Áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn để phát triển bền vững
Theo ý kiến của chuyên gia Qian Yi (Tiền Dịch), Giáo sư Khoa Khoa học và Kỹ thuật Môi trường, Đại học Thanh Hoa, Viện sĩ Học viện Kỹ thuật Trung Quốc, những thay đổi trong mô hình sản xuất và mô hình tiêu dùng phải dựa trên đạo đức môi trường.
Chỉ khi Chính phủ thay đổi quan điểm về hiệu quả hoạt động, doanh nghiệp thay đổi mô hình sản xuất và người tiêu dùng thay đổi mô hình tiêu dùng, thì việc thực hiện kinh tế tuần hoàn mới có thể được nâng cao.
Nền kinh tế truyền thống trước đây thường tuân theo quy trình tuyến tính một chiều: "tài nguyên - sản xuất - tiêu dùng - xả thải". Kết quả là tài nguyên và năng lượng trên trái đất ngày càng ít đi, trong khi rác thải và ô nhiễm ngày càng gia tăng.
Theo nguyên tắc 3R, nền kinh tế tuần hoàn đã hình thành một mô hình điển hình “3 thấp và 1 cao”, đó là khai thác thấp, tiêu thụ thấp, xả thải thấp và sử dụng cao. Dưới sự dẫn dắt của lý thuyết kinh tế tuần hoàn, chính quyền địa phương và doanh nghiệp hoàn toàn có thể chủ động, dũng cảm thực hành, biến hại thành lợi, tìm ra điểm vào phù hợp, biến ô nhiễm thành tài nguyên.
Từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất, chúng ta đã gặt hái rất nhiều thành quả, cuộc cách mạng công nghiệp và sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật đã tạo ra một số lượng lớn sản phẩm mới, làm phong phú thêm đời sống vật chất của con người, nhưng cũng từ đó đã làm cho chúng ta mất nhiều, tiêu tốn nhiều tài nguyên thiên nhiên, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và đe dọa sự tồn vong của con người và số phận của trái đất.
Đối mặt với một vấn đề như vậy, loài người đã tiến hành tư duy rất sâu sắc, cho ra đời rất nhiều thông tin tuyên truyền, sách báo, các công trình nghiên cứu, các hội thảo. Kết luận sau những suy nghĩ nghiêm túc của nhân loại là: vì lợi ích cơ bản của nhân loại và tương lai tươi sáng của trái đất, chúng ta phải thay đổi mô hình phát triển và đi con đường phát triển bền vững.
Vì sao cuộc sống đòi hỏi chúng ta phải phát triển bền vững?
Xưa nay, có thể con người đang tự hào về “dân đông, đất rộng”. Ngày nay, đất đai và tài nguyên khổng lồ được chia theo số lượng dân số khổng lồ, do đó tỷ lệ sở hữu nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng trên đầu người giảm dần.
Dân số đông, môi trường sinh thái bị suy thoái đã khiến cho sự phát triển bền vững gặp phải một thử thách gay gắt chưa từng có, đây là một thực tế khó khăn mà con người phải đối mặt.
Phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng nhu cầu của con người đương đại mà không làm ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai. Phát triển bền vững khuyến khích tăng trưởng kinh tế, nhưng không chỉ chú ý đến số lượng mà còn theo đuổi chất lượng.
Đặc điểm của phát triển bền vững là sử dụng lâu dài tài nguyên và môi trường sinh thái tốt. Mục tiêu của phát triển bền vững là tìm kiếm sự tiến bộ của toàn xã hội, bao gồm các quyền của con người, được bảo vệ sức khỏe, được giáo dục, được hưởng tự do và bình đẳng,... nó không hoàn toàn là một mục tiêu kinh tế.
Phi vật chất hóa là mục tiêu con người nên theo đuổi
Kinh nghiệm nghiên cứu cho thấy, không chỉ cần thiết mà còn hoàn toàn có thể thực hiện được việc bảo vệ môi trường trong khi phát triển kinh tế và phối hợp đầy đủ giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và tiến bộ xã hội. Đây được gọi là sự tách biệt giữa phát triển kinh tế và tiêu thụ tài nguyên.
Hóa ra là tiêu thụ vốn tự nhiên cũng sẽ tăng lên khi nền kinh tế phát triển, nhưng bây giờ chúng ta hy vọng sẽ giảm nó xuống. Các biện pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả sinh thái là dựa vào tiến bộ công nghệ, nâng cao hiệu quả sản xuất, kiểm soát nhu cầu tiêu dùng, giảm thiểu chất thải, giảm tiêu thụ tài nguyên và tái chế chất thải, nghĩa là phải thực hiện chuyển đổi phương thức sản xuất và phương thức tiêu dùng.
