Ra đời vào ngày 19/8/1945, lực lượng Công an nhân dân tiền thân là Sở Liêm phóng Bắc Bộ, Sở Trinh sát Trung Bộ và Quốc gia tự vệ cuộc Nam Bộ. Tuy tên gọi ban đầu khác nhau, nhưng đây đều là những lực lượng trực tiếp làm nhiệm vụ trấn áp các tổ chức phản cách mạng, giữ gìn trật tự an ninh xã hội, bảo vệ Đảng, bảo vệ nhân dân.
Ngày 21/2/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 23/SL thống nhất các lực lượng Liêm phóng, Cảnh sát, Trinh sát, Quốc gia tự vệ cuộc trong toàn quốc thành "Việt Nam Công an Vụ" nằm trong Bộ Nội vụ. Giám đốc Nha Công an đầu tiên của Việt Nam là đồng chí Lê Giản (sinh năm 1911 – mất năm 2003).
Ngay từ những ngày đầu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Công an cách mạng là một vũ khí sắc bén của chuyên chính vô sản. Cho nên nhiệm vụ công an là cực kỳ quan trọng; phải giữ gìn trật tự trị an, bảo vệ cho nhân dân ta an cư lạc nghiệp”.
Sau khi ra đời, các tổ chức Công an mà cụ thể là Liêm phóng, Cảnh sát, Trinh sát, Quốc gia tự vệ đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo đặc biệt của các cấp ủy đảng. Các địa phương đều cử cấp ủy viên để phụ trách lực lượng Công an. Nhờ đó, các lực lượng luôn bám sát đường lối đấu tranh với thế lực phản cách mạng, phản động, đồng thời xây dựng lực lượng để làm tốt nhiệm vụ.
Suốt chặng đường 77 năm xây dựng và phát triển, lực lượng Công an nhân dân đã không ngừng trưởng thành, đáp ứng mọi nhiệm vụ mà Đảng, chính quyền và nhân dân giao phó. Trong quá trình ấy, không ít đồng chí công an đã ngã xuống khi thực hiện nhiệm vụ. Gần đây nhất, người dân cả nước đã bày tỏ sự tiếc thương, trân trọng đối với sự hy sinh quên mình của 3 chiến sĩ Phòng cháy chữa cháy tại Thủ đô Hà Nội.
Giáo sư Hoàng Chí Bảo, nguyên Ủy viên Hội đồng lý luận Trung ương, Chuyên gia cao cấp Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chia sẻ: Nhìn lại lịch sử 77 năm đấu tranh vẻ vang của lực lượng Công an nhân dân, chúng ta càng nhớ đến những lời chỉ dạy sâu sắc của Bác: “Công an nhân dân từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà phục vụ chiến đấu.”
Giáo sư Hoàng Chí Bảo kể lại: Năm 1948, tại chiến khu Việt Bắc, Bác có gửi một bức thư cho đồng chí Hoàng Mai, Giám đốc Công an Khu XII (gồm 7 tỉnh từ Bắc Giang đến Quảng Yên). Trong Bức thư ấy, Người căn dặn tư cách người công an Cách mạng. Chỉ có 51 chữ nhưng khái quát thành 6 mối quan hệ, hiện tại trở thành cẩm nang đồng hành cùng lực lượng Công an nhân dân.
“Đối với tự mình, phải cần, kiệm, liêm, chính
Đối với đồng sự, phải thân ái giúp đỡ
Đối với Chính phủ, phải tuyệt đối trung thành
Đối với nhân dân, phải kính trọng, lễ phép
Đối với công việc, phải tận tụy
Đối với địch, phải cương quyết, khôn khéo”.
Theo Giáo sư Hoàng Chí Bảo, chính Bác là người đặt nền tảng cho giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức của Công an nhân dân. Bức thư ấy đã đi vào lịch sử, tạo thành tài sản vô giá của lực lượng Công an nhân dân. Cho đến ngày nay, bức thư của Bác đã trở thành “6 điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân” được treo ở các trụ sở của lực lượng trên toàn quốc.
Thời gian tới, trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước có nhiều thuận lợi, thời cơ và khó khăn, thách thức đan xen, những lời dạy của Bác sẽ tiếp tục là “kim chỉ nam” cho lực lượng Công an nhân dân. Để lực lượng tiếp tục hoàn thành tốt nhiệm vụ trong hoàn cảnh mới, Bộ trưởng Bộ Công an – Đại tướng Tô Lâm đã nêu lên 6 nhóm nhiệm vụ trọng tâm mà lực lượng Công an nhân dân hướng tới.
Trong số đó, nhiệm vụ đầu tiên là: “Luôn kiên định nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, toàn diện về mọi mặt đối với lực lượng Công an nhân dân. Đảng ủy Công an Trung ương và các cấp ủy đảng trong Công an nhân dân luôn quán triệt và thực hiện nghiêm túc chủ trương, đường lối của Đảng về an ninh, trật tự và xây dựng lực lượng Công an nhân dân.
Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở Đảng gắn liền với xây dựng tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; lấy sự hài lòng của nhân dân làm thước đo năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng; nâng cao bản lĩnh chính trị, tính tiên phong, gương mẫu trong thực hiện nguyên tắc sinh hoạt đảng.
Thường xuyên rà soát, sàng lọc, kịp thời và kiên quyết đưa những người không còn đủ tư cách đảng viên ra khỏi Đảng”.
Với bản lĩnh, kinh nghiệm đã thể hiện trong suốt quá trình lịch sử 77 năm và đường lối dẫn dắt đúng đắn, kịp thời của Đảng, lực lượng Công an nhân dân sẽ tiếp tục là “thanh kiếm và lá chắn” vững chắc, tiếp tục bảo vệ bình yên cho dân tộc./.
