũ.
Tất cả các mẫu xe tăng kể trên đều là hỏa lực có giá trị khi Ukraine chống lại lực lượng Nga, nhưng lại là thách thức không hề nhỏ trong việc mua sắm đạn dược, huấn luyện lực lượng có năng lực và tổ chức hậu cần cho nhiều hệ thống vũ khí.
Đức, Ba Lan và Mỹ đều đang lên kế hoạch cho các chương trình huấn luyện xe tăng riêng biệt, trong đó Berlin và Warsaw sẽ bắt đầu chương trình trong vài ngày tới khi cả 2 nước đều gấp rút giao các xe tăng đầu tiên cho Ukraine trước mùa xuân.
Thách thức hậu cần
Việc viện trợ nhiều hệ thống khác nhau cũng khiến vấn đề hậu cần trở nên vô cùng phức tạp, ông Sonny Butterworth, một chuyên gia về xe tăng tại công ty tình báo quốc phòng Janes cho biết.
Challenger 2 của Anh sử dụng đạn dược khác với tiêu chuẩn NATO, còn khi nói đến Leopard 2, sẽ có sự khác biệt không dễ thấy trong các kho lưu trữ của mỗi quốc gia châu Âu cho dù chúng cùng mẫu. Theo các chuyên gia, một chiếc Leopard A4 của Tây Ban Nha có hệ thống radio hoặc kiểm soát hỏa lực khác với mẫu của Phần Lan, dù chúng vẫn có khả năng tương tác một cách cần thiết.
“Ukraine sẽ vận hành một số loại thiết bị khác nhau và họ sẽ phải đối mặt với việc cung cấp phụ tùng thay thế phù hợp đến đúng đơn vị vận hành”, ông Butterworth cho hay.
Theo ông, Ukraine dựa vào các xe tăng chiến đấu T-72 cũ của Liên Xô và có thể cảm thấy họ chỉ cần phần cứng để chống lại Nga và theo kịp nhịp độ trên chiến trường. Nhưng về lâu dài, việc vận hành nhiều loại xe tăng có thể tạo ra những khó khăn lớn hơn về hậu cần.
Quyết định của Mỹ gửi xe tăng Abrams tới Ukraine - mặc dù không phải trong nhiều tháng - đem lại vũ khí mạnh mẽ cho lực lượng Ukraine trong thời gian ngắn. Nhưng nó cũng có thể gây ra sự hỗn loạn nếu không có sự hỗ trợ và bảo trì hậu cần thích hợp.
Một quan chức Mỹ hiểu rõ về những cân nhắc đằng sau quyết định viện trợ xe tăng Abrams nói rằng, trong khi các lực lượng Ukraine đã thể hiện khả năng đáng kể trong việc bảo trì thiết bị của Mỹ trên chiến trường, việc vận hành xe tăng Abrams đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, bao gồm cả việc huấn luyện sẽ diễn ra bên ngoài Ukraine.
“Chúng tôi tin tưởng có thể hỗ trợ bảo trì đầy đủ sau vài tháng”, quan chức giấu tên cho biết.
Theo các chuyên gia, Ba Lan, nước láng giềng của Ukraine, cũng đang xây dựng nguồn cung cấp M1 Abrams cho Kiev và có thể tạo điều kiện hỗ trợ về hậu cần và bảo trì.
Một yếu tố phức tạp khác là urani nghèo được sử dụng trong vỏ giáp xe tăng quân của Mỹ. Vỏ giáp bao gồm các khía cạnh bí mật mà Mỹ thường không xuất khẩu.
Hiện vẫn chưa rõ quân đội Mỹ có thể huấn luyện lực lượng Ukraine vận hành xe tăng ở đâu. Một địa điểm tiềm năng là Khu vực huấn luyện Grafenwoehr ở Đức - một cơ sở rộng lớn ở vùng Bavarian. Đây là nơi quân đội Mỹ đã bắt đầu huấn luyện một tiểu đoàn gồm hơn 600 quân nhân Ukraine trong tháng này về cách kết hợp pháo binh, xe bọc thép và các loại vũ khí khác để tối đa hóa hiệu quả của chúng trên chiến trường.
Ukraine cần 300 xe tăng
Trong chuyến thăm các binh sỹ đầu tiên hôm 26/1, tân Bộ trưởng Quốc phòng Đức Vladimir Pistorius đã bác bỏ những tuyên bố rằng việc Berlin cung cấp ít và chậm bàn giao xe tăng có thể đã khiến Ukraine mất thời gian quan trọng.
“Chúng tôi không ngần ngại, chúng tôi đã đàm phán. Chúng tôi trao đổi với các đồng minh, đối tác và bằng hữu của chúng tôi”, ông Pistorius nói.
Với tư cách là nhà sản xuất Leopard, sự chấp thuận của Đức là cần thiết để có thể chuyển xe tăng này cho Ukraine từ bất kỳ quốc gia nào trong số hơn 10 quốc gia vận hành nó. Tuy nhiên, Berlin đã nhấn mạnh sẽ không “hành động một mình”.
Ông Yuri Sak, một cố vấn của Bộ Quốc phòng Ukraine, cho biết lực lượng Nga đang cố thủ trong các vùng lãnh thổ mà họ kiểm soát, “để quân đội Ukraine có thể tiến lên bằng các cuộc phản công, xe tăng chiến đấu là chìa khóa”.
Cho đến nay, Ukraine vẫn dựa vào T-72 cũ của Liên Xô, loại xe tăng đang cạn kiệt đạn dược trong các cuộc xung đột mà pháo hạng nặng chiếm ưu thế. Xe tăng phương Tây sẽ mở ra cơ hội cho các nền tảng hỗ trợ đạn dược mà đồng minh có thể cung cấp trong một cuộc chiến tiêu hao.
Ông Oleksiy Danilov, Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine cho biết: “Để có được 300 xe tăng, cần phải làm nhiều việc hơn nữa. Chúng tôi vẫn đang nỗ lực hàng ngày để con số này tiếp tục tăng”.
“Điều quan trọng là phải có sự khởi đầu. Nó giống như bước đầu tiên, giống như sự cho phép”, ông Danilov nói./.