Nền kinh tế tuần hoàn đòi hỏi sự chuyển đổi
Lấy con đường phát triển bền vững là sự đồng thuận của nhân loại đối với sự phát triển trong tương lai, và phát triển kinh tế tuần hoàn là một cách khoa học để tiết kiệm tài nguyên, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và đạt được sự phát triển bền vững.
Cần thúc đẩy mạnh mẽ sản xuất sạch, xóa bỏ năng lực sản xuất lạc hậu, tiêu thụ nhiều và ô nhiễm cao, nâng cao mức độ tập trung công nghiệp, quy mô lợi ích kinh tế và mức độ sử dụng thâm canh tài nguyên; tích cực phát triển các công trình tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm đất, xây dựng hệ thống tái chế tài nguyên tái sinh; Đẩy nhanh việc thiết lập hệ thống phân loại, tái chế và xử lý rác; tập trung xây dựng mô hình tiêu dùng có ý thức bảo tồn.
Nền kinh tế tuần hoàn có 3 nguyên tắc, đó là giảm thiểu, tái chế và tái sử dụng.
Nền kinh tế tuần hoàn đòi hỏi những thay đổi trong các mô hình sản xuất. Ví dụ, sản xuất sạch hơn là một mô hình sản xuất tuân theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn, đòi hỏi phải lựa chọn hợp lý nguyên liệu để thiết kế sinh thái sản phẩm, chuyển đổi quy trình sản xuất, đổi mới thiết bị sản xuất, tối đa hóa hiệu quả sản xuất và sử dụng tái chế nguyên liệu.
Sản xuất sạch hơn cũng bao gồm việc cung cấp dịch vụ thay vì bán hàng hóa.
Khi chủ trương chuyển đổi phương thức sản xuất, cũng cần lưu ý đến việc thay đổi cơ cấu năng lượng và vấn đề tiết kiệm năng lượng, cố gắng tiết kiệm năng lượng, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.
Nền kinh tế tuần hoàn cũng đòi hỏi phải thay đổi mô hình tiêu dùng, vì tiêu dùng có tác động tới nhiều khâu trong chuỗi sản xuất. Giảm tiêu thụ một đơn vị sản phẩm ở người tiêu dùng thì hệ thống sản xuất có thể làm giảm đầu tư hàng chục, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn lần ở phần đầu vào, vì vậy chúng ta cần lưu ý những thay đổi trong cách tiêu dùng.
Khi một sản phẩm được tiết giảm trong khâu tiêu dùng, việc kiểm soát tiêu dùng sẽ được thực hiện tốt, đồng thời vận động mô hình tiêu dùng bền vững, cố gắng sử dụng đồ dùng có giá trị lâu bền để thay thế đồ dùng một lần, tăng cường quản lý bảo trì, kéo dài vòng đời của sản phẩm, giảm thiểu chất thải, phế liệu và cố gắng tái chế phế phẩm để chúng biến thành tài nguyên thứ cấp.
Điều quan trọng nữa là tăng cường tái chế các sản phẩm thải bỏ.
Có người nói phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường là hai vấn đề có xu hướng trái ngược nhau, cứ phải chọn một trong hai. Nhưng trọng một hội nghị quốc tế, cựu thị trưởng Honolulu, Hoa Kỳ, nói rằng chính sách môi trường đúng phải là chính sách kinh tế đúng, và ngược lại, hai bên phải hoàn toàn có thể phối hợp với nhau.
Người Mỹ từng mô tả chu kỳ sống của các sản phẩm công nghiệp là "từ cái nôi đến cái mồ", nhưng bây giờ nó đã được đổi thành "từ cái nôi đến cái nôi", có nghĩa là tất cả mọi thứ đều không lãng phí.
Ngoài ra còn có một khẩu hiệu mới đáng chú ý "Các thành phố là cái mỏ mới", có rất nhiều tài nguyên có giá trị sử dụng trong các thành phố, sau khi những tài nguyên này đã đạt đến một vòng đời nhất định, chúng có thể được khai thác như một khu mỏ mới.
Kinh tế tuần hoàn được thực hiện bởi chính phủ, doanh nghiệp và tất cả người dân, nhưng quan trọng nhất, việc thực hiện phát triển bền vững cũng cần phải thiết lập đạo đức môi trường, yêu cầu mọi người đối xử và tôn trọng thiên nhiên, quan tâm đến bản thân và quan tâm đến môi trường sống. Chúng ta nên vận động mạnh mẽ rằng hãy bắt đầu từ chính mình, phát triển kinh tế tuần hoàn là trách nhiệm của mọi người, và mọi người hãy làm việc đó thật chăm chỉ.
Thúc đẩy sản xuất sạch hơn và phát triển nền kinh tế tuần hoàn là cách duy nhất để đạt được phát triển bền vững. Phát triển bền vững không phải là mơ ước mà đòi hỏi con người phải nỗ lực không ngừng.
