Mắm là một gia vị không thể thiếu của người Việt từ Bắc chí Nam. Dù bạn có phải là một người "cuồng" hương vị mắm hay không thì có thể bạn cũng sẽ "tá hỏa" với một loạt các loại mắm độc lạ, có một không hai sau đây đấy.
Mắm tép (Ninh Bình)
Mắm tép dân dã tới nỗi nhà nào cũng có ít nhất một hũ để đãi khách đến chơi nhưng để mắm tép "tròn vị" nhất thì thật không phải dễ. Người làm phải thực hiện một quy trình nghiêm ngặt: từ khâu đãi tép, sơ chế tép, rang thính, ủ mắm…
Mắm tép ngon nhất được thấm trong hành, tỏi phi thơm cùng với chút mỡ, sau đó sẽ chưng lên cùng với thịt băm xay nhuyễn. Quẹt một miếng mắm tép với cơm nóng, chấm cùng với ít rau vườn là quá tuyệt cho một bữa ăn đồng quê mộc mạc đúng không nào?
Mắm cáy (Thái Bình, Hải Dương, Hải Phòng)
Đây là loại mắm làm từ con cáy - một loại cua sống nhiều ở vùng duyên hải, có màu xanh nâu, vị dịu, mùi hơi gắt. Đây là một trong những loại mắm cầu kì nhất ở khâu chế biến trong họ hàng, chị em "nhà mắm". Mắm cáy ngon phải được phơi sương một tuần cho ngấm, sau đó được trộn với thính, men rượu để dậy mùi thơm.
Bát mắm cáy sóng sánh hơi ngả hồng, thơm đậm, vắt chanh vào nhanh tay khuấy cho sủi bọt là bạn đồng hành của nhiều món quê như rau muống, rau lang, bầu bí luộc, thịt luộc, dưa cà…
Mắm sò (Thừa Thiên Huế)
Một chén mắm sò bắt mắt với màu đỏ tươi được giã thêm ít tỏi ớt là có ngay món ngon "đưa cơm" trong những ngày mưa xứ Huế rồi. Mắm sò Lăng Cô sẽ trở thành món nước chấm ngon tuyệt khi sử dụng với rau sống, dưa giá, khế chua kẹp thịt ba chỉ; khi ăn sẽ có vị dai, thơm của sò, vị mặn của mắm, vị chua của khế và vị béo của thịt ba chỉ.
Mắm còng (Long An, Bến Tre, Tiền Giang)
Mắm phải được làm từ những con còng vừa lớn, vừa có màu sắc đỏ tươi mới ngon. Khi ăn thì trộn còng với chanh, dứa, đường, tỏi ớt, vị sẽ rất đậm, đặc biệt là ăn với cơm nóng cũng rất bén đấy. Món mắm còng mãi gắn liền với tuổi thơ lem luốc, giỏ còng bết bùn cùng bữa cơm đạm bạc mà ấm cúng ở vùng phèn mặn vất vả...
Mắm nhum (Bình Định)
Đã là mắm nhum thì ăn cách gì cũng ngon. Nhưng người dân vùng biển thích nhất dùng nó với bún tươi hoặc để chấm rau sống với thịt heo ba chỉ cuốn bánh tráng.
Nhum sau khi được làm sạch sẽ rắc thêm muối, cất trong chum, phơi ngoài nắng chừng 20 ngày sẽ chín. Hương vị béo béo, mằn mặn, bùi bùi của nhím biển sẽ khiến bạn lưu luyến khi rời xa vùng biển miền trung này đấy.
Mắm rươi (Trà Vinh)
Nếu như miền Bắc có món chả rươi trứ danh thì ở xứ miền Tây sông nước lại có món mắm rươi độc đáo. Có một điểm rất đặc biệt là nơi ủ nước mắm rươi thì ruồi hay thằn lằn không hề dám bén mảng tới. Rươi ủ chừng ba tháng là cho nước mắm ăn được. Khi đó xác rươi chìm hết xuống đáy, nước mắm sẽ có màu vàng mật ong và trong suốt.
Cách ăn mắm rươi mộc mạc như người miền Tây vậy, không cần phải pha chế thêm gì cả, cứ thế chấm ngập với vài mớ rau chuối, rau lang sau nhà là có ngay bữa ăn đúng chất đồng quê.
Mắm ba khía (Cà Mau)
Loại mắm này được làm từ con ba khía, trông có hình dáng tựa như một chú cua tí hon. Để làm mắm ba khía ngon, người ta thường chọn những con nhỏ, gạch nhiều, thịt chắc. Mắm ba khía "xịn" nhiều khi để tới cả năm cũng không hư, tha hồ để dân miền Tây làm ra đủ thứ món như gỏi ba khía, lẩu mắm,...
