Ayman al-Zawahiri đã lẩn trốn suốt nhiều năm. Một quan chức cấp cao trong chính quyền Tổng thống Joe Biden nói rằng, chiến dịch nhằm xác định vị trí và tiêu diệt thủ lĩnh Al-Qaeda là kết quả của sự “kiên nhẫn và cẩn thận” trong công việc của cộng đồng tình báo và chống khủng bố Mỹ.
Quan chức này cho biết, cuộc tập kích diễn ra tại Wazir Akbar Khan, một trong những khu giàu có nhất ở thủ đô Kabul của Afghanistan, gần các khu vực ngoại giao chính bao gồm Đại sứ quán Mỹ. Không có dân thường nào bị thương vong trong chiến dịch này.
Bộ Tư pháp Mỹ cho biết, Ayman al-Zawahiri từng là cấp phó cho trùm khủng bố Osama bin Laden và đã giúp điều phối cuộc tấn công khủng bố 11/9/2001 khiến gần 3.000 người thiệt mạng ở Mỹ. Theo thông tin từ giới chức Mỹ, al-Zawahiri đã trở thành lãnh đạo của Al-Qaeda sau khi Bin Laden bị tiêu diệt năm 2011.
Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đã liệt al-Zawahiri vào danh sách các phần tử khủng bố bị truy nã gắt gao nhất với tiền thưởng lên tới 25 triệu USD cho thông tin dẫn tới việc bắt giữ tên này.
Trước tuyên bố của Mỹ, Zawahiri được đồn là sống ở khu vực bộ lạc của Pakistan hoặc ở Afghanistan. Vậy giới tình báo Mỹ đã làm thế nào để xác định chính xác vị trí của Zawahiri để tiến hành tấn công chính xác?
Quan chức giấu tên cho biết, trong vài năm qua, chính phủ Mỹ đã biết về một mạng lưới mà họ đánh giá là đã hỗ trợ Zawahiri. Sau khi Mỹ rút khỏi Afghanistan, các quan chức đã theo dõi dấu hiệu về sự hiện diện của Al-Qaeda ở nước này.
Năm 2022, giới chức Mỹ đã xác định được gia đình của Zawahiri –gồm vợ, con gái và các cháu ngoại – đã chuyển tới một ngôi nhà an toàn ở Kabul và sau đó cũng xác định được Zawahiri ở cùng vị trí.
Trong vài tháng, các quan chức tình báo ngày càng tin chắc họ đã xác định đúng vị trí của Zawahiri tại một ngôi nhà ở Kabul và đầu tháng 4 năm nay bắt đầu báo cáo lên các quan chức cấp cao trong chính quyền. Cố vấn An Ninh Quốc gia Jake Sullivan sau đó đã báo cáo lên Tổng thống Joe Biden.
“Chúng tôi có thể xây dựng một mô hình về cuộc sống tại ngôi nhà này thông qua nhiều nguồn tin độc lập để cung cấp cho chiến dịch” quan chức này cho biết.
Một khi Zawahiri đến ngôi nhà an toàn ở Kabul, thủ lĩnh al-Qaeda không rời khỏi đó và các nhân viên tình báo Mỹ nhận thấy kẻ khủng bố nhiều lần xuất hiện ở ban công – đây cũng là vị trí Zawahiri bị tấn công.
Các quan chức đã điều tra hồ sơ xây dựng ngôi nhà và xem xét kỹ lưỡng những người sinh sống tại đó để đảm bảo Mỹ có thể tiến hành một chiến dịch tiêu diệt Zawahiri mà không đe dọa cấu trúc của tòa nhà và giảm thiểu rủi ro cho dân thường và gia đình của Zawahiri.
Trong những tuần gần đây, Tổng thống Biden đã triệu tập một số cuộc họp với các cố vấn chủ chốt và các thành viên Nội các để xem xét kỹ lưỡng thông tin tình báo và đánh giá phương án hành động tốt nhất.
Ngày 1/7, các thành viên Nội các trong đó có Giám đốc CIA William Burns đã gửi bản đề xuất chiến dịch lên Tổng thống Biden. Theo quan chức giấu tên của Mỹ, ông Biden đã “đặt câu hỏi chi tiết về những gì chúng tôi biết và làm cách nào chúng tôi biết được các thông tin đó”, đồng thời giám sát chặt chẽ mô hình ngôi nhà an toàn mà cộng đồng tình báo đã xây dựng và trình bày tại cuộc họp.
Tổng thống đã đặt cầu hỏi về ánh sáng, thời tiết, vật liệu xây dựng và các yếu tố khác có thể tác động đến thành công của chiến dịch. Ông cũng đề nghị phân tích về các hướng khả thi có thể tiến hành cuộc tấn công ở Kabul.
Các luật sư cấp cao đã xem bản báo cáo tình báo và xác nhận rằng Zawahiri là một mục tiêu hợp pháp dựa trên việc hắn tiếp tục lãnh đạo Al-Qaeda.
Ngày 25/7, Tổng thống đã triệu tập các thành viên Nội các chủ chốt và các cố vấn để nhận bản báo cáo cuối cùng và thảo luận về việc tiêu diệt Zawahiri sẽ ảnh hưởng ra sao nào đến mối quan hệ của Mỹ với Taliban, cũng như các vấn đề khác.
Sau khi tham khảo ý kiến từ những người có mặt tại cuộc họp, ông Biden đã cho phép tiến hành “một cuộc tấn công chính xác” với điều kiện giảm thiểu nguy cơ thương vong dân sự.
Cuộc tấn công được tiến hành vào lúc 21h48 ngày 30/7 giờ miền Đông của Mỹ (tức 8h48 ngày 31/7 theo giờ Việt Nam) bằng UAV phóng tên lửa “hellfire”./.
