Phát biểu tại Hội thảo Khoa học Quốc tế về Biển Đông lần thứ 12 hôm 16/11, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho biết, mặc dù có nhiều nỗ lực thúc đẩy đối thoại và hợp tác, tình hình Biển Đông vẫn tiềm ẩn thách thức khó lường đối với hòa bình, ổn định và hợp tác khu vực.
Theo đó, việc đơn phương diễn giải luật pháp quốc tế không phù hợp với chuẩn mực và lợi ích chung của cộng đồng quốc tế, làm suy giảm ý nghĩa, sự toàn vẹn và giá trị thống nhất và phổ quát của UNCLOS 1982, không chỉ tác động đến nền móng của hòa bình ổn định ở Biển Đông, mà còn là mầm mống có thể tác động, dẫn tới việc xói mòn trật tự biển, cũng như hòa bình, ổn định toàn cầu.
Bên cạnh đó, cạnh tranh địa chính trị và quân sự hóa Biển Đông tiếp tục làm thay đổi nguyên trạng trên biển, làm tình hình trên thực địa thêm phức tạp, cản trở tiến trình ngoại giao. Ngoài ra, các thách thức an ninh phi truyền thống như thiên tai, ô nhiễm môi trường biển, tội phạm xuyên quốc gia trên biển, nước biển dâng,... tiếp tục thách thức người dân trong khu vực và thế giới.
Theo Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn, để vượt qua các thách thức đó, các nước trong và ngoài khu vực cần cùng nhau nỗ lực tìm kiếm, thực hiện các biện pháp hiệu quả, làm sâu sắc hơn nữa đối thoại, thúc đẩy hợp tác, cùng tìm các giải pháp hòa bình cho các vấn đề khác biệt, tranh chấp.
Cụ thể, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh 5 vấn đề quan trọng.
Đầu tiên, cần xây dựng và duy trì môi trường thuận lợi cho việc thúc đẩy hợp tác. Để làm điều này, đầu tiên cần củng cố lòng tin chiến lược giữa các nước trong và ngoài khu vực trong vấn đề Biển Đông. Đồng thời, có nhiều biện pháp để tạo dựng lòng tin, song quan trọng nhất là sự minh bạch trong chính sách, sử tuân thủ nghiêm túc các quy định có liên quan của Luật pháp quốc tế và hành xử có trách nhiệm, vì lợi ích chung của cộng đồng.
Thứ hai, cần chủ động phòng tránh nguy cơ đụng độ ngoài ý muốn trên biển. Việc xây dựng quy tắc ứng xử và chuẩn mực hành vi cho các lực lượng hoạt động tren biển, bao gồm các lực lượng quân sự, dân sự và thực thi pháp luật trên biển là một ưu tiên cao, không chỉ giữa các nước ven Biển Đông, mà cả các nước ngoài khu vực đang thực thi các quyền hợp pháp ở Biển Đông.
Đối thoại và hợp tác nhằm hướng tới Bộ quy tắc ứng cử chung ở Biển Đông sẽ góp phần giảm thiểu việc gửi đi các tín hiệu sai, giảm thiểu hiểu nhầm chiến lược và nguy cơ đụng độ ngoài ý muốn.
Thứ ba, cần thúc đẩy hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và cùng phát triển. Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu gặp nhiều đình trệ, khu vực Ấn Độ Dương – Thai Bình Dương cần một đầu tàu hỗ trợ kinh tế thế giới phục hồi, trong đó Biển Đông cần là không gian kết nối lợi ích của các nước trong và ngoài khu vực, thúc đẩy giao thương toàn cầu,bảo đảm chuỗi cung ứng không bị gián đoạn, nhất là đối với hàng hóa chiến lược.
Thứ tư, cần hợp tác nhằm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, tăng cường nghiên cứu khoa học biển và phát triển bền vững ở Biển Đông. Việc thúc đẩy nghiên cứu khoa học càng có ý nghĩa trong thập kỷ Liên hợp quốc về khoa học đại cương và phát triển bền vững 2021-2030.
Theo đó, Việt Nam sẵn sàng cùng các nước láng giềng và các nước ngoài khu vực hợp tác cùng phát triển, sử dựng hiệu quả tài nguyên, đồng thời bảo vệ môi trường biển trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Thứ năm, không ngừng hướng tới giải quyết hòa bình các yêu sách chồng lấn ở Biển Đông. Theo đó, các bên có liên quan cần tăng cường đối thoại, trên tinh thần xây dựng, hòa giải và bao dung để thu hẹp các khác biệt, tranh chấp biển. Việt Nam sẵn sàng cùng các bên liên quan sử dụng khuôn khổ hợp tác song phương hoặc đa phương như ASEAN, Diễn đàn Biển ASEAN (AMF) và Diễn đàn Biển ASEAN mở rộng (EAMF), nhằm thúc đẩy đối thoại, xây dựng lòng tin, mở rộng hợp tác.
